Lihkku Sámi álbmotbeivviin – Lihkku beivviin buohkaide!

Lihkku Sámi álbmotbeivviin – Lihkku beivviin buohkaide!

Lea duohta illu munnje ávvudit sámi álbmotbeaivvi ovttas dinguin ja Oslo sátnejođiheddjiin ávvudit! Sámi álbmotbeaivi ávvuduvvo odne smávit ja stuorit doaluin sihke Norggas ja eará riikkain gos sámit orrot. Álbmotbeaivi lea sámiide dehálaš sámivuođa čalmmustahttimis mii sámiid gaskkas nanne oktavuođa ja gullevašvuođa, oktan álbmot, njealji riikkas. Álbmotbeaivi addá maiddái earáide vejolašvuođa ovttas sápmelaččaiguin ávvudit álbmotbeaivvi, mii mu mielas nanne ja riggodahttá. Dainna vuolggasajiin ahte mii earáiguin ovttas orrut stáhtain, de jáhkán  ahte lea dehálaš ja ávkkálaš ahte mii sáhttit oasálastit guhtet guimmiideamet iluid, morrašiid ja ávvodalluide.

Mun lean rámis gullat ja lohkat ahte eanet ahte eanet báikkiin čuovvolit vieru ahte álbmotbeaivvi ávvudit, sihke báikegottiin, bargosajiin ja maiddái skuvllain ja mánáidgárddiin. Mun dieđán ahte máŋga skuvlla ja mánáidgárddi geavahit dán beaivvi oahpásmuvvat sámi kultuvrrain. Ollu skuvllain leat fáddávahkkut sápmelaččaid birra ja besset oahpásmuvvet iešguđet osiiguin sámi kultuvrras ja eallimis. Mii diehtit ahte otná oahppoplánat eaktudit ahte oahppit galget oahppat veaháš sápmelaččaid ja sámi kultuvrra birra skuvllain. Dán jáhkán dehálažžan sámi giela ja kultuvrra boahtteáigái Norggas. Go mis lea máhttu ja gelbbolašvuohta guhtet guimmiideamet birra, de hukset gudnevuollegašvuođa ja gierdevašvuođa guhtet guimmiidasamet.

Sámi leavga libaida odne leavgastákkuin iešguđet báikkiin, maiddái almmolaš visttiin. Ollu sápmelaččaide, áinnas guovlluin gos sámivuohta beaivválaččat ii leat nu oidnosis, dáidá dát beaivi leamen áidna beaivi jagis go sámi leavga libaida almmolašvuođas. Sámi leavgga geavaheames dearvvahat sápmelaččaid nu ahte sii dovdet gullevašvuođadovddu iežaset guovlluin, ja ahte báiki dohkkeha juohke ovttaskas sápmelačča siskkáldas sámivuođa. Mun dieđán ahte dát mearkkaša ollu ollugiidda. Mun jáhkán ahte báikkis gos vuosttaš geardde geavahit sámi leavgga, ja nu jávkadit eastaga, doppe sáhttet ássit dovdat ahte sii orrot dievaslaš ja rabas báikkis.

Ráhkis sátnejođiheaddji! Ráđđeviessu, mii lea Oslo deháleamos symbola, lea odne maiddái sápmelaččaid ássama symbolan Oslos. Sámi ássama historjá Oslos lea guhki ja viiddis, vaikko beaivválaččat ii leat nu oidnosis. Isak Saba, guhte maiddái lea čállán sámi soga lávlaga teavstta, lei stuorradiggeáirras  ja ásai Oslos 1907 gitta 1912 rádjái. John Savio, min stuora sámi dáiddár, ásai Oslos maŋimus jagiid go elii. Oslo lei gávpot gos Sámi vuođđudus (Samisk selskap) álggahuvvui 1948, ja mii mearkkašii ollu sámepolitihkalaš ovdáneapmái maŋŋil soahteáiggi. Ollu guovddáš sámepolitihkarat ja kulturbargit leat Oslos oahpu váldán ja leat leamašan oassin Oslo sámi birrasis.

Mun illudan maŋŋelis fitnat sámi mánáidgárddis dáppe Oslos ja maiddái sámi viesus. Doaivvun ja sávan ahte don, Oslo sátnejođiheaddjin, dieđát dáid oaivegávpoga šerres násttiid birra  ja divttat daid ain šearrat ovddasguvlui. Sámi viessu lea dehálaš čoahkkananbáikin Oslo sámiide, ja sámi mánáidgárdi ovttas Oslo skuvllaid sámegiela oahpahusain dagaha ahte dán gávpoga sámi mánát seailluhit ja ovdánahttet sámi gullevašvuođa ja oažžut nana ja oadjebas čanastaga sámi gillii ja kultuvrii.

Ráhkis sátnejođiheaddji! Mun lean gulastan sága ovdánahttimis ovttasbargosoahpamuša gaskal Oslo suohkana ja Sámedikki. Sávan ahte šaddá duohtan. Mus leat nana ja buori vásáhusat dákkár ovttasbargo soahpamušaiguin eará guovlluin riikkas. Doaivvun ahte dákkár soahpamuš, jus dat šaddá duohtan, šaddá riggodahkan gávpogii ja daid máŋggaid duhát sápmelaččaide geat orrot ja fitnet dán earenoamáš gávpogis.

Go mun dás ovddastan ráđđehusa, de anán liibba oanehaččat muitalit áššiid birra maiguin mii bargat. Okta dain stuorimus ja deháleamos bargguin mainna leat bargamin lea davviriikkaid sámekonvenšuvdna. Áššedovdijoavku lea gárvvistan konvenšuvnna evttohusa mii sisttisdoallá duohta vuoigatvuođaid sápmelaččaide ja geatnegasvuođaid stáhtaide. Konvenšuvdnabargu guoskkaha dan movt sámi iešmearrideapmi galgá geavatlaččat doaimmahuvvot daid davviriikkain gos sámit ásset. Norggas lea áššedovdijoavku, mas leat ovddasteaddjit máŋgga departemeanttain ja Sámedikkis, árvvoštallan konvenšuvdnaevttohusa álbmotrievttálaš geatnegasvuođaid ja našunála rievtti ektui. Ráđđehus lea dál bargamin dohkkehit konvenšuvnna evttohusa. Davviriikkaid sámi áššiid ámmátolbmojoavku lea ožžon bargun hábmet evttohusa movt vejolaš šiehtadallamat galget čađahuvvot, ja 2008 čavčča galget sámeministarat ja sámediggepresideanttat mearridit movt bargat ovddasguvlui. Mu sávaldat lea ahte mii lihkostuvvat dáinna dehálaš bargguin.

Ráđđehus lea maiddái bargamin stáhta sámepolitihka prinsihpadieđáhusain, mii ovddiduvvo Stuorradiggái 2008 giđđa mielde. Dieđáhus lea boahttevaš jagiid Norgga sámepolitihka ovdáneami láidesteaddjin. Dieđáhus digaštallá ea.ea. Sámedikki rolla ja Sámedikki gaskavuohta guovddáš, guovlulaš ja báikkálaš eiseválddiide. Dieđáhusain ráđđehus evttoha doaimmaid mat nannejit ja ovddidit sámegiela, kultuvrra ja servodateallima.

Ráhkis buohkat! Sámi álbmotbeaivi lea dat beaivi goas sápmelaččat sáhttet čájehit sámi kultuvrra nana hutkáivuođa, dáiddalaš ja kultuvrralaš doaluid, nu movt mii dáppe dál vásihit. Mun illudan otná prográmma kultuvrralaš doaluide.

Loahpadettiin giitán Oslo suohkana sámi álbmotbeaivvi čalmmustahttimis ja dan barggu ovddas maid suohkan lea dahkan ja dahká Oslo sápmelaččaid ovddas.

Mun sávan didjiide buohkaide buori ja hávskes álbmotbeaivvi ávvudeami!