Juolludeamit sámi ulbmiliidda 2009 stáhtabušeahtas

Ráđđehus árvala oktiibuot 782 miljovnna ruvnno sierranas sámi ulbmiliidda. Dát lea stuorimus juolludeapmi sámi ulbmiliidda obanassiige. Ráđđehus lea 2005 rájes lasihan juolludeami sámi ulbmiliidda sullii 172,5 miljovnna ruvnnuin.

Sámediggi hálddaša bušeahtaárvalusa mielde sullii 334 miljovnna ruvnno 2009:s, mii lea 23 miljovnna lassáneapmi, dahje 7,5 proseanta, 2008 ektui. Árvaluvvon lasáhus Sámediggái, mii lea nu movt stuorradiggedieđáhus sámepolitihka birra dovddaha, nanne Sámedikki vejolašvuođa seailluhit ja ovdánahttit sámi giela, kultuvrra ja ealáhusaid.

Eanet sámi giellaáŋgiruššan
– Sámegiella lea ain vártnuhis dilis. Earenoamážit smávit sámi gielat uhkiduvvojit. Norggas dáidet eanet sámi giellaguoddit jávkat go ođđa šaddet. Ráđđehus áigu danin ovttasráđiid Sámedikkiin ovdánahttit sámegiela doaibmaplána ja árvala oktiibuot 8 miljovnna ruvnno doaibmaplána bargui Bargo- ja searvadahttindepartemeanta (AID) bušeahta bakte, dadjá stáhtaráđđi Dag Terje Andersen.

Ráđđehus árvala lasihit doarjjaboastta Doarjja sámi gillii, diehtojuohkimii jna. sullii 3 miljovnna ruvnnuin 9 miljovnna ruvdnui. Lasáhus vuosttažettiin ruhtada AID doaibmabijuid sámegiela doaibmaplánas.

Sámediggi
Sámedikkis lea guovddáš sajádat barggus sámegiela ovddas. Ollislaš 8 miljovnna ruvdnosaš juolludeamis sámegiela doaibmaplánabargui árvala ráđđehus danin ahte 5 miljovnna ruvdno sirdojuvvo Sámediggái. Lassin dása ráđđehus árvala ahte doarjja buohtalasealáhusaid árvoháhkanprográmmii lasihuvvo 2 miljovnna ruvnnuin, oktiibuot 8,5 miljovnna ruvdnui. Sámedikki bušeahttarámma lasihuvvo velá 7 miljovnna ruvnnuin AID bušeahta bakte 2009:s.

Lea maiddái árvaluvvon juolluduvvot 1,5 miljovnna ruvdno Sámediggái 2009:s ođđasis hávdádit til en Njávdáma dákterikkiid. Dákterikkit, mat dál vurkkoduvvojit Oslo Universitehtas, plánejuvvojit ođđasis hávdáduvvot hávdesadjái Skoaltagávpogis Njávdámis. Sámedikki 2009 sámediggeválgga bargui árvaluvvo juolluduvvot 2,9 miljovnna ruvdno 2009:s.

Ráđđehus árvala ahte Sámediggái oktiibuot juolluduvvo 203,735 miljovnna ruvnno 2009:s Bargo- ja searvadahttindepartemeanta (AID) bušeahta bakte.

Sámi kulturulbmilat
Kultur- ja girkodepartemeanta bušeahtta sámi kulturulbmiliidda árvaluvvo lasihuvvot 8,45 miljovnna ruvnnuin 62 miljovnna ruvdnui. Juolludanárvalusas lea maiddái 450 000 ruvdno Nuortanástái. Juolludeapmi sámi kulturulbmiliidda lea nu lassánan 29,4 miljovnna ruvnnuin njealji jagis.
Riddu Riđđu festivála Gáivuonas davvi-Romssas lea dohkkehuvvon musihka guovddášásahussan 2009:s. Dát mearkkaša 1,5 miljovnna ruvnno jahkásaš stáhtadoarjaga Kultur- ja girkodepartemeanta bušeahta bakte.
Vai sámi áviissat dávjjibut ilbmet de doarjja sámi áviissaide Kultur- ja girkodepartemeanta bušeahta bakte lea lasihuvvon 5 miljovnna ruvnnuin 2008:s. Seamma vuođuštusain árvala ráđđehus lasihit juolludeami velá 3 miljovnna ruvnnuin 2009:s 21,6 miljovnna ruvdnui.

Lassin dasa ahte preassa lea dehálaš demokratiijii ja sátnefriddjavuhtii, de sámi áviissain lea dehálaš doaibma seailluhit ja ovdánahttit sámegiela.

Lassin lea Kultur- ja girkodepartemeanta bušeahta bakte árvaluvvon juolluduvvot ruđat guovtti sámi kulturvisttiide. Viidáset Ája Sámi Guovddáža prošekte¬remii ja huksemii árvaluvvo juolluduvvot 5,2 miljovnna ruvdno. Nuortasámi dávvirvuorká, mii lea Njávdámis Mátta-Várjjat gielddas, árvaluvvo 2,5 miljovnna ruvdno earret eará čájáhusaide ja luvvodagaide.

Sámi dieđalašvisti
Bargo- ja searvadahttindepartemeanta, Kultur- ja girkodepartemeanta ja Máhttodepartemeanta lea bidjan Statsbygg cegget ođđa sámi dieđalaš vistti Guovdageainnus. Visti vurdojuvvo gárvvistuvvot sisafárrema ládje 2009:s. Sámi dieđalaš vistti gollorámma lasihuvvui 2008 reviderejuvvon stáhtabušeahtas 86,3 miljovnna ruvnnuin nu ahte 2009 suoidnemánu 1.beaivvi rámma lea oktiibuot 445,4 miljovnna ruvnno. Ráđđehus árvala ahte Máhttodepartemeanta bušeahta bakte juolluduvvo 11,7 miljovnna ruvdno viessoláigobuhtadassan Sámi allaskuvlii go fárrejit ođđa vistái. Kultur- ja girko¬departemeanta bušeahta bakte árvaluvvo juolluduvvot 2,2 miljovnna ruvnno viessoláigobuhtadeapmái ja lassi doaibmagoluide, ja 1,2 miljovnna ruvnno geavaheaddjidávviriidda Sámi Arkiivii. Bargo- ja searvadahttindepartemeanta bušeahta bakte árvaluvvo juolluduvvot oktiibuot 1,7 mill. ruvnno viessoláigobuhtadasa. Ruđat galget juhkkojuvvot Sámediggái, Boazodoalo Riikkaidgaskasaš fága- ja gaskkustanguovddážii ja Gáldui – Álgoálbmotvuoigatvuođaid gelbbolašvuođaguovddážii. 
Ráđđehus háliida nannet Sámi allaskuvlla ja árvala ahte juolluduvvo ruhta ovtta stipendiáhta virgái allaskuvllas.

Dieđut juolludemiid birra sámi ulbmiliidda (1000 ru):

		Árvalus 2009
Olgoriikkadepartemeanta		5 000
Máhttodepartemeanta		252 417
Justis- ja politidepartemeanta (juhkkojuvvo maŋŋil)
Kultur- ja girkodepartemeanta		94 220
Gielda- ja guovlodepartemeanta		2 100
Bargo- ja searvadahttindepartemeanta		220 348
Dearvvašvuođa- ja fuolahusdepartemeanta		42 300
Eanandoallo- ja biebmodepartemeanta		157 795
Birasgáhttendepartemeanta		3000
Oktiibuot juolludeapmi		777 180
Sámeálbmot foanda		4 700
Submi		781 880