Guldalit oaiviliid: Stáhta doalaha kulturásahusaid váldoovddasvástádusa

Skábmamánu 23. b. 2018 ovddiduvvui kulturdieđáhus mas evttohedje rievdadit kultureallima ovddasvástádussurggiid. 

- Ráđđehusa áigumuš lea leamaš sirdit stuorát ovddasvástádusa kultursuorggis fylkkagielddaide, muhto mii leat váldán vuhtii oaiviliid, mat proseassas leat ovddiduvvon. Mun válljen dál muitalit dán birra, nu ahte kultursuorggi aktevrrat, mat leat jearahan mo ášši ovddiduvvo viidáseappot, eai dárbbaš leat fuolas, deattasta kultur- ja dásseárvoministtar.

Kulturdepartemeanta lea miessemánu 2019 rájes gitta ođđajagemánnui 2020 doallan ollu čoahkkimiid fylkkagielddaiguin, gielddaiguin, kulturfitnodagaiguin maidda ášši guoská, beroštupmeorganisašuvnnaiguin, KS:in ja Sámedikkiin politihkalaš ja hálddahuslaš dásis. Čoahkkimat fylkkagielddaiguin lágiduvvojedje dainna ulbmiliin ahte dain geahččaledje gávnnahit málle, man mielde ulbmillaččat juohkit doaimmaid stáhta ja fylkkagielddaid gaskka. Kulturlága vuođul lea stáhtas, fylkkagielddain ja gielddain oktasaš ovddasvástádus čoavdit ollu ovttalágan doaimmaid kultursuorggis. Danin Kulturdepartemeantta árvalus ii leat sisttisdoallan ođđa doaimmaid sirdima, muhto áigumuš lei rievdadit ovddasvástádusjuogu ja sirdit stáhta doarjjaruđaid fylkkagielddaide.

Stuorradiggi lea mearridan, ahte "generalistagieldaprinsihppa" biddjojuvvo vuođđun buot doaimmaid juohkimii guovlluođastusa olis, gč. St.dieđ. (2018-2019) Oppgaver til nye regioner (Ođđa guovlluid doaimmat) meannudeami. Dat mielddisbuktá, ahte buot fylkkagielddain galgá leat ovddasvástádus seammáin doaimmain. Kulturdepartemeanta árvvoštallá, ahte proseassa olis ovddiduvvon oaiviliid ii sáhte ovttastahttit oktan mállen, man olis doaimmaid juogášedje ovttain vugiin buot fylkkagielddain, vrd. generalistagieldaprinsihpa. Departemeanta deattuha, ahte fylkkagielddat juohkásit sakka oaiviliiddiset dáfus, dat leat sierra oaivilis Kulturdepartemeantta árvalusa iešguđet osiid hárrái, mat gusket doaimmaid sirdimii dahje dat eaktudit stuorát bušeahta dahje ruđaid ođđa lágan juogu fylkkagielddaid gaskka ovdalgo doaimmat sirdojit. Kulturdepartemeanta ii oainne ulbmillažžan sirdit stuorát ruhtadanovddasvástádusa fylkkagielddaide, mat leat árvalusa vuostá. Dat mielddisbuvttášii ahte soitet šaddat stuorát erohusat guovlluid gaskka, ja vearrámus dilis sáhtášii riikka muhtun guovlluid ássiid kulturfálaldat hedjonit. Lea maid váldojuvvon vuhtii ahte kultursuorggi beales leat maid leamaš nannosit árvalusaid vuostá.

Aktevrrat leat ovtta oaivilis dan hárrái ahte doarjagat, maid juolludit kultur- ja kreatiiva ealáhusaid suorgeovdáneapmái guovlludásis, addet buoret doaibmanmuni guovlluide, ja ahte daid sáhttá geahčadit ovtta dásis eará doaimmaiguin, maid ráđđehus lea sirdán fylkkagielddaide ealáhussuorggis. Dan vuođul ráhkkanit daid doarjagiid sirdit fylkkagielddaid rámmadoarjagii 1.1.2021.

Stáhta politihkain leat máŋggaid logijagiid áigge huksen riikkaviidosaš infrastruktuvrra kultursuorgái ovttasbarggus báikkálaš ja guovlludási eiseválddiiguin. Kulturdepartemeanta áigu ain ovddidit suorggi buori gulahallama vuođul, mii lea ásahuvvon maŋimuš jagi, ja lágidit juohke jagi gulahallančoahkkimiid hálddahusdásiiguin dakkár doaimmaid hárrái, maid ovddasvástádusa juogadit. Kulturdieđáhusas gávnnahuvvui, ahte riikkaviidosaš kulturpolitihkka lea boađus gielddaid, fylkkagielddaid ja stáhta doaimmain ja veahkkeneavvuin. Go nannet gulahallama hálddašandásiid gaskka ja go geahčadit sihke stáhta, fylkkagielddaid ja gielddaid doarjagiid ja doaimmaid stuorát ollislašvuohtan, de sáhttet riikka kulturpolitihkain olahit viidát ulbmiliid.

Ráđđehus čilge dárkileappot guorahallojuvvon árvalusaid ja dahkkojuvvon árvvoštallamiid 2021 gieldaproposišuvnna olis, mii ovddiduvvo Stuorradikki meannudeapmái miessemánu 12. beaivve.