Historjjálaš arkiiva

Plassje sámegielaid hálddašanguvlui

Historjjálaš arkiiva

Almmustahttináigodat Solberga ráđđehus

Almmustahtti: Gielda- ja ođasmahttindepartemeanta

– Mus lea stuora beroštupmi nannet ja seailluhit lullisámegiela ja kultuvrra. Dan dihte lean ilus go Plassje dál šaddá oassin sámegielaid hálddašanguovllus, dadjá gielda- ja ođasmahttinministtar Monica Mæland.

Ráđđehus lea odne mearridan lahttudit Plassje suohkana Trøndelágas sámegielaid hálddašanguvlui suoidnemánu 1. beaivvi rájes dán jagi. Dát čuovvu ráđđehusa dáhtu ovdánahttit ja nannet lullisámegiela.

Evttohusas reviderejuvvon nationála bušehttii 2018 lea evttohuvvon lasihit juolludeami Sámediggái 2 miljovnnain gokčat lassigoluid. Jagi 2019 rájes juolluduvvo 4 miljovnna ruvnno jahkásaččat.

Áitojuvvon giella

Plassje lea okta guovddášguovlu lullisámegiela dáfus. Lullisámegiella lea klassifiserejuvvon duohta áitojuvvon giellan UNESCO áitojuvvon gielaid rukses listtus, ja lei ovtta gaskka várra ahte galggai oalát jávkat.

Muhto maŋemus jagiid lea leamaš positiivvalaš ovdáneapmi.

Earenoamážit nuoraid gaskkas lea beroštupmi oahppat ja geavahit lullisámegiela lassanan.

Vásáhusat eará suohkaniin mat leat searvan hálddašanguvlui, čájehit ahte giella lea ožžon alit stáhtusa dáin guovlluin.    

Plassje suohkanstivra mearridii ovttajienalaččat ohcat ahte suohkan galgá šaddat oassin lullisámegiela hálddašanguovllus. Trøndelága fylkkasuohkan lea dorjon ohcama.

 –  Lea deaŧalaš ahte sámegiela ja sámi kultuvrra ovdánahttinbargu dahkko báikkálaččat ja doppe gos sámit orrot. Ráđđehus lea dan dihte positiivvalaš dasa ahte suohkanat ohcet lahttuduvvot hálddašanguvlui, dadjá Monica Mæland.

Guoktenuppelohkái suohkana

Sámegielaid hálddašanguovllus lea sámegiella ja dárogiella ovttadássásaččat.

Dáin suohkaniin lea buohkain riekti beassat oažžut bálvalusa sámegillii go sii váldet oktavuođa almmolaš ásahusaiguin guovllus.

Ássiin lea maid eanet vuoigatvuođat oažžut oahpahusa sámegielas.

Go Plassje dál lahttuduvvo hálddašanguvlui, de leat hálddašanguovllus oktiibuot  guoktenuppelohkái suohkana Finnmárkkus, Romssas, Nordlánddas ja Trøndelágas.

Plassje šaddá njealját lullisámegielsuohkan hálddašanguovllus.

 

 

Plassje/Røros oassen sámegiela háldadimguovlos

– Munji le ájnas nannit ja bisodit oarjjelijsámegielav ja kultuvrav. Dan diehti lev ávon gå Plássje sjaddá oassen sámegiela háldadimguovlos, javllá suohkan- ja ådåsmahttemminisstar Monica Mæland.

Ráddidus le uddni mierredam oassálahttet Plassje suohkanav Trøndelágan sámegiela háldadimguovlluj biehtsemáno 1. biejve rájes dán jage. Dát le ráddidusá ájggomusá milta gå sihtap oarjjelijsámegielav nannit ja åvddånahttet.

Dárkestuvvam nasjonála budsjehtan le oajvvaduvvam lasedit juollodimev Sámediggáj guovtijn millijåvnå kråvnåjn gåbtjåtjit lassegålojt. Jages 2019 juolloduvvi 4 millijåvnå jahkáj.  

Ájtedum giella

Plássje le muhtem guovdásjguovllo oarjjelijsámegiela hárráj. Oarjjelijsámegiella tjielggiduvvá duodaj ájtedum giellan UNESCOa ruoppsis listan ájtedum gielaj vuolen, ja lej muhtem gaskav vargga gáhtomin.

Dáj maŋemus jagij le galla læhkám buorre åbddånibme giela hárráj.  

Ållagasj nuoraj gaskan le læhkám ienep berustibme åhpatjit ja anátjit oarjjelijsámegielav.

Åtsådallama ietjá suohkanijs ma li oassen sjaddam háldadimguovlos vuosedi giellaj le sjaddam stuoráp árvvo dajn guovlojn.

Avtajienalattjat suohkanstivrra Plássjen mierredij åhtsåt suohkanav oarjjelijsámegiela háldadimguovllon, ja Trødelága fylkasuohkan le doarjjum åhtsåmusáv. 

–  Ájnas le vaj sámegiela ja kultuvra åvddånibme dáhpáduvvá bájkálattjat ja dåppe gånnå sáme årru. Ráddidus le dan diehti mielos suohkanijda åtsåtjit oassálasstemav háldadimguovlojda, javllá Monica Mæland.

Lågenanguokta suohkana  

Sámegiela háldadimguovlon le sámegiella ja dárogiella dássásasj giela.  

Dájn suohkanijn le divnajda riektá dievnastuvvat sámegiellaj gå guovlo almulasj etáhtaj guládalli.  

Viesádijn le aj stuoráp rievtesvuohta sámegiel åhpadusáv oadtjot.

Maŋŋáj gå Plássje sjattaj oassen háldadimguovlos, de li tjoahkkáj lågenanguokta suohkana Finnmárkon, Råmsån, Norlándan ja Trøndelágan oassen háldadimguovlos.  

Plássje le nælját oarjjelijsáme suohkan sámegiela háldadimguovlon.

 

Plaassje reeremedajven sïjse saemien gïelide

– Manne sïjhtem åarjelsaemien gïelem jïh kultuvrem gorredidh jïh nænnoestidh. Manne dan gaavhtan aavodem aaj Plaassje sjædta bieliem reeremedajveste saemien gïelide, tjïelte- jïh orrestimmieministere Monica Mæland jeahta.

Reerenasse lea daan biejjien sjæjsjalamme Plaassjen tjïelte Trööndelaagesne meatan orre reeremedajvese saemien gïelide snjaltjen 1.b. raejeste daan jaepien. Daate lea reerenassen raerien mietie åarjelsaemien gïelem evtiedidh jïh nænnoestidh.

Raeriestimmesne revideradamme nasjonaalebudsjehtese 2018 lea evtiedamme dåarjoem 2 millijovnh kråvnah Saemiedægkan læssanidh guktie lissiemaeksemem dåarjodh. 2019 raejeste sjædta 4 millijovnh kråvnah fïerhten jaepien vedtedh.  

Aejhteme gïele
Plaassje vihkeles dajve åarjelsaemien gïelen åvteste. Åarjelsaemiengïele lea klassifiseradamme ålvas aajhteme UNESCO:en rööpses læstosne aajhteme gïelide jïh boelhkem mahte haajpani.

Dej minngemes jaepiej lea buerie evtiedamme.

Sjïere noerh sijhtieh åarjelsaemien lïeredh jïh nåhtadidh.

Dååjrehtimmieh jeatjah tjïeltijste mah leah reeremedajvesne vuesiehtieh gïele jollebe staatusem åådtjeme dejnie dajvine.

Tjåenghkies tjïelteståvroe Plaassjesne ohtsemem jååhkesji tjïelte edtja bieliem åarjelsaemienreeremedajvesne sjïdtedh. Trööndelaagen fylhketjïelte lea ohtsemem dåårjeme.

–  Dïhte vihkeles evtiedimmine barkedh saemien gïelijste jïh kultuvreste voenges jïh gusnie saemieh årroeh. Reerenasse dan gaavhtan positijve tjïelth uhtsieh meatan årrodh reeremedajvese, Monica Mæland jeahta.

Luhkiegöökte tjïelth
Reeremedajvesne saemien gïelide saemien jïh daaroen seammavyörtegs.

Daej tjïeltine gaajhkh reaktam utnieh saemiestidh gosse dah byögkeles etaatide dajvesne gaskesedtieh.

Årrojh aaj stuerebe reaktah utnieh lïerehtæmman saemiengïelesne.

Gosse Plaassje aaj reeremedajvesne daelie luhkiegöökte tjïelth meatan Finnmaarhkesne, Tromsesne, Noerhtelaantesne jïh Trööndelaagesne.

Plaassje sjædta njealjeden åarjelsaemien tjïelte reeremedajvesne.