Sámeálbmotbeaivi guovvamánu 6.b. 2006

Buorit sápmelaččat ja dáččat

Odne lea erenoamáš somá leat sámeministtarin. Dán beaivvi lea sápmelašvuohta duođai oidnosis gávpogis. Dás borgašilljus lea sihke sámi leavggain ja norgga leavggain levgejuvvon. Lea čáppat ja dat čájeha ahte sápmelašvuođas lea maid iežas sadji dán gávpogis. Sihke ráđđehusviesuid ja Stuoradikki olggobealde levgejuvvo sámi ja norgga leavggain odne, ja árvidan ahte nu dahkko máŋgga sajis gávpogis. Lean ilus go leat nu olu sápmelaččat oidnosis odne.

Guovvamánu 6.b. – sámi álbmotbeaivi – lea deaŧalaš beaivi sámi álbmogii, muhto dat lea maid deaŧalaš olles riikii. Dát beaivi čalmmustahttá man erenoamážat sápmelaččat leat min riikkas. Vaikko sámi kultuvra lea boahtán eambbo oidnosii iešguđetlágán doaibmabijuid bokte maŋemus jagiid, de lea dat ain amas ollusiidda. Sápmelašvuohta galgá oidnot almmolašvuođas beaivválaččat, muhto odne čalmmustahttet dattege sámi iešvuođat – namalassii leavggat ja gávttit – sámi kultuvrra erenoamaš olu.

Oslo sámi biras lea ealas ja aktiiva. Háliidan erenoamážit deattuhit dan mearkkašumi mii Sámi viesus Akersgatas lea sápmelaččaide. Mu mielas lea erenoamáš buorre ahte Sámi viesus leat nu olu iešguđetlágán doaimmat sihke mánáid ja rávisolbmuid várás. Dalle šaddá viesus erenoamáš mearkkašupmi buohkaide. Lean maiddái fuomášan Sámi dálveriemuid mat leat lágiduvvon dán vahkku, ja daid riemuid oktavuođas leat olu iešguđetlágán doaimmat lágiduvvon miehtá gávpoga.

Oslos lea sámi mánáin sierra mánáidgárdi, ja skuvllain lea sámegieloahpahusfálaldat skuvlamánáide. Dat leat deaŧalaš doaimmat sámi kultuvrra áittardeamis, maiddái sámi guovddášguovlluid olggobealde.

Sámeálbmotbeaivi govvida maiddái sámi searvevuođa riikkarájiid rastá. Go sihke Norgga, Ruoŧa, Suoma ja Ruošša sámit ávvudit dán beaivvi, de čájehuvvo čielgasit ahte sápmelaččat leat okta álbmot mat orrot máŋgga riikkas. Skábmamánus diibmá ovddiduvvui davviriikkalaš sámekonvenšuvnna árvalus, ja das šaddá stuora mearkkašupmi boahttevaš sámi ovttasbargui riikkarájiid rastá.

Ráđđehus áigu čađahit sámepolitihka mii sihkkarastá ahte sámi gielas, kultuvrras ja servodateallimis lea nana boahtteáigi Norggas. Dán barggus lea ráđđehusa ja Sámedikki ovttasbargu guovddážis. Mii dáhttut ahte Sámedikkis, mii lea sápmelaččaid álbmotválljen orgána ja ovddasteaddji, galgá lea duohta váikkuhanváldi daid politihkkasurggiid hábmemis main lea mearkkašupmi sápmelaččaide.

Sámeálbmotbeaivvi leat ávvudan 1993 rájes, ja 2004:s šattai dat almmolaš leavgabeaivin Norggas. Dat mearkkaša ahte buot almmolaš visttiid olggobealde galgá levgejuvvot, ja olu báikkiin levgejit odne sihke norgga ja sámi leavggain. Go stuoraservodat maid čalmmustahttá dán beaivvi, de lokte dat servodaga dihtomielalašvuođa das ahte sápmelaččat leat Norgga eamiálbmot, ja ahte sámi kultuvra lea nanus ja ealli. Sihke beaivi ja leavga leat mávssolaš symbolat servodaga girjáivuođas, ja das ahte sámi ja dáčča kultuvra lea dássásaččat.

Háliidan rámidit Oslo suohkana go ná ávvuda Sámeálbmotbeaivvi. Dat lea vuogas dahkku daid sápmelaččaid guovdu geat orrot Oslos, ja čájeha ahte sámi kultuvra lea oassin dán gávpogis. Lea maiddái vuogas olles riikka sápmelaččaid guovdu go riikka oaivegávpot ná ávvuda dán beaivvi.

Sávan buot sápmelaččaide lihku beivviin. Maiddái departemeanttas ávvudit mii Sámeálbmotbeaivvi maŋŋel odne.

Lihkku beivviin!