- Giitu áŋgiruššama ovddas Tsjadas

Tale under medaljeseremoni for veteraner fra MINURCAT 27. mai 2010

Av forsvarsminister Grete Faremo

Govvideaddji: Tarel Jansen, FMS

Ráhkis veteránat

Lea rámis suodjalusministtar guhte din dearvvaha odne. Mun ferten rápmot din, ja dan barggu maid lehpet bargan.

Mun fitnen Tsjadas diibmá jura ovdalaš juovllaid ja máhccen ruoktot hervvošin dan maid ledje vásihan ja oaidnán. Min soalddáhat barge hui buori barggu sihke váttis ja amas birrasiin.

Gohčodeames Tsjada dili dušše váttisin dáidá mearkkašit vearrás duohtavuohta ii ollásit govviduvvo. Mun lean gullan daddjomin maŋŋil din stuora plánen ja hálddašandoaimma, ahte norgga soalddáhat leat čájehan ahte sii sáhttet doaibmat vaikko gos máilmmis ja buot dilálašvuođain. Dahje dadjo eará ládje – if you can make it there, you’ll make it anywhere.

Mun in eahpit ahte dát árvvoštallan lea doallá deaivása.

Dan maid earenoamážiid mearkkašin dalle go ledjen Tsjadas lei din ilu ja bargomovtta.  Mun oidnen soalddáhiid bargomovtta, geain lei alla fágalaš dássi, ja alla morála.

Go lea sáhka fágalaš dásis, de bohtosat iešalddis dan duođaštit. 2009 geassemánu 15. beaivvi rájes, go operašuvdna álggahuvvui, de leat čađahuvvon 319 čuohpadeamit ja 5900 ráđđejearramat norgalaš fealtabuohcciviesus, ja čáhcebovrenvuogádaga olis leat ráhkaduvvon 16 čáhcegáivo viđa guovlluin.

Dat buot deháleamos doaibma maid lehpet fállan lea gaskaboddosaš gearggusvuohta. Ahte lea bures doaibmi fealtabuohcciviessu lea áibbas dehálaš  suodjalusa doaimmas.  Norgga fealtabuohcciviessu Tsjadas lea veahkkin vehkiide. Buohcciviessu lei áibbas guovddážis vai ON-operašuvdna galggai lihkostuvvat, danin go juste dat ahte lea buohcciviessu mas lea alla kvalitehta lea áibbas mearrideaddjin go eará riikkat mearridit sáddet soalddáhiiddis.
Mii geat leat leamašan doppe diehtit ahte čáhci lea seamma árvvolaš go golli, ja velá mealgat deháleappot. Sihkkarastimis čáhceboađu lei maid eaktun dasa ahte ON-veahka galgga sáhttit doaibmat. Mun dieđán maiddái ahte čáhcegálduid álgoiskamat ja kártemat maid dii lehpet čađahan áiggi mielde šaddet ávkin báikkiolbmuide. Ja dat ahte bargat juoga mii šaddá báikkiolbmuide ávkin, dieđán movttiidahttá buohkaid geat servet NATO- ja ON-operašuvnnaide.

Norga oassalastá ON ráfidoaimmaid danin go min áigumuš lea nannet ON cuokka bisuheames riikkaidgaskasaš ráfi ja dorvvolašvuođa.  Mun lean ovdal dadjan ahte doaibma Tsjadas čielgasit dovddaha Ráđđehusa áigumuša vuoruhit Norgga oassálastima ON-jođihuvvon ráfidoaimmain, ja earenoamážit deattuhit kapasitehtaid mat dagahit dákkár doaimmaid beaktileappot.

Mun jáhkán ahte mii buohkat ovttamielalašvuođain cealkit ahte dan maid lehpet Tsjadas bargat juste lea dagahan ON-operašuvnna beaktileabbon.  Ja iluin vásihat ahte operašuvdna maiddái lea lihkostuvvan – riidodássi dán guovllus lea sakka njiedjan, ja Tsjada ođđa politiijaveahka  D.I.S. man ON lea oahpahan sajis ja doaibmagoahtán. Dát duođašta ahte lei duođai veara rahčat! Muhto mii berret realisttalaččat – go eat mii leat ollen lohppii ja ovddasguvlui leat ain hástalusat sihke Tsjadas, Guovddáš- Afrihká republihkkas, ja Sudanas. Ovddasguvlui áigu Norga ain joatkit áŋgiruššamis dán guovllus, vaikko min njuolggo suodjalusoassálastin MINURCAT:i dákko bakte lea loahpahuvvon.

Oassálastimis doaimmaid nugomat MINURCAT lea maiddái iešalddis dehálaš suodjalussii. Suodjalus dárbbaša eanet sajádagaid gos sáhttet oahppat. Min stuora ja guhkilmas doaimmas Afghanistanas oahppat muhtun gálggaid, ja deaivvadit ollu hástalusaiguin. Doppe deaivvadit eará riikkaid veagain mat sulastahttet min riikka. ON-operašuvnnas guovdu Afrihká oahppat fas eará gálggaid, danin go hástalusat leat earáláganat. Dorvodilli lea iežáláganin, ja báiki gos ovttasdoaibmat siviila oassálastiiguin  lea stuorit go dalle go mii leat njuolga riidodoaimmas mielde, nugomat Afghanistanas. Tsjadas maiddái oahppat movt leat ovttasbargat daid riikkaid veagain olggobealde árbevirolaš oarjemáilmmi kultursuorggi. Dađistaga eanet máilmmiviidosaš duohtavuođas leat dákkár vásáhusat dehálačča. Eat mii goit dieđe dili boahttevaš operašuvnnas masa Norga searvá. Muhto ahte Norga doalaha govda, máilmmiviidosaš beroštumi ja nana beroštumi ON ektui dan gal doaivvun ahte ovddasguvlui vuordit. Ja dalle šaddet Tsjad vásáhusat dehálačča ja ávkkálačča ovddasguvlui.

Dat maid juohke áidna dis lea bargan MINURCATas árvvusadnojuvvo. Mun lea ilus go beasan leat mielde dán seremoniijas, mii lea oassin dan rámis go mun maŋimusat ikte, musihkkariemuid oktavuođas Bergenis, dadjen ahte riikka berre addit min veteránaide.

Mun loahpahan nu movt álgen: Mun ferten rámpot din barggu maid lehpet bargan Tsjadas. Dii lehpet buori ovdamearkkat midjiide buohkaide.

Lihkki ja giitu rahčamušaid ovddas!