Earenoamáš falástallandoaimmat
Artihkal | Maŋimuš ođasmahttojuvvon: 20.01.2023 | Kultur- ja dásseárvodepartemeanta
Sávrudanávdnasiid eastadeapmi, doarjja searvadahttinbargui falástallanservviide, doarjja joavkkuide geain leat earenoamáš dárbbut ja astoáiggedoaimmat mánáide ja nuoraide.
Sávrudanávdnasiid eastadeapmi
Departemeanta ja Norgga Falástallanlihttu ja Olympia Komitea (NFL) ásahii 2003 geassemánu 3. beaivvi Vuođđudusa Anti-Dopping Norge (ADN) ja dakko bokte sihkkarastit ahte dárkkistan- ja áššečuoččaldahttinváldi lobihis sávrudanmirkoáššiin bisuhuvvo sorjjasmeahttun ásahussan NFL ja stáhta ektui. Vuođđudus galgá NFL lága ja NFL ja vuođđudusa gaskasaš šiehtadusa mielde bargat dán mihttomeari ovddas buot NFL organisašuvdnadásiin ja miellahtuid gaskkas.
Čuovvovaš doaibmasuorggit leat guovddážis vuođđudusa barggus:
- Vuođđudusa ovddasvástádus lea čađahit dárkkistandoaimmaid.
- Iežas áššečuoččáldahttima nammagotti bakte galgá vuođđudus čađahit áššečuoččáldahttindoaimma NFL duopmoásahussii NFL ráŋggáštusmearrádusaid rihkkumis lobihis sávrudanávdnasiid oktavuođas.
- Vuođđudus galgá doaimmahit árvo-, diehtojuohkin- ja eastadandoaimmaid ja nu eastadit lobihis sávrudanávdnasiid.
- Vuođđudus gálgá iešheanalaččat, ja ovttas vuođđudeddjiiguin čađahit doaimma mii ovddida riikkaidgaskasaš ovttasbarggu eastadeames lobihis sávrudanávdnasiid organiserejuvvon falástallamis.
- Vuođđudus galgá veahkehit dutkandoaimma mii lea čadnojuvvon doaimma mihttomearrái.
Departemeanta juolluda jahkásaččat doarjaga Antidoping Norgga doibmii. Stáhta doarjaga bajitdási mihttomearri lea váikkuhit ahte Antidoping Norga bisuhuvvo ja ovdánahttojuvvo sorjjasmeahttun dárkkistan- ja áššečuoččáldahttinásahus organiserejuvvon falástallama siskkobealde. Doarjja galgá skal váikkuhit dasa ahte Antidoping Norga, doaimmastis bakte, vuosttilda sávrudanmirkkuid ja ovddida rehálaš falástallama sávrudanmirkkuid haga.
Departemeanta juolluda maiddái jahkásaš vuođđodoarjaga Norgga laboratoria sávrudanávdnasiid iskkadanbargui. Doarjaga bakte háliida departemeanta sihkkarastit ahte laboratoria sáhttá bargat alla fágalaš dásis.
Valáštallanservviid searvadahttindoarjja
Eanaš stuorra gávpogiin leat erenoamáš hástalusat go geahččalit oažžut mánáid ja nuoraid searvat valáštallanservviide. Iskkademiid mielde unnitloguid mánát ja nuorat, ja erenoamážit nieiddat, eai leat nu dávjá valáštallanservviid miellahtut go jos buohtastahttá earáiguin. Dat čájeha ahte dárbbašuvvojit sierra doaimmat dán ulbmiljoavkku várás.
Valáštallanservviid searvadahttindoarjaga bajimuš ulbmil lea láhčit dilálašvuođaid dasa, ahte mánát ja nuorat, geain leat ruđalaš ja/dahje kultuvrralaš eastagat beasašedje searvat valáštallamii/fysihkalaš doaimmaide valáštallansearvvis. Doarjaga galgá geavahit doaimmaide, maid ulbmiljoavkun leat unnitloguid mánát ja nuorat – erenoamážit nieiddat, ja dakkár bearrašiid mánát ja nuorat, geain leat bistevaččat unnán boađut.
Norgga valáštallanlihttu hálddaša doarjjaortnega. 2022 rájes doarjaga juolludit 30 gildii miehtá riikka. Dat leat válljejuvvon dan geažil go doppe leat ollu mánát ja unnitlogut ja/dahje go leat ollu mánnábearrašat, main lea bistevaččat vuollegis boađut. Válljejuvvon gielddat leat Kristiansand, Arendal, Gjøvik, Ålesund, Bodø, Oslo, Stavanger, Sandnes, Haugesund, Romsa, Troanddin, Sandefjord, Skien, Larvik, Tønsberg, Porsgrunn, Bergen, Drammen, Fredrikstad, Sarpsborg, Lillestrøm, Moss, Indre Østfold, Ullensaker, Bærum, Lørenskog, Asker, Nordre Follo, Halden ja Ringerike.
Doarjjaortnega evaluerejedje 2020 ja departemeanta viiddidii ja ráhkadii ođđa njuolggadusaid dasa 2021 borgemánus: Regelverk for Inkludering i idrettslag (Valáštallanservviid searvadahttindoarjaga njuolggadusat)
Olgodoaimmat mánáide ja nuoraide
Departemeanta rolla go lea sáhka láhčimis olgodaddama lea čadnon doarjagii mii juolluduvvo rusttegiidda astoáiggedoaimmaid oktavuođa ja doarjjan prošeavttaide olgodaddanorganisašuvnnaid bakte.
Olgodaddamis lea čanastat stáhtii Dálkkádat ja birasgáhttendepartemeanta ja Birasdirektoráhta bakte. Olgodaddan lea okta máŋgga vuoruhansurggiin birasgáhttenpolitihka suorggis. Rusttegiid suorggis lea vejolaš ohcat doarjaga earret eará vánddardanmáđijaide, vánddardanluottaide ja vánddardanbálgáide, ja idjadanbarttaide ja láhttodoaimmaide duoddaris.
Doarjjaortnet olgodaddandoaimmaide mánáide ja nuoraide ásahuvvui 1993:s St. dieđ. nr. 41 (1991-92) olis mas daddjo ahte Departemeanta áigumuš lea FRIFO:i (Olggustallama oktasašorganisašuvdna) juolludit doaibmaruđaid mat earenoamážiid mánáid ja nuoraide doaimmaide.
Dán doaibmadoarjaga eaktun lea leamašan ahte dat galgá geavahuvvot doaimmaid ja prošeavttaid álggaheapmái ja čađaheapmái main áigumuš lea viiddidit olgodaddandoaimmaid mánáide ja nuoraide.
Gitta 1998 rájes lea Astoáiggeráđiid Riikkasearvi (AR) maiddái ožžon juolluduvvot doaibmadoarjaga.