Ođasmahttojuvvon hápmi golggotmánu 8. beaivvi

– Searvevuođa, árvobuvttadeami ja vuoiggalašvuođa politihkka joatká. Ná stáhtaministtar Jens Stoltenberg, finánsaministtar Kristin Halvorsen ja johtalusministtar Liv Signe Navarsete odne ovdanbukte eanetlohkoráđđehusa politihkalaš vuođu Soria Morias. Bargu, skuvla, buorredilálašvuohta ja dálkkádat čilgejuvvojedje boahtte njealji jagi politihka váldoáššin.

• Viečča dieđuid politihkalaš vuođu birra Bargiidbellodaga, Sosialisttalaš Gurutbellodaga dahje Guovddášbellodaga neahttasiidduin. 
• Geahča preassakonferánssa njuolgga Neahtta-TVas 
• Geahča video mas sáhtát oaidnit Stoltenberga, Halvorsena ja Navarsete 
• Geahča govaid Flickr:s

– Njealji jagi ráđđehusbellodagat leat čájehan ahte mii nákcet gávdnat buriid oktasaš čovdosiid. Ráđđehus áigu joatkit iežas barggu mas ovddida searvevuođa ja vuoiggalašvuođa. Mii diehtit ahte leat hástalusat boahtte áigodagas go das Norggas lea áibbas eará ekonomalaš dilli go ovddit stuorradiggeáigodaga álggus. Seammás mii áigut dustet dálkkádathástalusaid. Somá šaddá bargagoahtit ovttasráđiid nuppiid ráđđehusbellodagaiguin. Dat politihkalaš vuođđu maid mii odne ovdanbuktit, addá midjiide buori politihkkenvejolašvuođaid boahttevaš njealji jagi. Das leat buorre bargosadjedilli, olbmuid buorredili ovddideapmi ja joatkevaš ovddasvástideaddji ekonomalaš stivren dehálaš oasit, dajai Jens Stoltenberg.
Boahtte stuorradiggeáigodagas biras ja dálkkádat galget vuoruhuvvot. – Norga galgá leat njunušriika biraspolitihkas ja áigu eambbo bargat ođasmuvvi energiija ovddidemiin. Dilálašvuođat galget nu láhččojuvvot ahte olbmuide šaddá álkibun válljet birasseasti čovdosiid. Dan áššis fertejit almmolaš eiseválddit leat ovddasmannit, celkkii Kristin Halvorsen.

Máhtto- ja skuvlaáŋgiruššan lea ođđa poltihkalaš vuođu eará guovdilis čuokkis. Ráđđehusa váldovuoruheapmi skuvllas lea oaččohit eanet ja bures oahpahuvvon oahpaheaddjiid. Rádjá galgá biddjojuvvot juohke skuvlii dasa galle oahppi galget leat juohke oahpaheaddjis. Dasto nuvttá leaksoveahkki galgá fállojuvvogoahtit SFO-ortnegis, ja de vel eanet návccat galget geavahuvvot caggan dihtii oahppiid heitimis joatkkaskuvllas. 

– Gielddain dat eanaš árvobuvttadeapmi čađahuvvo. Danne mii áigut addit eanet ruđaid gielddaide vai dat sáhttet fállat olbmuide buriid bálvalusaid doppe gos sii orrot. Seammás mii fertet láhčit dilálašvuođaid nu ahte lea vejolaš sihkkarastit bargosajiid árjjalaš ealáhuspolitihkain miehtá riikka, dajai Liv Signe Navarsete.

Sii deattuhedje ahte barggu fállan buohkaide lea bajimus ulbmil. Ráđđehus áigu čađahit dakkár politihka mas leat ođđahutkan, máhttobuorideapmi ja eanet ruoná bargosajit dehálaččat. Ráđđehus áigu boahtte stuorradiggeáigodagas bisuhit seamma buohkanis vearro- ja divatdási go mis dálge leat, ja dán dásis lea vejolaš čađahit buoret juogadanpollitihka.

– Mii áigut buoridit, nanosmahttit ja ođasmahttit almmolaš čálgoortnegiid nu ahte mii leat gergosat dustetet boahtteáiggi dárbbuid ja hástalusaid, celkkii Jens Stoltenberg. Politihkalaš vuođu cealkámušas daddjojuvvui ahte ee. ovttasdoaibmanođastus galgá čađahuvvot, galget šaddat eanet spesialiseren buohcciidviessosuorggis, buoret gárrendillefuolla, ja eanet buohcciidsiidasajiid huksen vai leat buohkaide buohcciidsiidasajit ovdal jagi 2015. 

Ráđđehusa riikkaidgaskasaš politihka vuođđun galget leat ON ja álbmotriekti, NATO-ovttasbargu, EØS-šiehtadus ja ahte Norge ii leat EU-lahttu. Ráđđehus áigu joatkit iežas aktiiva riikkaidgaskasaš veahkkeulbmiliid, ja suodjalusa dáfus doaibmá guhkesáigeplána. Dat deattuhuvvojit dokumeanttas.

– Dán politihkalaš doaibmadokumeanttas mii buktit ovdan iežamet boatte njealji jagi politihka oktasaš ulbmiliid. Man bures mii lihkostuvvat daid ulmiliid ollašuhttimis sorjá ekonomalaš dilis ja doaibmanvejolašvuođain, dajai Stoltenberg.

Boahtte áigodaga dehálaš ulbmilat leat:

• Gielddaid friddja sisaboađuid nannen mearkkašahtti láhkai, nu ahte lea vejolaš buoridit mánidsuodjalus-, skuvla- ja dikšo- ja fuollabálvalusaid.  
• Ovttasdoaibmanođastus galgá čađahuvvot, ja das čuvvot buoret eastadeaddji doaibma, doaibmiid buoret oktiiordnen ja gielddaid dearvvasvuođabálvalusaid nannen.  
• Boarrásiidsiidasajiid huksen nu ahte buohkat ožžot boarrásiidsiidasaji ovdal jagi 2015, ja boarrásiid vuoigatvuođaid nanosmahttin lágain ja ođđa láhkaásahusa mearridemiin dohkálaš boarrásiidfuola birra.  
• Eanet bargu gárrenmirkkuid geavaheami vuostái.  
• Ráđđehus áigu Juogadanlávdegotti árvalusa gieđahallama oktavuođas evttohit Stuorradiggái doaibmabijuid mat buoridit juogadeami ja geahpedit geafivuođa, erenoamážit mánáid geafivuođa. 
• Juohke beaivvi galget mánát SFO-ortnegis oažžut nuvttá diimmu mas ožžot veahki skuvlabargguiguin, rumašlaš lihkadeami ja vejolaš ovttasbarggu kulturskuvllain.  
• Diibmolohku mánáidskuvllas galgá stuorrut, ja oahpahusláhka galgá nuppástuhttojuvvot nu ahte juohke oahpaheaddjis eai galgga eanet go dihto lohku oahppit juohke skuvllas.  
• Bargu galgá lassánit caggan dihtii ahte oahppit heitet joatkkaskuvllas, ee. teoriija ja bargohárjehallan galget buorebut oktiiheivehuvvot.  
• Eanet áŋgiruššan ja jođálmahttin johtaluspolitihkas geainnuid, ruovdemáđiid, áibmojohtalusa ja mearrajohtalusa hárrái. 
• Eanet politiijaid háhkan dan láhkai ahte joatkevaččat oaččohit eanebuid váldit politiijaoahpu, ja joatkit barggu dahkan dihtii politiija eambbo oinnolažžan ja olámuddui.  
• Lasihit kulturáŋgiruššama čađahettiin Kulturloktema II. 
• Norgga dálkkádatulbmiliid čavgen vai luoitimat geahppánit 40 proseanttain ovdal jagi 2020 jagi 1990-dási ektui, jus dat váikkuha gudneáŋgiris dálkkádatsoahpamuša searvamii nu ahte stuorra luoitinriikkat váldit badjelasaset konkrehta geatnegasvuođaidaid luoitimiid hárrái.  
• Ođasmuvvi energiija stuorra áŋgiruššan ee. álggahettiin oktasaš sertifikáhtamárkana Ruoŧain jagi 2012 rajes ja evttohettiin boddasaš ortnega dassá go dakkár vuogádat lea gárvvis.    
• Ii álggahuvvo petroleadoaimma Lofuohta ja Viesttarállasa olggobealde dán stuorradiggeáigodaga, ja mearriduvvo galgá go čađahuvvot Nordlándda VI ja VII ja Romssa II petroleadoaimma váikkuhusguorahallan hálddašanplána ođasmahttima oktavuođas 2010. 
• Ráđđehus lea rabas gulahallamii bargoeallima beliiguin sohkabeliid ovttasturrosaš bálkká áššis jo jagi 2010 tariffašiehtadusa oktavuođas. 

Ráđđehusbellodagat loahpahedje maŋŋebárgga eahkeda bargguset ráđđehusa politihkalaš vuođuin áigodaga 2009-2013 várás. Dás lea šiehtadallandelegašuvdna čoahkis Stáhtaminista kontuvrras gaskavahku iđitbeaivvi. Foto: Stáhtaministara kontuvra.

Ruoppsis-ruodná-ráddidusá ådå politihkalasj vuodo le

Ådåstuhtedum versjåvnnå gålgådismáno 8. biejve.

– Aktisasjvuoda, árvvoháhkuhime ja rievtesferdukvuoda politihkka joarkka. Návti åvddånbuvtij stáhtaminisstar, Jens Stoltenberg, finánssaminisstar Kristin Halvorsen ja jåhtulakminisstar Liv Signe Navarsete ieneplåhkoráddidusá ådå politihkalasj vuodov Soria Morian uddni. Barggo, skåvllå, álkkádus ja dálkádahka le oajvveássjen boahtte nielje jáhkáj
tjalmostuvvam.

• Viettja ådå polithkalasj vuodov dássta: Barggijbelludagá, Sosialisstalasj Gårobelludagá jali Guovdásjbelludagá næhttabielijs. 
• Gehtja præssakonferánsav njuolgga Nett-TV:an 
• Gehtja video:av Stoltenberg:ajn, Halvorsen:ajn ja Navarsete:ajn 
• Gehtja gåvåjt dánna: Flickr

–  Nielje jage alluj le ráddidusbelludagá vuosedam máhtukvuodav aktisasj tjoavddusijt gávnatjit.Ráddidus joarkka aktisasjvuoda ja rievtesferdukvuoda bargov.  Diehtep boahtte guhttalin hásstalusá båhti, gå ietjá økonomalasj dille Vuonan le gå åvdep stuorradikke guhttala álgon.  Sæmmibále galggap dálkadakhásstalusájt duosstat. Mujna li buorre vuorddemusá då guovte ráddidusbelludagájn aktan barggat. Dájna vuodojn majt uddni åvddånbuktep vaddá buorre polihtkalasj vuodov boahtte nielje jahkáj. Dát vaddá vuodov lasse barggosajijda, joarkket álkkádusáv åvddånahttet, ja joarkket vásstálasj økonomalasj stivrrimijn, javlaj Jens Stoltenberg.                 
Boahtte stuorradiggeguhttalin sjaddá birás ja dálkádahka liehket vuorodimássjen. – Vuodna gálggá liehket åvdemusán biráspolitihkan ja mij nanostahttep guoddelis energija luohkkoj ávkástallamav. Galggá álkkep liehket válljit buvtagijt ma li birrasij buore. Dággu hæhttu almulasj Vuodna liehket åvdemusán, javlaj Kristin Halvorsen.

Guovdásj tjuoggan ådå politihkalasj vuodon le ulmutjij máhtukvuodav ja skåvlåv nannit.Ráddidusá oajvvevuorodibme skåvlåj gáktuj le oadtjot ienep ja buorep åhpadiddjijt. Juohkka skåvlåjn galggá oahppij låhko åhpadiddjij gáktuj ráddjiduvvat. Vijdábuj galggá boahtet sijddabarggoviehkke-fálaldahka mij la navku asstoájggeårniga baktu, ja nannit bargov mij gullu joarkkaskåvllåvádtsema hiejttemav binnedit.

– Árvvoháhkuhibme dáhpáduvvá ienemusát suohkanijn. Danen ájggop boahtte guhttalin lasedit ruhtadimev suohkanijda nav vaj ulmutja oadtju buorep dievnastusáv dåppe gånnå årru. Sæmmi båttå gå láhtjep dilev jaskadap barggosajijda vájmmelis æláduspolitihka baktu ålles rijkan, javlaj Liv Signe Navarsete.

Bargov gájkajda le badjásasj ulmmen, sij dættodin.Ráddidus ájggu politihkkit nav vaj láhtji dilev ådådahkuj, máhtudakåvddånahttemij ja ienep ruodná barggosajijda. Ráddidus ájggu boahtte stuorradikke guhttalin joarkket udnásj værro- ja divádakdásijn, dán miere sissŋelin le sadje buorep ruhtajuogadimijda.

– Mij ájggop buoredit, nannit ja ådåstuhttet almulasj álkkádusårnigijt nav vaj máhttep duosstot boahtteájge dárbojt ja hásstalusájt, javlaj Jens Stoltenberg. Dán vuodon diededuvvá ierit ietján avtastallmådåstus galggá boahtet jåhtuj, ienep dæddo fágalasj sieradusájda skihppijviesoj suorgen, gárevhuvsov nannit, ja lasedit skihppijsijdda tsieggimijt sihkarasstem diehti gájkajda sajev 2015 rájes. 

Ráddidus vuodot ietjas internasjonála politihkav AN:a ja álmmukrievtesvuodaj milta, NATO-sebrulattjan, EØS-sjiehtadusá milta ja vaj Vuodna ij sjatta EU-sebrulattjan. Ráddidus ájggu joarkket vájmmelis viehkkevaddem ulmij, ja suodjalussuorge guhkesájggásasj plána milta. Dát le duodastuvvam dán dokumentan.

– Dán vuodon åvddånbuktep ietjama aktisasj ájggomusájt boahtte nielje jáge politihkkaj. Man guhkás ájggomusáj jåvsådip le økonomalasj máhttelisvuodaáj duogen, javlaj Stoltenberg.

Ájnas ájggomusá boahtte guhttalin le: 

• Viehka ienebut nannit suohkanij friddja sisboado ruhtadimev nav vaj mánájsuodjalus, skåvllå ja sujttim ja hukso máhttá buoreduvvat.. 
• Avtasstallamådåstus sgalggá boahtet jåhtuj, ja dáv tjuovvu ienep dættodibme duostodimbargguj, buorep koordinerim aktøraj gaskan ja suohkanij varresvuohtadievnastusá nannim. 
• Skihppijsijdaj tsieggim jåvsådit gájkajda sajev 2015 rájes, ja nannit boarrásij reivtesvuodajt ådåstuhttet lágajt ja mierredit ådå láhkatjállusav árvvogis boarrásij huvso hárráj. 
• Lasedit gárevhukso bargov.  
• Ráddidus ájggu gå Juogadimjuohkusa oajvvadus Stuorradiggáj giehtadallamij boahtá oadtjot jåhtuj dåjmajt ma ruhtajuogadimev buoredi ja hæjosvuohta dilijit duosstu, sierraláhkáj hæjosvuodav mánáj gaskan.binnedit. 
• AÁO baktu galggá jåhtuj boahtet akta tijmma bæjvváj mij le navku mávso hárráj ja láhtjá dilev sijddabargo viehkedibmáj, fŧsihkalasj dåjmajda ja máhttelisvuodav kultuvrraskåvlåjn aktan barggat.  
• Tijmmalåhko mánájskåvlån galggá laseduvvat, ja åhåadusláhka galggá rievdaduvvat nav vaj ienemus oahppijlåhko juohkka åhpadiddjáj sihkarasteduvvá iesj gudin skåvlåjn. 
• Nannit bargov joarkkaskåvllåvádtsem hiejttemav ganugahtátjit., ierit ietján buoredit teorija ja virggepraksisa avtastahttema baktu. 
• Jåhtulakpolitihkav buoredit ruhtajuollodim lasedime baktu mij guosská rahtijda, ruovdderáhtaj, girddejåhtulahkaj ja merrajåhtulahkaj. 
• Lasedit politistudentaj lågov politijavirgij sihkarasstem hárráj, ja joarkket bargujn åttjudit ienep politijajt ma vuojnnuji ja li jåvsådimmieren.  
• Ienedit kultuvrrabargov Kulturlåpptim II baktu. . 
• Tjavgedit Vuona dálkádakulmijt mij le nuoskodimev unnedit  40 prosentajn 2020, 1990-dáse gáktuj, jus dát buktá guorrasimev vájmmelis dálkádaksjiehtadussaj gånnå då stuorra rijka aj ráddjiji ietjasa konkrehta nuoskodimev. 
• Stuoráp viejedusáv ådåstuhtte energijaj hárráj ierit ietján jåhtuj biedjat sertifikáhtamárnnánam Svierigijn aktan 2012 rájes ja gárvedit målssomårnigav desik dát le sadjihin. 
• Lofåhta ja Viesterála ålggolin ij galga ulljoávkástallam jåhtuj boahtet dán stuorradiggeguhttalin, ja ájggop mierredit vájkkudimanalyjsav dahkat petroleumávkástallama birra Nordland VI ja VII ja Troms II guovloj gáktuj jage 2010 Háldusplána ådåstusán.  
• Ráddidus le mielas oadtjot dialogav barggoiellema bielij jæbddásasjbálkkágatjáldagá hárráj juo tariffasjiehtadallamij aktijvuodan jagen 2010

Ráddidusbelludagá låhpadin dijstakiehkedis ráddidusá politihka vuodo bargujn 2009-2013 jagijda. Dála vuojná ålles sjiehtadallamjuohkusav tjoahken Stáhtaminisstara kontåvrångasskovahko  idedisbiejve. Gåvvå: Statsminisstara konåvrrå.

Orre politihke våarome rööpses-kruana reeremassen

Orrestehteme versjovne goelken 8.b.

– Politihkesne galka vijriebasse nænnoestidh ektievoetem, vierhtieh eevtiedidh jïh staeriesvoetem seatadidh. Nimhtie hov staateministere Jens Stoltenberg, finansministere Kristin Halvorsen og ektiejuhtemeministere Liv Signe Navarsete bæjkoehtin jïjnjebhlåhkoen orre politihke våaromem Soria Moriesne daan biejjien. Barkoe, skovle, jealamadtjevoete jïh klijma leah åejvieaamhtesh båetije njieljie jaepine.

• Maahtah vïetjedh politihke våaromem Barkoebielien, Sosialistihke gårroebielien vuj  Jarngebielien vïermiesæjrojne. 
• Gïehtjedh pressekonferansem rïekte Vïermie-TVesne 
• Gïehtjedh videjovem gusnie Stoltenberge, Halvorsene jïh Navarsete 
• Gïehtjedh guvvieh daennie sæjrosne: Flickr

– Reerenassenbielieh leah njielje jaepiej tjïrrh vuesiehtamme ahte ektesne maehtiejibie buerie tjoevtedimmieh gaavnedh. Reerenasse galka vijriebasse ektievoetem jïh staeriesvoetem seatadidh. Daejriejibie ahte båetije boelhke badth haestiedimmiem sjædta, juktie daelie lea eevre jeatja økonomihke tsiehkiem Nøørjesne, enn goh minngemes Stoerredigkieboelhkesne aatskadimh. Seammasïenten galkijibie klijmahaestiedimmide dåastoehtidh. Manne aavoedem aatskadidh dah jeatjah reerenassebïeli gujmie barkedh. Daejnie våaromine mah daen biejjien bæjkoehtibie, hov utnijibie buerie tsiehkieh politihkesne dah båetije njieljie jaepine. Daate lea våaromem mij tjirkede vielie barkoesijjieh, jealamadtjevoetem stuerede, jïh aaj jåerhkede buerie økonomihke stuvremem, Jens Stoltenberge jeahta.

Båetije stoerredigkieboelhkesne byjreske jïh klijma leah vihkeles aamhtesh. – Nöörje galka åvtehkine årrodh byjreskepolitihkesne jïh aaj galkijibie barkedh orrestehteme energiem eevtiedidh. Nov galka aelhkebe sjïdtedh byjreskebuerie veeljemem darjodh. Daennie aamhtesine byjjes Nöörje tjoevere åvtehkine årrodh, nov Kristin Halvorsene jeahta.

Maahtoe jïh skovle lea dellie mubpie vihkeles tsiehkiem daennie orre våaromisnie. Reerenassen åejvieaamhtese skovlen muhteste lea eadtjoestidh jïjnjebh lohkehtæjjah buerie maahtojne. Byjjemes rastam galka mieriedidh man gellieh learohkh fïerhtene lohkehtæjjan åelesne edtja årrodh. Nov aaj tseegkijibie namhta faaleldahkem SFO-öörnegisnie, maanah edtjie leaksoeviehkiem åadtjodh, jïh jåerhkeskovline norh galkieh skreejredovvedh olles slïejhtieh.

– Stööremes jealamadtjetseegkemem hov lea tjïeltine. Dannasinie hov edtjijibie båetije boelhkesne aaj gïehtjedidh ahte jïjnjebe dåarjome tjïeltide båata, guktie maehtieh jïjtsh årrojide buerie faaleldahkh vedtedh. Seammasïenten tjoeveribie buerie barkoesijjieh tjirkedh, jïh dam darjojibie eadtjohke ealamadtjepolitihkine abpe laantesne, Liv Signe Navarsete jeahta.

Tjïertestieh ahte barkoesijjiem fïere guhtese lea åvtemes ulmiem. Reerenasse galka politihkine eevtiedidh orrestehteme, maahtoe-evtiedimmie jïh jïjnjebh kruana barkoesijjieh. Reerenasse galka båetije stoerredigkieboelhkesne jåerkedh dam skæhtie- jïh åasadaltesem mij lea daelie, jïh daennie daltesisnie hov lea nuepiem buerebe juekedimmiem darjodh.

– Mijjieh sijhtijibie byjjes jealamadtjeöörnegidie bueriedidh, nænnoestidh jih orrestehtedh, juktie buerebe maehtiejibie båetije biejji daerpiesvoeth jïh haestemh dåastoehtidh, Jens Stoltenberge jeahta. Reerenasse bæjkohte ahte ektiebarkoereforme galka tjïrrehtovvedh, jïjnjebe sjïeremaahtoe skïemhtjegåetiesektovresne, nynnehkåbpoe tjïerveshåksoe, jïh jïjnjebh voeresgåetieh tseegkedh guktie lea sijjiem gaajhkesidie 2015-den åvtelen.

Reerenasse tseegkie altese politihkem FNen jïh ålmegereaktan våaromisnie, måjhtsasse beajeme ahte libie NATO-lïehtsege, EØS-latjkoem muhteste, jïh ahte ibie leah EUen åelesne. Reerenasse sæjhta jåerkedh aktem eadtjohke dårjomeulmiem, jïh nænnoestamme soejkesjem joe gååvnese gorredimmiebïelesne. Daate lea tjïertestamme dokumentesne.

– Daennie våaromisnie bæjkoehtibie mijjien politihken ektieulmieh båetije njieljie jaepide. Ökonomihke tsiehkieh hov mieriedieh mejtie buektiehtibie daejtie ulmide illedh, Stoltenberge jeahta.

Vihkeles ulmieh båetije boelhkesne leah:

• Tjïelti frijje dïenesjimmieh eensi nænnoestidh, nov guktie maanavaarjelimmie, skovle jïh håksoe buerebe sjædta. 
• Ektiebarkoereforme galka tjïrrehtovvedh. Jïh dellie tjamki gïehtjedidh ahte ij vïerrebe sjædta, koordineremem bueriedidh aktöri gaskemsh, jïh eevtiedidh starnefaaleldahkide tjïeltine bueriedidh. 
• Tjirkedh voeresgåetien-sijjieh gaajhkeside 2015den åvtelen, jïh voeresalmetji reaktah nænnoestidh. Laake galka jeatjahtovvedh jïh orre njoelkedasse båata mij edtja buerie voeresehåksoem tjirkedh. 
• Garrebe barkedh tjïervesvoeten vööste.  
• Reerenasse galka Joekedimmiemoenehtsen goerehtimmiem nuhtjedh, jïh Stoerredigkien uvte tjïskestimmieh moenedh, mah guktie buerebe joekedidh  jïh nimhtie giefiesvoetem staeriedidh, jïh joekoen dellie tjïskestimmiem mij staerede giefiesvoetem maanaj muhteste. 
• Galka faaledh aktem tæjmoem namhta SFOesne fïerhten biejjien, leaksoeviehkien jïh fysihke svihtjedimmien muhteste,  jïh dagke aaj ektiebarkoem kultuvreskovline eadtjoestidh. 
• Galka tæjmoelåhkoem maanaskovlesne nænnoestidh, jïh lïerehtimmielaaka edtja jeatjahtovvedh guktie bijjemesrastam tjïrkede mah man gellieh learohkh fïerhtene lohkehtæjjan åelesne galka årrodh.  
• Skreejrehtimmiem bueriedidh jåerhkeskovline, guktie vaenebe learohkh slïejhtieh. Aktem vuekiem lea buerebe teorije jïh barkoedååjrehtimmie mastehtidh. 
• Ektiejuhtemepolitihkem jeatjahtehtedh, juktie garrebe eevtede buerebe geajnoe-, ruevtieraajroe-, gïrtie- jïh vïnhtsefealadimmie. 
• Tjirkedh ahte annje skreejrede jïjnjebh politijelearohkh, jïh fassedidh politije galka vueseldh jih jaaksemisnie årrodh. 
• Kultuvren bueriemasse galka Kultuvrelutnjemem II tjïrrehtidh. 
• Nöörjen klijmaulmieh tjoehpedistedh guktie 40 prosenth vaenebe deerjehtibie 2020den åvtelen, 1990- daltesen mohtedæmman. Åajvoeh jis nimhtie buektiehtibie latkoevoetem jaksedh gusnie dah stoerre deerjehtimmielaantide vihties dïedtem vaeltieh. 
• Eadtjoestidh orrestehteme energije. Nov badth galka Sveerjine ektesne sertifikatemaarhnam nænnoestidh 2012den raajeste, jïh aaj annjebodtsöörnegem stealladidh dan raajan. 
• Ij sjædta naan petrolijumeråajvarimmie Lofotenen jïh Vïesteraalesen duvvelen daan stoerredigkieboelhkesne. Nov galka gïehtjedidh mejtie lea åajvoeh konsekvensegoerehtimmiem tjïrredidh petrolijumeråajvarimmi muhteste Nordlaante II jïh VII jïh Tromsa II dajvine, juktie galka reeremesoejkesjem revideredh 2010. 
• Reerenasse sæjhta barkoejielemen bieligujmie soptsestalledh, jïh digkiedidh seammabaalhkagyhtjelassem, joe dellie 2010 tariffetjaskedimmien muhteste.

Reerenassenbielieh dæjstan iehkeden joe lin gaalhkeme reerenassen politihke våaromem sjïehtesjidh, 2009-2013 boelhken. Daesnie lea abpe sjïehtedimmiedelegasjovne tjåanghkan Staateministeren kontovresne gaskevååhkoen aereden.  Guvvie Staateministeren kontovre.