Geaidno- ja ruovdemáđiidoaimmaide juolluduvvo eambbo go goassege ovdal

2010 stáhtabušeahttaárvalus mearkkaša ođđa stuora johtalusáŋgiruššama. 2010 bušeahttaárvalus lea 27 miljárdda kruvnno – mii lea 21 proseantta eambbo go 2009 salderejuvvon bušeahtas. Geaidno- ja máđiidoaimmaid lokten lea historjjálaš dásis.

- Ráđđehus nanne dáinna bušeahtain fas riikka geaidno- ja mađiifierpmi sakka. Doaibmabijut álkidahttet olbmuid ja ealáhusdoaimma mátkkošteami, unnidit johtalussuorggi garrasit roasmmahuvvamiid ja duššamiid, ja fuolahit ahte eanebut sáhttet mátkkoštit kollektiivadit, dadjá johtalusministtar Liv Signe Navarsete. 

Ráđđehus ovddidii Našovnnalaš fievrredanplánas 2010-2019 (Nasjonal transportplan NTP) offensiiva strategiijja riikka fievrredanvuogádaga várás.

- Dáinna bušeahtain joatká ráđđehus dainna nana johtalusloktemiin maid leat oaidnán dan rájes go ráđđehus bođii fápmui 2005:s. Mii leat lasihan juolludusdási NTP geaidno- ja máđiidoaimmaide buori 9 miljárdda kruvnnuin dahje 46,3 proseanttain go buohtastahttá 2005 dásiin. Bušeahttaevttohusas deattuhuvvojit dálkkádat- ja birasdoaimmaid sakka, ja das lea čielga guovlluprofiila. Mii lahčit dili nu ahte olbmot ja ealáhusat olles riikkas galget oažžut vel buoret fálaldaga geainnuid, ruovdemáđii, fearggaid, kollektiivasáhtosteami, girdi, poasta- ja telebálvalusaid dáfus, cealká Navarsete.
 
Geaidnu: 34 proseantta lassáneapmi geaidnoinvesteremiidda

Geainnuide evttohuvvo sullii 14 miljárdda kruvnno. Dat lea 23 proseantta eambbo go 2009 salderejuvvon bušeahtas. Lohku lea divvojuvvon dannego stuora oassi riikkageaidnofierpmis sirdojuvvo fylkkasuohkaniidda ođđajagimánu 1.b. rájes boahtte jagi.

5,6 miljárdda kruvnno lea bušetterejuvvon riikkageaidnoinvesteremiidda, mii lea 29 proseantta eambbo go 2009 salderejuvvon bušeahtas. Jus dása váldá fárrui uđassihkkarastinjuolludusa mii lea 850 miljovnna kruvnno, de lassána juolludus investeremiidda 34,3 proseanttain. Dáin ruđain lea 500 miljovnna kruvnno várrejuvvon fylkkageaidnofierbmái.

Stuorát riikkageaidnoprošeavttat (badjel 100 miljovnna kruvnno) main leat evttohuvvon ruđat prospekterema, ráhkkananbargguid ja rusttetálggaheami várás:

• E18 Sydhavna (Oslos)
• E18 Melleby – Momarken (Østfoldas)
• Rv 2 Kongsvinger – Slomarka (Hedmárkkus)
• E18 Gulli – Langåker (Vestfoldas)
• E39 Svegatjørn – Rådal (Hordalánddas)
• E16 Fønhus – Bagn – Bjørgo (Opplánddas)
• E6 Sentervegen – Tonstad (Lulli-Trøndelágas)
• E39 Lavik feargakájá (Sogn ja Fjordanis)
• Rv 3 Åsta šaldi ja dasa gullevaš geainnut (Hedmárkkus)
• E6 Harran – Nes šaldi (Davvi-Trøndelágas)

Stuorát prošeavttat mat buoridit uđassihkkarvuođa ja mat evttohuvvojit álggahuvvot 2010:s:

• Rv 70 Oppdølsstranda (Møre ja Romsdálas)
• Rv 80 Løding – Vikan (Nordlánddas)

Uđassihkkarastin lea deaŧalaš vai geainnut šaddet oadjebasabut, ja dat lea suorgi maid ráđđehus sakka vuoruha. 2010:s bušetterejuvvo 850 miljovnna kruvnno uđassihkkarastimii, mii lea 92 proseantta eambbo go 2009:s.

Geaidnobušeahtas evttohuvvo juolluduvvot 150 miljovnna kruvnno vázzin- ja syhkkelastinluottaide, ja 65 miljovnna kruvnno kollektiivadoaimmaide ja universála hábmema doaimmaide.

Ruovdemáđiidoaimmat: Eambbo máđiijaid nalde

Ráđđehussii lea mearrideaddjin oččodit ruovdemáđiijohtalusa eanet luohtehahttin, ja evttoha juolludit sullii 10 miljárdda kruvnno ruovdemáđiidoaimmaide, mii lea sullii 15 proseantta eambbo go 2009:s. Čielga áŋgiruššan doaimma ja máŧasdoallama hárrái galgá dahkat ahte Norgga ruovdemáđiijat doibmet dássedeappot 2010 rájes juo. Deaŧalaš prošeakta dán oktavuođas lea Oslo-prošeakta.

- Bušeahtta čájeha ahte ráđđehus joatká nanu loktema ruovdemáđiijaid dáfus. Mearkkašahtti guhkilmas alla dássi, lea áibbas dárbbašlaš sihke ođđasishuksema ja máŧasdoallama dáfus vai sihkkarastá olbmuide luohtehahtti ja buori ruovdemáđiifálaldaga, cealká johtalusministtar Liv Signe Navarsete.

Ollislaš evttohus ruovdemáđiinfrastruktuvrra investeremiidda lea 3,9 miljárdda kruvnno, mii lea 22,5 proseantta sturrosaš lassáneapmi.
 
Ráđđehus áigu vuoruhit álggahuvvon prošeavttaid ovdánahttima ja čađaheami nugo; duppalmáđii gaskal Sandnes ja Stavangera, ođđa duppalmáđii Lysaker-Sandvika, ođđa duppalmáđii gaskal Barkåker ja Tønsberg, Gevingåsen tunnealla, gárvet duppalmáđiija gaskal Bergen stašuvnna ja Fløen ja gáiddusstivrenprošeavtta Mosjøen - Budeadju. Lea maiddái várrejuvvon ruhta plánet ođđa duppalmáđiija Oslo-Ski.

Doibmii ja máŧasdoallamii lea evttohuvvon lagabui 4,4 miljárdda kruvnno, mii lea 15,5 proseantta eambbo go 2009:s. Dat mearkkaša ollislaš čuovvoleami NTP plánarámma ektui. Áigumuššan lea earet eará álggahit ođastandoaimmaid 174 miljovnna kruvnno ovddas Dovrebanenii ja 100 miljovnna kruvnno ovddas Bergensbanenii.

Lea evttohuvvon 1,7 miljárdda kruvnno togasáhtosteami oastimii, mii lea sullii seammágo 2009 dássi. Dat mearkkaša ahte vuddjojuvvo togain sullii dan mađe go infrastruktuvra, dálá togamateriála ja bargiidresurssat guddet 2010:s. Olu kapasitehtalassáneaddji doaimmat – nugo ođđa duppalmáđiijat ja russolas mađiijat – šaddet ávkin ealáhusaide, ja addet vejolašvuođa ain eambbo gálvvu fievrridit geainnus máđidjii.

Norgga ruovdemáđiiskuvlla doibmii várrejuvvo sullii 32 miljovnna kruvnno earet eará lokomotiivavuoddjioahpu lasiheapmái.

- Buot ruovdemáđiivuođđudusat ja ruovdemáđiidoaimmahat Jernbaneverket fertejit duođai áŋgiruššat vai nákcejit deavdit dan stuora ovdáneami togajohtolagas mii lea plánejuvvon boahttevaš jagiide. Min deaŧaleamos doarjja lea dat ahte 2010 bušehtas juolludit ain eambbo oahpahussii, vai earet eará oččošeimmet eanet oahppan lokomotiivavuddjiid, dadjá johtalusministtar Navarsete.

Johtolatoadjebasvuohta: Ulbmillaš áŋgiruššan johtolatoadjebasvuođa hárrái

Ráđđehus bargá viidáseappot nullavišuvnna olahemiin das ahte johtolagas eai galgga leat duššamat dahje garrasit roasmmahuvvamat, ja áigu 2010:s bidjat 723 miljovnna kruvnno johtolatoadjebasvuhtii. Das lea sullii 713 miljovnna kruvnno stáhtalaš ruhta, mii joatká 2009 alla dási.

-Ráđđehussii lea deaŧalaš nannet dan buori ovdáneami mii lei 2009:s, mas duššamiid ja garrasit roasmmahuvvamiid lohku orru njiedjan 2008 rájes mii gal lei heajos jahki. Duššamat johtolagas leat beliin unnon 1970 rájes, vaikko biilajohtolat lea golmmageardái lassánan seamma áigodagas. Ráđđehusa áŋgiruššan oadjebas geainnuid, fievrruid ja vuddjiid dáfus, galgá mielddisbuktit ahte garrasit roasmmahuvvamiid ja duššamiid logut johtolagas galget vel eambbo unnut, cealká johtalusministtar Liv Signe Navarsete.

Ráđđehus vuoruha doaimmaid eastadit badjelluotta- ja ovddalboahtinlihkuhisvuođaid, buoridit luoddaearuid ja molkkiid ja iešguđet doaimmaid movt geaidnojohtolaga oaččošii oadjebassan gávpotguovlluin. Ráhčamušat leaktolihkohisvuođaid unnidemiin jotkojuvvojit maiddái.

Ulbmilin lea válbmet, álggahit dahje joatkit barggu oktiibuot 35 kilomehtera gaskaáiddi dahkamiin guovtte- ja golmmafealttat riikkageainnuin 2010:s. Dasto šaddá 2010:s 30 kilomehtera riikkageidnui nannoset gaskamerken go dat juogo merkejuvvo hehttensadjin, gaskasázuin dahje ruovdevuođuin (riller).

Áibmojohtolatdoaimmat: Liige doarjja girdišiljuid ovdánahttimii

Bušeahttaárvalusas evttohuvvo lagabui 942 miljovnna kruvnno áibmojohtolatdoaimmaide, mii lea 24,5 proseantta eambbo go 2009:s. Lassáneapmi boahtá das go guovllu girdihámmaniidda ja girdifievrredeami oastimii juolluduvvo lassi doarjja.

Go buohtastahttá 2009 salderejuvvon bušeahtain de lea juolludus guovllu girdihámmaniidda evttohuvvon máŋggaduppalastojuvvot, 13,5 miljovnnas gitta goasii 88 miljovnna kruvdnii. 50 miljovnna kruvnno dás leat investerendoarjagat mat dušše oktii juolluduvvojit guovllu girdihámmaniidda duostun dihte stuora investeren- ja ruhtadanhástalusaid mat Avinoras leat ovddabealde boahttevaš jagiid.

- Ráđđehusa áigumuš lea maiddái ahte Avinor beassá oasusmávssus 2010:s stáhtaloana oktavuođas, ja mii eat áiggo váldit vuoittu Avinoras 2010:s. Dát galgá – oktan njuolggodoarjagiin – veahkehit Avinor čađahit dárbbašlaš oadjebasvuođainvesteremiid, lohká johtalusministtar.

Poasta ja telekommunikašuvdna: Gánnátmeahttunis poastabálvalusaid stáhtalaš oastin

Postii ja telekommunikašuvdnii evttoha ráđđehus lagabui 711 miljovnna kruvnno 2010:s. Lassáneapmi 2009 rájes lea mealgadii 497 miljovdnasaš juolludus mainna stáhta oastá gánnátmeahttunis poasta- ja báŋkobálvalusaid maid Stáhta lea gohččon Poastta lágidit.

- Maŋemus jagiid ii leat juolluduvvon ruhta stáhtii oastit dáid bálvalusaid, dannego Poastta eará doaimmaid sisaboađut leat gokčan dáid. Ruhtadanroassu ja konjunktuvramolsašupmi lea váikkuhan Poastta, lassin haddepressii ja volumanjiedjamii dábálaš poastabálvalusaid dáfus. Dát ekonomalaš hástalusat dagahit ahte lea dárbbašlaš juolludit ruđaid ain sihkkarastit alcceseamet govttolaš, dássásaš ja buriid poastabálvalusaid miehtá riikka, cealká johtalusministtar Liv Signe Navarsete.

Boaldámuša fivrredandássen – galgá addit unnit haddeerohusaid

Ráđđehus evttoha 20 miljovnna kruvnno ođđa doarjjaortnegii mii galgá unnidit boaldámušhattiid erohusaid boaittobealguovlluid ja guovddášguovlluid gaskka. Ortnet galgá gokčat boaldámuša (bensiinna ja autodiesela) fivrredeami lassigoluid guovllupolitihkalaš doaibmasuorggi gávppašeddjiide.

- Dát lea deaŧalaš munnje. Mii eat sáhte dohkkehit ahte olbmot geat ásset dakkár báikkiin gos leat unnán molssaeavttut bilii, šaddet máksit olu eambbo boaldámuša ovddas go olbmot guovddáš guovlluin. Lean hui ilus go dál oažžut fas áigái haddedássenortnega vai unnidit erohusaid boaldámušhattiin. Dat veahkeha dásset gávpoga ja boaittobeali erohusaid, ja unnida ealáhusaid fievrredangoluid, dadjá johtalusministtar Liv Signe Navarsete.

Kollektiivasáhtosteamit ja eará birasdoaimmat: Nana lokten

Kollektiivadoaimmaide evttohuvvo sullii 12 miljárdda kruvnno stáhtalaš juolludussan 2010:s, mii lea 13,5 proseantta eambbo go 2009:s. Dan juolludusas lea 10 miljárdda kruvnno  ruovdemáđiidoaimmaid loktemii. Ostojuvvojit áibmoruvttobálvalusat 629 miljovnna kruvnno ovddas, riikafeargabálvalusat 436 miljovnna kruvnno ovddas ja mearrafievrredanbálvalusat (Hurtigruten) 298 miljovnna kruvnno ovddas.

- Vejolašvuođat unnidit fievrredansuorggi dálkkádatgássanuoskkideami, leat stuorámusat gávpogiin, gos sihke biilageavaheapmi ja olmmošlassáneapmi lea stuorámus. Dán bušeahta doaimmat galget váikkuhit dasa ahte olahit ráđđehusa dálkkádatulbmiliid, cealká johtalusministtar Liv Signe Navarsete. 

Eará evttohuvvon juolludusat:

•  “Buoret kollektiivasáhtosteami ja unnit biilageavaheami bálkáhanortnet gávpogiin”: 333 miljovnna kruvnno
• Vázzin- ja syhkkelastinluottat: 250 miljovnna kruvnno – adno mealgadii álggahuvvon doaimmaid joatkašuvvamii skuvlageainnuid nalde
• Doaimmat ruovdemáđiistašuvnnain ja -guovddážiin, eará eará dasa ahte daid álkit olaha ja ahte geavaheddjiide lea diehtojuohkin: 278 miljovnna kruvnno, mii lea 142 proseantta lassáneapmi
•  “Geaidnoruđat” kollektiivasáhtostallandoaimmaide ja universála hábmemii: 145 miljovnna kruvnno
• Doarjjaortnet kollektiivafievrruid olahandoaimmaide: 57 miljovnna kruvnno
• Biras- ja servicedoaimmat dálá geainnuid nalde: 62 miljovnna kruvnno
• Birasprošeakta Transnova: lagabui 52 miljovnna kruvnno
•  “Kollektiivasáhtosteapmi báikeguovlluin”: 22 miljovnna kruvnno
• Diŋgonfievrredeami ja heivehuvvon fivrredeami (TT-transport) oktiiheiveheami geahččalanprošeakta: 13 miljovnna kruvnno, 28 proseantta lassáneapmi
• Eambbo CO2-differensieren ođđa biillaid ovttagearddedivvagis, ođđa CO2-differensieren droššebiillaid ovttagearddedivvagis.
• Joatkit gánnáhahtti fitnodatvearuiduhttima el-biillaid várás 2009 rájes mii lea 50 proseantta

Dutkan ja ovdánahttin: Ruoná dutkama lokten

Ráđđehus joatká dutkama ja ovdánahttima juolludusaiguin, ja evttoha lasihit johtalusbušeahta juolludusaid sullii 10:iin proseanttain goasii 263 miljovnna kruvdnii 2010:s.

- Mii áigut nannet juolludusaid fivrredandutkamii vai gávnnahit buoret ja eambbo birasgáhttejeaddji fivrredančovdosiid, dadjá johtalusministtar Liv Signe Navarsete. Maiddái fievrredanoadjebasvuođa ja elektrovnnalaš gulahallama ovdánahttima várás lasiha ráđđehus dutkanruđaid.