Dearvvuođat Omasvuona giellaguovddáš rahpamis

Lea stuorra illu munnje leat mielde giellaguovddáža rahpamis dáppe Omasvuonas, ja mun lean maid ožžon dan gutni ahte almmolažžat rahpat Omasvuona giellaguovddáža. Dii lehpet álggahan  gelddolaš ja ođasmahtti prošeavtta.  Go jurddaša dán báikki, dán guovllu ja dán riikkaoasi historjjá, de lea paradoksa ahte mii vuosttas geardde Norggas galgat rahpat máŋggagielat giellaguovddáža.  Dađi eanet lea dát historjjálaš ja dehálaš dáhpáhus.  Giellaguovddáš galgá bargat sihke kvenagielain, suomagielain, sámegielain ja dárogielain.  Mus lea duođalaš jáhkku ahte dát giellaguovddáš nanne oktiigullevašvuođa ja lea čujuheaddjin dainna lágiin ahte dát lea oktasašprošeakta mii čuovvu čuoládaga "Šláddjivuohta nanne".

Rukses ráđđehus ja mun nugo stáhtačállin leat bidjan erenoamáš deattu sámegielaid gielladoaimmaide, ja nu maiddái kvenagiela.  Oaivvildan ahte dáid gielaid boahtteáiggi sihkarastin lea mávssolaš boahtteáiggi buolvvaid kulturárbbi ja gealbbu joatkimis. Seammás diehtit mii ahte suomagiella lea dehálaš jos galgat gulahallat min Suoma ránnjáriikkain.  Jos mii massit giela ja gielalaš šláddjivuođa, de massit árvvuid, oktavuođaid, vejolašvuođaid ja ovttastallama.

Olu báikkálaš servodagain dáppe davvin leat sámit, kvenat ja dážat guhká eallán buohtalagaid. Olu sogain leat sihke dáža, kvena ja sámi duogáš.  Mii leat danne buohkat iešguđet ge láhkai  kulturdeaivvademiid bohtosat gos árbevierut ja giella leat eallán buohtalagaid.  Eiseválddiid politihkka lea guhká leamaš ahte dušše dárogiella galggai ovddiduvvot.  Buorre lihkus lea Norga dego stáhtan ja servodahkan earáhuhttán oainnus.   Álggos sámegiela hárrái.  Otne lea ovdamearkkadihttiid 10 sámi giellaguovddáža Norggas.  Mii vásihat ahte sámi giellaguovddážat leat šaddan dehálaš fápmoguovddážat sámegielaide ja dehálaš giellaarenat báikkálaš sápmelaččaide. Dađistaga leat beassan vásihit maid positiiva doaimmaid kvenagiela oktavuođas.  Háliidan dás namuhit Kvena instituhta Bissojogas ja Halti kvenakulturguovddáža Ráissas.  Lea maid bargu jođus guorahallat dárbbu ásahit kvena giellaguovddáža Porsáŋgui ja Čáhcesullui.  Eatge mii galgga vajáldahttit ahte olu oahppit ožžot kvenagiel ja suomagiel oahpahusa skuvllain.

Vaikko mii leat olu čađahan, de ain leat áššit barggakeahttá.  Dan oktavuođas mii dárbbašat buot buriid návccaid, sihke našunála, regionála ja báikkálaš dásis.  Mun jáhkán ahte olu servodagat dáppe davvin dovdet ollislašvuođa jos sámegiella ja kvenagiella ja kultuvra ožžot dehálaš saji servodatovdánahttimis.  Bargu mii dáppe Omasvuonas dahkkojuvvo lea hui mávssolaš dan oktavuođas.  Dáinna giellaguovddážiin lea Omasvuotna dahkan duođalaš barggu go lea láhčán dili nannet dán guovllu giellageavaheami, ja fuolahit vai dát gielat šaddet ealli gielat báikkálaš servodagas maiddái boahtteáiggis. Háliidan geavahit  vejolašvuođa ávžžuhit eará gielddaid davvin dahkat dan seammá.

Mus lea nana jáhkku ahte dán guovddážis lea boahtteáigi.  Ráđđehus, Omasvuona suohkan, Romssa fylkkasuohkan, ja Sámediggi leat juolludan ruđaid dán prošektii.  Ruđalaččat maid oaidnit ahte máŋggabealatvuohta nanusmahttá. Mu čielga áigumuš lea ahte dát galgá šaddat bistevaš giellaguovddáš. Dat lea hui ollu din duohkin čájehit dárbbu  dán prošektii. Dát mearkkaša maid ahte dii fertebehtet árvvoštallat guođđit eret oanehisáigge guovtteoaivilvuođaid ja soahpameahttunvuođaid juksan dihtii guhkesáiggi bohtosiid.

Diktet mu leat veaháš persovnnalaš dás loahpas.  Mus lea alddán máŋggabealat gielalaš duogáš; dárogiella, sámegiella ja suomagiella.  Mu giellaovdáneapmi ii leat leamaš álki iige njuolggolinjját proseassa.  Lean šaddan gierdat oahppat ja guoddit golbma giela, maiddái go bohten skuvlii ja eará oktavuođain.  Šattan máŋgii morrašii go vásihan jallavuođa spižáid dahje giellapolitiijaid. Ain otná dan beaivvi dovddan ahte mus ii leat nu buorre sáme- ja suomagiella.  Mun lihká in divtte dán sevnnjodahttit daid buriid ja positiiva vásáhusaid go máhtán dáid gielaid.  Dieđán maid ahte mun iežan giella šláddjivuođain fievrridan viidásat  máttarváhnemiiddán árbbi.   Dan dáfus lean mun hui čeavlái!  Mun háliidan ahte dan seammá galgabehtet dii maid, oahppat dahje geavahit kvenagiela, sámegiela, dárogiela dahje suomagiela.  Dát lehpet ožžon giellaovdánahttin ásahusa veahkkin, ja mun doaivvun olusiid   geavahit giellaguovddáža bálvalusaid boahtteáiggis.  Muitet ahte šláddjivuohta nanne!

Mun gulahan dakko bokte Omasvuona giellaguovddáža rahppon ja sávan didjiide lihku doaimmaiguin ovddasguvlui!