Ráđđehusa sámepolitihkka áigu gáhttet ja ovddidit sápmelaččaid eallinvugiid, giela, kultuvrra ja árvvuid. Álgoálbmogin sápmelaččat vuhtiiváldojit erenoamážit. Lea somá oaidnit go 12 475 olbmo leat čálihuvvon sámi jienastuslohkui 01.06.2005.Lohku lea lassánan 26 proseanttain 2001 válggaid rájes.

Vuosttaš sámediggeválggat ledje 1989. Dan rájes lea sámi jienastuslohku badjel beliin lassánan. Álaheaju/Fálesnuori, Gaska-Romssa ja Mátta-Norgga válgabiirret leat sturron eanemusat. Guovtti goalmmádas oasis riikka suohkaniin leat sápmelaččat

sámi jienastuslogus. 85 proseantta orrot golmma davimus fylkkas. Buot stuora gávpogiin min riikkas lea jienastuslohku lassánan 2001 rájes, erenoamážit Oslos ja Romssas. Jienastuslohku lea lassánan maiddái riddosuohkaniin, erenoamážit Finnmárkkus: Hámmárfeasttas, Mátta-Várjjagis, Porsáŋggus, Álttás ja Čáhcesullos leat oallugat čálihan iežaset sámi jienastuslohkui. Romssa fylkkas lea lohku lassánan erenoamážit Harstadas, Skániin ja Romssa gávpogis. Lea buorre go nu oallugat leat jienastuslogus ja hálidit oassálastit sámediggeválggaide.

Sámediggi lea leamaš mávssolaš sámi servodaga ovdáneapmái. Sámediggi lea bures bargan nannet sámi vuoigatvuođaid ja muđui bargan njuolga sámi álbmogii ávkin. Dainna lágiin lea sámi servodat ja sámi kultuvra buorebut oidnosis ja olbmot leat eambbo dihtomielalaččat daid birra.

Stuora ja lossa politihkalaš áššit leat maŋimus jagi bargojuvvon ráđđálagaid Sámedikkiin. Sámedikkis lea leamaš mávssolaš bargu hábmet sámi sisdoalu Kunnskapsløftet-nammasaš ođđa oahppoođastussii. Sámediggi lea maid ovttas Finnmárkku fylkkasuohkaniin leamaš dehálaš bargoguoibmin Finnmárkkulága hábmemis. Lága vuođđun lea dat dovddastus ahte Norgga stáhta lea ásahuvvon guovtti álbmoga eatnama vuođul – dážaid ja sápmelaččaid – ja ahte sámi álbmogis leat árbevirolaš vuoigatvuođat dannego sii leat dološ áiggi rájes geavahan guovlluid. Sámediggi ja Finnmárkku fylkkagielda ožžot mearrideaddji rolla Finnmárkku resurssaid hálddašeamis ja besset váikkuhit álbmoga beaivválaš dili eambbo go dál.

Vai Sámedikkis boahtteáiggis šaddá nannosit rolla norgga sámepolitihka hábmemis, leat Gielda- ja guovlodepartemeanta ja Sámediggi šiehtadan ráđđádallanvugiid Sámedikki ja Ráđđehusa gaskii. Bargovuohki addá vuođu ođđa ja eambbo geatnegahtti ovttasdoaibmanvugiide stáhta ja Sámedikki gaskii, ja sihkkarastá sápmelaččaide váikkuhanválddi áššiin, mat váikkuhit sámi servodaga ja eallinvugiid.

Sámediggi lea aktiivvalaččat oassálastán servodatovddideapmái ja dan láhkai lea sámi kultuvra ožžon nannosit sajádaga servodagas. Dan dihte ohcagohtet eambbogat iežaset sámi ruohtasiid ja lassána dihtomielalašvuohta sámi gullevašvuođas. Eandalii leat nissonat ja nuorat čálihan iežaset sámi jienastuslohkui dán válgaáigodagas. Lea maid illudahtti go nu oallugat dain guovlluin, mat leat olggobealde guovddáš sámi guovlluid, leat dieđihan iežaset jienastuslohkui. Dat nanne Sámedikki olles sámi álbmoga orgánan ja addá Sámediggái eambbo deattu sihke norgga ja sámi servodagas.