Innlegg på Logistikkdagen 2009, Stavanger

Takk for invitasjonen!

Vi må ha som utgangspunkt at det har vore store forsømmingar på samferdsel gjennom mange år. Desto meir viktig at her no skjer mykje.

La oss gle oss i lag over alt det positive som har skjedd i det siste. I heile sommar kunne vi kjenna lukta av nylagt asfalt nesten overalt i heile fylket.

Det har også skjedd mange konkrete utbetringar. For to veker sidan var eg med på å opna Finnfast – eit prosjekt som vart lagt fram hausten 2005.

Før jul skal eg opna det nye dobbeltsporet Stavanger-Sandnes.

Og vi skal ikkje stoppa der. Det er ein ambisiøs transportplan regjeringa har lagt fram. Eg kjenner ansvaret for at den vert oppfylt! Folk såg litt rart på meg då eg på min første arbeidsdag i Samferdselsdepartementet sa at eg ville bidra til  å gjera landet mindre. Det er jo faktisk det vi arbeider  med!

Eg har allereie vore på tre vegopningar: E6 Steinkjer, fastlandssambandet Finnfast og rv 5 i Jølster – eit rassikringsprosjekt. Eg har sett korleis dei – kvar på sin måte – er med på å gjera landet mindre, tryggare og meir miljøvenleg.
Mange av dykk som sit her er ein del av næringslivet. Kombinasjonen næring og transport heng nøye saman. Transport er avgjerande for å skapa nye arbeidsplassar og for at folk kan bu der dei vil bu og leva gode liv.
Lange avstander innanlands og til marknadane gjer  at næringslivet i Noreg har langt høgare transport- og logistikkostnader enn land det er naturleg å samanlikna oss med. Desse skilnadene er det sjølvsagt ikkje mogleg å fjerna fullstendig. Regjeringa har likevel sett i gang ei rekkje tiltak for å jamna ut kostnadsskilnadene slik at vi kan ha eit konkurransedyktig næringsliv over heile landet. Eg kjem straks tilbake til dette.

NTP 2010-2019

Sidan 2005 har regjeringa auka løyvingane til veg- og baneformål med nærare 50 prosent.
 
Mitt klare mål er å fylgja opp dette taktskifte i samferdselspolitikken med full kraft!

Nasjonal transportplan 2010-2019 (NTP)  inneber at det skal brukast 322 milliardar kroner til samferdsel dei neste ti åra. Vi tek eit stort løft for veg og jernbane, vi legg opp til ein stor innsats for å få ned talet på drepne og skadde og vi vrir transportpolitikken i grøn retning for å få ned klimagassutsleppa.

Differensiering
I tillegg til å auka potten til samferdsel, har det vore viktig for oss å få til ei differensiering mellom by og land i samferdselspolitikken.

I dei mest folkerike områda skal vi byggja jernbane og bidra til omlegging av personstransport frå personbil til kollektive transportmidlar, sykkel og gange.

I distrikts-Noreg er vegen ofte einaste alternativet. Då må òg satsinga på gode transportløysingar dreia seg om nettopp vegen. Det er viktig å sjå veg, jernbane og hamner i samanheng. Der jernbane ikkje er løysinga, må vegsatsinga aukast i staden.

Mest mogleg for pengane
Vi skal bruka meir pengar – og vi skal bruka dei meir effektivt. Det er viktig å gjera dei rette tinga på rett stad til rett tid.

I NTP har vi gått inn for å utvikla kontraktformer der ein over lengre strekningar ser investeringar, vedlikehald og drift i samanheng.
På E6 på Helgeland ser Statens Vegvesen no på moglegheitene for å lysa ut slike kontraktar.  Tanken er at ein entreprenør får ansvaret for å gjennomføra ein rekkje investeringstiltak på ei strekning på over 10 mil. Entreprenøren vil òg få ansvar for å vedlikehalda og drifta denne og tilhøyrande vegstrekningar i ein periode på 15 år. Då får ein i røynda ein slags OPS-kontrakter, men utan fordyrande privat lånefinansiering.

Store kontraktar kan gjera norsk anleggsmarknad meir attraktivt for utanlandske verksemder, noko som òg aukar konkurransen. Samstundes finst det fleire døme på at kostnadene til staten har gått kraftig ned når ein har delt opp kontraktane i fleire mindre entreprisar.

Døma viser at det ikkje finst ein type kontraktform eller ein kontraktstorleik som er løysinga. Kva som er best vil variera alt etter kva jobb som skal gjerast og korleis tilhøva i anleggsmarknaden er. Difor legg eg vekt på at Statens Vegvesen og Jernbaneverket skal arbeida vidare med å utvikla endå betre og meir differensierte kontraktstrategiar.

Om godstransportstrategien i NTP
For næringslivet er det viktig med gode transportårer. Varene som vert produserte rundt i landet må raskt og effektivt fram. Difor byggjer vi motorvegar som hindrar kø.  Difor er vi opptekne av å ha gode hamner og eit flyplassnett som dekkjer heile landet. Dette er viktige bidrag for å skapa vekst og arbeidsplassar for framtida.

I NTP har vi presentert ein godstransportstrategi der vi legg opp til å styrkja konkurransekrafta til næringslivet gjennom betre framkome, reduserte avstandskostnader og rasjonell konkurranse mellom transportgreinene. Mest mogleg godstransport skal flyttast frå vegen og over på sjø og bane.
 
Samstundes veit vi at vegtransport i svært mange tilfelle alltid vil vera hovudtransportforma.

God framkome og føreseieleg transport er viktig – ikkje minst for næringslivet. Difor legg vi stor vekt på å fjerna flaskehalsar. Døme på dette er vinterstengte fjellovergangar, ventetider på ferjer i sommarsesonger, ras, ulukker eller andre uføresette hendingar. På alle områda gjennomfører vi no tiltak.

Tiltaka vi har føreslått for dei neste ti åra vil redusera reisetidene på viktige ruter på riksvegnettet med rundt 30-35 minutt. Frå Trondheim til Kirkenes vil innsparinga bli på 49 minutt og reisetida frå Stavanger til Trondheim vil bli ein time kortare. Dette vil betra konkurransekrafta til næringslivet.

Berre dei neste fire åra vil innsatsen redusera transportkostnadene for næringslivet med om lag 25 milliardar kroner. Dei bedriftsøkonomiske transportkostnadane for næringslivet vil truleg bli reduserte med om lag 9,7 milliardar kroner i perioden 2010-2013.

Rushtidsforseinkinane i dei store byane er eit betydeleg problem både for folk og næringsliv. Det er ei problemstilling de kjenner også her i Stavanger. Generelt trur eg det her må både pisk og gulrot til. Erfaringane med køprising frå Stockholm har vore svært positive. Eg er glad for at blant anna NHO fleire gonger har markert at dei er positive til eit slikt tiltak. Målet er trivelegare og meir velfungerande byar, reduserte miljøproblem og betre framkome.

Ein heilt klar føresetnad for køprising er likevel ei sterk satsing på kollektive reisemåtar. Vi har no auka Belønningsordninga for betre kollektivtransport og redusert bilbruk i byene – og gjort krava strengare. Dei byane som er villige til å ta i bruk restriktive midlar, skal også få løn for det.

Forvaltningsreforma

Frå 1. januar blir fylkeskommunen den nye store vegeigaren, med fire gonger så mykje veg som staten. Fylka får med andre ord ei stor oppgåve – som eg er sikker på at dei vil løysa på ein god måte.

Overføringa vil gje fylka betre moglegheit for å sjå ulike verkemiddel som vegnettet og kollektivtransportsystemet i samanheng, og det blir lettare å gjere heilskaplege vurderingar. Reforma vil også styrks det regionale nivået og flytta oppgåver nærare folk.

Det er viktig for meg å få fram at det framleis vil vera staten sitt ansvar å setja fylkeskommunane i stand til å byggja, drifta og vedlikehalda trygge og effektive vegar. Vi har lagt fram eit økonomisk opplegg som skal setja fylka i stand til å løysa den oppgåva dei har fått og som legg grunnlag for vekst i aktiviteten på fylkesvegane. I budsjettet for 2010 presenterte vi ei ny rentekompensasjonsordning, som vil utløysa ny aktivitet i fylka for 2 milliardar kroner. (Av denne ordninga får Rogaland 131 millionar kroner). Utrekningar viser at samla aktivitetsvekst på fylkesvegnettet – eksklusive midlar til rassikring – dermed kan bli på heile 49,5 prosent.

Regionale utfordringar

Temaet mitt er nasjonale og regionale utfordringar.  Eg har registrert forventningane. Det kjem fleire etter meg som skal utdjupa dei regionale utfordringane. Fylkesordføraren kjem med kartet, etatane med kva dei arbeider med. La meg likevel ta ein kjapp runde: 

Ei overordna utfordring er sjølvsagt å binda fylket betre saman.

Ei sentral utfordring blir å sikra flyt i trafikken i Nord-fylket. T-forbindelsen, Haugalandspakken, E 134 og Karmsund havn er døme på at det blir arbeidd med dette.

Like viktig er det å bidra i Sør-fylket. Her er oppgraderinga på E39 og utbygginga av kryssingsspor sentralt. Eg vil seia litt meir om E39.
Rysavika hamn må bindast saman med veg og bane. Eg vil seie litt meir om E39.

E39
E39 frå Kristiansand til Trondheim er hovudferdselsåra på Vestlandet. Her har vi i dag store utfordringar på grunn av låg standard på vegen. Gul midtstripe og standardheving er naudsynt mange stader. Det langsiktige målet vårt er gul midtstripe på heile kyststamvegen E39.

I løpet av planperioden vil talet på kilometer utan gul midtstripe i denne korridoren bli meir enn halvert. 140 kilometer som i dag manglar gul midtstripe, vil få det. Utbetringane vil bidra til å utvikla Sør-Vestlandet som region, men òg til å binda kysten og Vestlandet langt betre saman.

Konkret betyr dette mellom anna at utbygginga til firefelts veg på E39 Stangeland – Sandved og ombygginga av E39 Tjensvollkrysset i Stavanger kommune blir fullført i perioden 2010-2019. Arbeidet med prosjektet E39 Skibadalen i Egersund kommune er starta opp som del av tiltakspakken regjeringa la fram i slutten av januar i år.
Eg er også som dykk svært oppteken av at vi må sikra eit betre kollektivtilbod der det bur mest folk, til dømes på strekninga Stavanger-Sandnes. Dobbeltsporet blir prøvekøyrt over helga.  Bybane og busstilbod blir drøfta.  Slik kan vi også bidra til at ikkje den beste matjorda vår blir nedbygd.

Rv 13
Rv 13 er den indre stamvegen på Vestlandet. Her skjer det ei bevisstgjering!

Ryfast og Eiganestunnelen
Ein måte å bidra til å binda fylket betre saman er gjennom fastlandssamband. Eg har vore med på drøftingar om fastlandssamband til Ryfylke i  20 år. No er Ryfast alternativet, og det  pågår no kvalitetssikring på dette prosjektet. Sambandet vil bety at ein er landfast begge vegar – og er bompengefinansiert.

I NTP er det vedteke oppstart av Eiganestunnelen  i første periode, altså i 2010-2013. Dette prosjektet skal etter planen finansierast med like delar statlege midlar og bompengar, og er viktig både for betre trafikkløysingar lokalt og for Ryfast.

Rogfast
Eit kjempeprosjekt som er meint starta opp i mot slutten av planperioden er Rogfast, ein undersjøisk tunnel nordover frå Randaberg som vil erstatta eit svært trafikktungt ferjesamband. Det er sett av midlar til oppstart i perioden 2014-2019, under føresetnad av at prosjektet skal delfinansierast med bompengar.

Det er inga tvil om at Rogfast er eit svært komplisert prosjekt – ei heller at det vil bety mykje å få det på plass. Ikkje berre vil Rogfast vera viktig i arbeidet med å binde fylket saman. Rogfast vil òg vera eit stort steg på veg mot ferjefri E39.

Bompengefinansiering
Eg har no nemnd bompengar fleire gonger. Store, tunge prosjekt som Ryfast og Rogfast vil gje ei betre framtid for regionen – men dei vil kosta mykje. Difor er det naturleg at finansieringa blir eit spleiselag. Mange framtidige prosjekt vil bli heilt eller dels basert på bompengar, der det er lokal vilje til å gjere dette for å få framskunda prosjekta.

Høgfartstog
Mange er svært opptekne av høgfartstog.  For regjeringa er det viktig at Stortinget får eit godt grunnlag før ein skal fatta avgjerd i eit så stort viktig og komplisert spørsmål som dette. Som regjeringa understreka i Soria Moria II er det nødvendig med vidare utgreiingar før vi kan slå fast om høgfartsbane er eigna for norske tilhøve eller ei.

I budsjettet for 2010 har vi sagt at vil i løpet av hausten vil utarbeida eit mandat og eit konkret utgreiingsoppdrag til Jernbaneverket med gjennomføring i 2010 og 2011. Dette arbeider vi no for fullt med. Vi legg stor vekt på at dette skal vera ein open prosess.

Eg vil avslutta heilt kort, med å seia at der det er vilje, er der veg!

No ser eg fram til spørsmål frå dykk.  Takk for meg!