NHO Samferdselsløftet 26. januar 2012

Kjære alle saman!

Fyrst av alt: Det er særs hyggeleg at NHO engasjerer seg så tungt i samferdsel! Det kjennest godt å ha dykk på laget!

De har utarbeidd eit godt og grundig dokument: Samferdselsløftet.

Allereie  ved tittelen ser eg at vi er på linje – det er svært bra at også NHO går inn for eit samferdselsløft!

Eg såg eit utkast for nokre dagar sidan – takk for mange konstruktive og interessante forslag! De peikar på relevante problemstillingar som vi heilt sikkert kjem til å diskutera i samband med neste NTP.

Utgangspunktet er det vi alle vil ha: Betre infrastruktur!

Med nye eller utbetra vegar og jernbanelinjer blir landet mindre og regionane større.

Det blir lettare å bu der ein har lyst.

Det blir lettare å driva lønsam forretning.

Eit tipp topp moderne hovudveg- og banenett

Min ambisjon eit tipp topp moderne hovudveg- og banenett innan 20 år.

Stamnettutredninga til SVV, som blei lagt fram i april 2011, la til grunn at dette er mogleg å få til i løpet av 20-30 år – det vil seia å få eit hovudvegnett opp på det som i dag er sett til vegnormal.

Som den utålmodige sjela eg er, har eg sett meg tjue år som mål. Stamnettutgreiinga til Jernbaneverket peikar i same lei.

Tre føresetnadar

SD og eg har identifisert tre svært viktige føresetnader for å få til dette:

For det fyrste: Løyvingane må aukast år for år

For det andre: Pengane må brukast smartare

For det tredje: Planleggingsprosessen må bli meir effektiv

Dette er òg viktige poeng i rapporten som blir lagt fram her i dag.

Eg er derfor glad for å kunna seia: Alt dette er vi faktisk i full gang med!

Sidan den raudgrøne regjeringa tok over i 2005, er løyvingane til veg og bane auka med meir enn 54 prosent. Vi løyver no 12 milliardar (2012-)kroner meir per år til veg og bane enn før 2005.

Denne utviklinga skal halda fram!

Føresetnad nummer ein: Løyvingar

La oss sjå på tre utgåver av NTP og korleis oppfølginga har vore:

Som de ser, regjeringa har høge ambisjonar – og vi følgjer opp!

I 2010 var vi litt på etterskot.

I år er vi så å seia i mål (oppfølgingsprosent på 72,9 prosent).

På nokre område – som drift- og vedlikehald, trafikktryggleik og planlegging, ligg vi langt framfor planen. På andre ligg vi etter.

Når vi kjem til 2013 skal oppfølgingsprosenten samla sett vera på 100 prosent. 

Ny NTP (2014-2023)

I neste NTP satsar vi på nok eit kjempeløft. Etatane har fått i oppdrag å planleggja for fleire rammer, ei av dei ei auka ramme på 45 %.

Sjølv om regjeringa ikkje har forplikta seg til ei slik satsing, er dette eit tydeleg signal om at opptrappinga skal halda fram.

Det må sjølvsagt skje innanfor eit forsvarleg økonomisk opplegg. Det veit de som er gode forretningsfolk.

Føresetnad nummer to: Bruka pengane smartare

Det er i alle fall tre måtar det kan gjerast på:

1.      Alternativ finansiering

NHO tilrår alternative måtar å finansiera samferdsel på: OPS, fleirårig budsjettering, statleg utbyggingsselskap, fond, statsgaranterte obligasjonar…

Dette er kjende alternativ til dagens modell.

I inneverande NTP gjeld modellen med årlege løyvingar over statsbudsjettet.

Det er likevelviktig at eit prosjekt er fullfinansiert når det startar opp, at finansiering er sikra.

I all hovudsak gjer vi dette i dag.

Vi har også tatt i bruk prosjektfinansiering, med eigne postar på statsbudsjettet.

Samstundes blir alternative finansieringsformer drøfta i departementet. Vi har eit arbeid på gang for å sjå nærare på dette. Ein av to bestilte rapportar blir sluttført i desse dagar.

2.      Byggja raskare og meir samanhengande

Dette er vi også allereie i gang med.

Raskare: E6 Dal-Minnesund – ei strekning på 19 km - vart bygd på berre to år. Raskaste motorvegen som er bygd nokon sinne, og like raskt som i såkalla OPS-prosjekt. Kostnadene vart dessutan mindre enn budsjettert.

Samanhangande: E6 gjennom Østfold er bygd samanhangande frå ein ende til ein annan.

Men dette er ikkje einaste måten å byggja samanhangande på! Ein annan måte er at strekninga blir planlagt under eitt, men utbygd parsellvis. E18 i Vestfold, E6 Gardermoen- Kolomoen og E6 gjennom Gudbrandsdalen er døme på det. Eg vil gjerne ha E 39 langs Vestlandskysten inn på same lista. Planlegginga føregår no!

Ingen i den norske anleggsmarknaden kan ta på seg å byggja ut så lange strekningar aleine.

Lokale planleggingsprosessar gjer det òg hensiktsmessig å byggja parsellvis. Ein kan byrja å byggja etter kvart som planane er forankra lokalt.

Eg ser at NHO ynskjer seg meir statleg styring i planprosessen.

Det er ingen garanti for at prosessen går raskare. Lokale motsetningar er ofte like sterke sentralt. Døme. Åkersvika ved Hamar.

Ein tredje måte å byggja smartare på:

3.      Sjå investeringar, drift og vedlikehald i samanhang

Døme: Helgeland – har ambisjon om å utbetra ei strekning på 25 mil under eitt, 14 ulike tiltak. Drift og vedlikehald inkludert.

Føresetnad nummer tre: Raskare planlegging

Eg er samd med NHO i at tunge planprosessar forseinkar.

Det tek i dag altfor lang tid å realisera veg- og jernbaneprosjekt!

Ei planleggingstid på 9-10 år er altfor lenge!

Eg vil ha planleggingstida ned!

Før jul tok eg initiativ til ein idédugnad. Sentrale aktørar som representerte ulike delar av plansystemet, deltok.

Idédugnaden gav mange nyttige innspel, både når det gjeld KVU-/KS1-ordninga og planlegginga etter plan- og bygningslova.

Ei hurtigarbeidande gruppe skal no koma med forslag til nedkorting av tida i ulike ledd. Arbeidsgruppa hadde  fyrste møtet førre fredag.

Dei har frist til 1. april. Så snart gruppa er ferdig, er eg klar for å meisla ut vegen vidare. Det ser eg fram imot!

La meg også kommentera NHO sitt innspel om kollektivsatsing:

Kollektivsatsing

Eg merkar meg med interesse den djerve målsettinga om å ”doble talet på kollektivreiser i by”.

Dette er viktig både med tanke på helse, miljø og framkome.

Slik vil NHO møta den venta auka i befolkninga i og rundt dei store byane. Køprising blir tilrådd som verkemiddel. Dette er eit svært godt og viktig råd. Det er ikkje nok å berre auka tilbodet. Vi må også tora å prioritera kollektivtrafikk framfor personbilen.

Dette er i tråd med føringane for neste NTP. Vi vil at kollektivtilbodet skal ta marknadsdel frå personbilen.

Vi skal satsa på kollektiv i byane og veg i distrikta.

Dette er vi allereie i gong med. Den betydelege satsinga på jernbanen i Austalandsområdet er eit godt døme.

NHO etterlyser også ein nasjonal kollektivstrategi.

Da er det godt å vita at vi i departementet starta opp eit prosjekt 1. desember som nettopp skal utarbeida ein slik. Den skal vera klar i samband med framlegginga av ny NTP.

Byane og problemstillingar knytta til dei vil bli eit viktig tema framover. Samstundes er vi opptekne av å ta heile landet i bruk – vi vil leggja til rette for at folk fortsatt kan busetja seg også utanfor dei store byane.

Avslutning

Eit tipp topp hovudveg- og banenett innan 20 år er eit hårete mål, det er eg klar over.

Skal vi nå det, må vi setja alle klutar til og dra i same retning.

Da byggjer vi landet – vi bind landet betre saman!

Takk for gode innspel!

Eg kjem til å ha næringslivet – i heile landet – for auga når eg skal prioritera i neste NTP. Ver trygg på det!

Mykje er ugjort – men vi har store moglegheiter for å få til meir no!

Takk for meg og ha ein god konferanse vidare!