Ođđa penšuvdnaortnet árvaluvvon sámediggeáirasiidda ja báikkálaš álbmotválljejuvvon áirasiidda

Bargodepartemeanta árvala ahte penšuvdna sámediggeáirasiidda ja gielddaid ja fylkkagielddaid álbmotválljejuvvon áirasiidda berre heivehuvvot álbmotoaju ođđa ahkepenšuvdnii. Árvalusat vástidit eanaš ođđa penšuvdnaortnega rievdadusaid mat gustojit stuoradiggeáirasiidda ja ráđđehusmiellahtuide.

Árvalus lea otne sáddejuvvon gulaskuddamii, ja gulaskuddanáigemearri lea čakčamánu 15.beaivvi 2012.

Gulaskuddanárvalusaid duogáš lea ahte stuoradiggeáirasat ja ráđđehusmiellahtut leat ožžon ođđa penšuvdnaortnega ođđajagimánu 1.beaivvi 2012, ja áimmahuššá seammá prinsihpaid mat leat álbmotoaju ođđa penšuvnnas. Penšuvdna galgá addojuvvot lassin álbmotoaju ahkepenšuvnna.

Departemeanta árvala dál steammaláhkái rievdadit sámediggeáirasiid vástesaš penšuvdna láhkaásahusa ja gielddaid ja fylkkagielddaid álbmotválljejuvvon áirasiid vástesaš penšuvdna láhkaásahusa.

Árvalusa váldočuoggát:

• Penšuvdna dinejuvvo go várrejuvvo mearriduvvon proseantaoassi sámediggeáirasa dahje álbmotválljejuvvon áirasa buhtadusas. Jahkásaš penšuvdna meroštallojuvvo go čoggojuvvon penšuvdnavuoigatvuođat juhkkojuvvojit einnostuvvon penšunistaagi juohkinloguin, mii mearkkaša  ahte penšuvdna heivehuvvo álbmoga eallinlági mielde nugo álbmotoajus.  
• Ahkepenšuvnna sáhttá dávgasit geavahit go deavdá 62 jagi gitta dassá go deavdá 75 jagi seammá prinsihpaid vuođul go álbmotoaju. Lea vejolaš lotnolasat bargat ja váldit penšuvnna almmá ahte penšuvnna olggosmáksin unnu.
• Penšuvnnat muddejuvvojit nugo álbmotoadju. Čoggojuvvon penšuvdnavuoigatvuođat ovdal go olggosmáksin lea álggahuvvon muddejuvvojit bálkágoargŋuma mielde. Ahkepenšuvdna, man leat álgán máksit, galgá muddejuvvot bálkágoargŋuma mielde, ja das gessojuvvo 0,75 proseantta.

 

 

---

  

Oajvvat sámedikkeájrrasijda ja bájkálasj álmmukválljiduvvamijda ådå pensjåvnnåårnigav

 

Barggodepartemennta oajvvat sámedikkeájrrasij ja suohkanij ja fylkasuohkanij álmmukválljiduvvamij pensjåvnnå beras luluj ådå álmmukoajo álldarpensjåvnnåj hiebaduvvat. Oajvvadusá li ienemus oassáj stuorradikkeájrrasij ja ráddidusájrrasij pensjåvnnåårniga rievddama milta.

Oajvvadus le guládallamij sáddidum uddni, guládallamájggemierre le ragátmáno 15. biejve 2012.

Guládallamoajvvadusá duogásj le stuorradikkeájrrasa ja ráddidusájrrasa li 2012 ådåjakmáno 1. biejve rájes ådå pensjåvnnåårnigav oadtjum, man vuodo le sæmmi prinsihpa dagu ådå álldarpensjåvnnå álmmukoajon. Pensjåvnnå le lassen álmmukoajo álldarpensjåvnnåj.

 

Departemennta oajvvat dal sæmmi rievddadusájt sámedikkeájrrasij pensjåvnnåårniga njuolgadusán ja suohkanij ja fylkasuohkanij álmmukválljiduvvamij pensjåvnnåårniga njuolgadusán.

 

Dá li oajvvadusá ájnnasamos oase:

• Pensjåvnåv tjijnni stuoves prosenntaoase baktu bálkkás sámedikkeájrrasin jali álmmukválljiduvvamin. Pensjåvnå jahkásasj stuorrudagáv gávna gå tjijnnidum pensjåvnnåriektájt juogada muhtem mierredum juohkemtálla baktu mij gåvvit man guhkev vuorddá galga pensjonisstan liehket, dat sihtá javllat iellembiejvijt hiebadi sæmmi láhkáj dagu álmmukoajon.
• Álldarpensjåvnåv galga bessat válldet goassa sidá gaskal 62 ja 75 jage álmmukoaje prinsihpaj milta. Galga aj máhttet bargov ja pensjåvnåv aktidit váni pensjåvnåv massemis.
• Pensjåvnnå reguleriduvvá dagu álmmukoajon. Tjijnnidum riektá bálkkádáse milta hiebaduvvi. Álldarpensåvnnå mij le máksema vuolen hiebaduvvá bálkkádáse milta ja dassta gæssá 0,75 prosenta ierit.

 

---

 

Orre pensjovneöörnegem raereste saemiedigkietjïrkijidie jïh voenges almetjeveeljeldh almetjidie

 

Barkoedepartemeente raereste dah pensjovnh saemiedigkietjïrkijidie jïh almetjeveeljeldh almetjidie tïeltine jïh fylhkentjïeltine byöroeh sjïehtesjamme sjïdtedh dan orre aalterepensjovnese almetjetrygdeste. Raeriestimmieh leah åajvahkommes seamma goh dah aadtjen tseegkeme jarkelimmieh pensjovneöörnegisnie stoerredigkietjïrkijidie jih reerenasselïhtsegidie.

Raeriestimmie lea seedtesovveme govlehtæmman daan biejjien, govlehtimmiemierie lea skïereden 15.b. 2012.

  Govlelehtimmieraeriestimmiej våarome lea stoerredigkietjïrkijh jïh reerenasselïhtsegh orre pensjovneöörnegem åådtjeme tsïengelen 1.b. raejeste, mah våaromem utnieh dejnie seamma prinsihpine goh orre aalterepensjovne almetjetrygdesne. Pensjovne vadtasåvva goh akte ryöktesth lissiehtahke aalterepensjovnese almetjetrygdeste.

Daelie departemeente seammaplïeres jarkelimmieh raereste mieriedimmesne pensjovneöörnegen bïjre saemiedigkietjirkijidie, jïh mieriedimmesne penjovneöörngegi bïjre almetjeveeljeldh almetjidie tjïeltine jïh fylhkentjïeltine.

Daate lea raeriestimmiej åejvievbiehkieh:

• Pensjovnem dïenesje ihke aktem nænnoestamme prosentelåkoem baalhkeste lyjke, maam saemiedigkietjïrkije jallh almetjeveeljeldh almetjh åadtjoeh. Fïerhten jaepien pensjovnem åådtje gosse dejtie dïenesjamme pensjovnereaktide aktine juekemetaalline juaka, mij veanhtadamme boelhkem vuesehte goh pensjovniste, dellie aaj jieledeaalterasse staeriedamme, seammalaakan goh almtetjetrygdesne.
• Edtja maehtedh aalterepensjovnem olkese vaeltedh guktie sæjhta, 62 jaepien raejeste 75 jaepien raajan, seamma prinsihpi mietie goh almetjetrygdesne. Sæjhta nuepie årrodh barkoem jïh pensjovnem aktanidh bielelen åeniedimmie pensjovneste.
• Pensjovnh staeriesuvvieh goh almetjetrygdesne. Dïenesjamme reaktah, maeksemen åvtelen, staeriesuvvieh baalhkasjïdtedimmien mietie. Aalterepensjovne maam joe maekseminie staeriesåvva baalhkasjïdtedimmien mietie, destie 0,75 prosenth vaalta.