Almmolaš lávdegoddi, man váldočálli Sturla Stålsett lea jođihan, geigii odne iežas čielggadeami ollislaš osko- ja eallinoaidnopolitihka birra kulturministarii Hadia Tajikii. Lávdegoddi nammaduvvui geassemánu 25.b.2010:s.

Gulaskuddamat

NÁČ 2013:1 (girjedárogiella)

Hadia Tajik sárdni (girjedárogiella)

- Lávdegotti bargu buktá min dehálaš lávkki láhkkelii eambbo ollislaš osko- ja eallinoaidnopolitihka. Muhto eat mii álgge guoros árkkaiguin.  Norggas lea risttalaš-humanisttalaš árbi. Dan váldit iežamet fárrui viidáset, dadjá kulturministtar Hadia Tajik.

 

 

- Ii makkárge osko- ja eallinoaidnoservodat leat luvvejuvvon demokratiija doaibmannjuolggadusain. Oskufriddjavuohta ja indiviida friddjavuohta mannaba giehtalaga. Raporta čuožžilahttá muhtun vuorrádusaid. Dáid divaštallamiid fertet mii váldit, duostilit  ja baluheamit. Nie mii gávdnat buoremus čovdosiid, dadjá kulturministtar Tajik

Lávdegotti fápmudus lea leamašan guorahallat stáhta osko- ja eallinoaidnopolitihka ja ovddidit evttohusaid mat sáhttát dán suorggis addit eambbo ollislaš politihka.

- Čielggadeapmi ovdanbiddjojuvvo dakkár mihtilmas áiggis gos lea sihke stuorát valljivuohta osku- ja eallinoaidnosuorggis ja ahte dákkár valljivuohta eambbo dohkkehuvvo. Dakkár áiggi ollislaš politihkka ferte leat nanus, utnolaš, geabbil ja árvvuid vuođđun. Vuođđun dán guorahallamii leat olmmošvuoigatvuođat ja stáhta bargovuohki ahte čájehit aktiivvalaš beroštumi osko- ja eallinoaidnosuorgái.  Lea dát vuođđu maid mii fievrredit viidáset ođđa áigái, mas ovttaláganmeannudeapmi deattuhuvvo, dadjá lávdegoddejođiheaddji Sturla Stålsett.

Lávdegoddi lea analyseren ja evttoha doaimmaid, muhtun surggiin nugo doarjagat, lágat, vihaheapmi, almmolaš ásahusaid osko- ja eallioaidnobálvalus, mánáid vuoigatvuođat, dialoga ja biktasat ja symbolat.

Lávdegoddi lea bidjan gávcci prinsihpa mat leat vuođđun árvvoštallamiidda ja evttohusaide maid dat buktá.

1. Osko- ja eallinoaidnofriddjavuohta suddjejuvvo buohkaide.
2. Ovttaskasolbmo osko- ja eallinoaidnodábit eai galgga loavkidit earáid vuoigatvuođaid ja friddjavuođaid.
3. Ii-vealaheapmi: Stáhta ii galgga ovttage dagahit dan dillái ahte eahpeáššálaččat dahje eahpegovttolaččat vealahuvvo sin osko- ja eallinoaidnodábiid geažil.
4. Dilli aktiivvalaččat láhččojuvvo buot boargáriid osko- ja eallinoaidnodábiide.
5. Ovttalágan meannudeapmi: Stáhta berre rahčat dan ala ahte juohke boargár oažžu – prinsihpas ja govttolaš geavahusas– seamma mutto doarjaga iežas osko- ja eallinoaidnoeallimii.
6. Stáhta ferte iežas aktiivvalaš osku- ja eallinoaidnopolitihka hábmema árvvoštallat guovddáš oktasaš árvvuid ektui: demokratiija, riektestáhta, olmmošvuoigatvuođaid, ii-vealaheami ja dásseárvvu.
7. Organiserejuvvon osko- ja eallinoaidnoeallin mii vuostáiváldá stáhtalaš doarjaga, ferte vuordit ahte galget čájehit ahte sis lea dáhttu rabasvuhtii ja čájehit eará osko- ja eallinoaidnoeallimii seamma gudnevuollegašvuođa go maid sii ieža vurdet oažžut earáin ja mii sidjiide lea buorrin.
8. Buohkat berrejit dohkkehit ahte sii almmolaš lanjas sáhttet oaidnit earáid osko- ja eallinoaidnodábiid.

Lávdegotti evttohus sáddejuvvo viiddis gulaskuddamii.

 

NOU 2013: 1 Dïhte jieledevuajnoegaahpoeh siebriedahke. Akte ållesth jaahkoe- jïh jieledevuajnoepolitihke

Akte byögkeles moenehtse, gusnie generaaletjaelije Sturla Stålsett lea åvtehkinie, sov salkehtimmiem akten ållesth jaahkoe- jih jieledevuajnoepolitihken bïjre deelli kultuvreministere Hadia Tajik’se daan biejjien. Monehtsem nammoehti ruffien 25.b. 2010.

NOU 2013:1 (gærjagïele)

Hadia Tajiken håalome (gærjagïele)

- Moenehtsen barkoe mijjem aktem vihkeles sïllem gehtiebasse buakta akten vielie ållesth jaahkoe- jïh jieledevuajnoepolitihkese. Men ibie gåaroes paehperigujmie aelkieh. Nöörjen akte kristeles-humanisteles aerpie. Dam mijjieh mijjem guhkiebasse guedtebe, kultuvreminister Hadia Tajik jeahta.

- Ij naan jaahkoe-jallh jieledevuajnoesiebriedahke lea lutniestamme demokratijen spielenjoelkedassijste. Jaahkoefrijjevoete jïh indivijden frijjevoete ektesne vaedtsieh. Reektehtse muvhth dåeriesmoerh buakta. Tjoerebe daejtie digkiedimmide vaeltedh, girmes jïh bielelen skabroeh årrodh.  Naemjtie mijjieh buektiehtibie dejtie bööremes raeride gaavnedh, kultuvreministere Tajik jeahta.

Moenehtsen mandaate lea staaten jaahkoe- jïh jieledevuajnoepolitihkem vuartasjidh, jïh raeriestimmieh buektedh mah maehtieh aktem vielie ållesth politihkem sjugniedidh daennie suerkesne.

-Salkehtimmiem buakta akten baelien gusnie dovne stuerebe gellievoete jaahkoe-jïh jieledevuajnoesuerkesne, jïh akte stuerebe jååhkesjimmie akten dagkeres gellievoetese. Akte ållesth politihke akten dagkeres baelien tjuara nænnoes, boerehks, fleksijbele jïh gårreldahkesne aarvojne årrodh. Daate betnie daan vuartasjæmman lea almetjereaktah jïh aerpievuekie akten eadtjohke staateles eadjohkevoetese jaahkoe- jïh jieledevuajnoesuerkesne. Daate betnie dïhte, maam mijjieh guhkiebasse sertebe akten orre tïjjese, gusnie leavloem utnebe seammagïetedæmman, moenehtsen åvtehke Sturla Stålsett jeahta.

Moenehtse analyseradamme, jïh råajvarimmieh raereste gelline suerkine, goh dåarjoe, laakh, provreme, jaahkoe- jih jieledevuajnoegagkestimmie byögkeles institusjovnine, maanaj reaktah, govlesadteme jïh vaarjoeh jïh symbovlh.

Moenehtse gaektsie prinsihph bæjjese bïejeme mah leah dïhte våarome dejtie vuarjasjimmide jïh raeriestæmman mejtie buakta.

1.     Jaahkoe- jïh jieledevuajnoefrijjevoete gaajhkesidie gorresåvva

2.     Fïereguhten jaahkoe- jïh jieledevuajnoepraksise ij tjoerh mubpiej reaktah jïh frijjevoeth mïedtelidh.

3.     Ij-sïerredimmie: Staate ij tjoerh naakenem ovrïektes jallh ovsjïehteles joekehtslaakan gïetedidh, dej jaahkoe- jallh jieledevuajnoeåtnoen gaavhtan.

4.     Edtja eadtjohkelaakan sjïehteladtedh gaajhki årroji jaahkoe-jïh jieledevuajnoeåtnose.

5.     Seammagïetedimmie: Staate byöroe pryövedh ihke gaajhkh årrojh – prinsihpen mietie jïh sjïehteles åtnoen mietie – seamma dåarjoem åadtjoeh sijjen jaahkoe- jïh jieledevuajnose.

6.     Tjuara staaten eadtjohke jaahkoe-jïh jieledevuajnoepolitihkem sov hammmoedimmesne vihkeles ektieaarvoej vööste vuarjasjidh; demokratije, reaktastaate, almetjereaktah, ij-sïerredimmie jïh mïrrestalleme.

7.     Tjuara veanhtadidh akte öörnedamme jaahkoe- jïh jieledevuajnoeåtnoe mij staateles dåarjoem åådtje, væljoem eerlegevoetese vuesehte jïh aktem jeatjah jaahkoe- jih jieledevuajnoeåtnoem seamma gåvladahkem vuesehte maam jïjtje veanhtede jïh mestie hijvenlaakan niktie.

8.     Gaajhkesh byöroeh jååhkesjidh mubpiej jaahkoe- jih jieledevuajnoeåtnoem dååjredh byögkeles tjiehtjielisnie.

Moenehtsen raeriestimmie sæjhta vijries govlehtæmman båetedh.

NOU 2013: 1 Iellemvuojnnorabás sebrudahka. Åbbålasj jáhkko- ja iellemvuojnnopolitihkka

Almulasj nammadus, jådeduvvam oajvvetjálles Sturla Stålslettas, åvdedij uddni sijá tjielggidusáv åbbålasj jáhkko- ja iellemvuojnnopolitihka birra kulturminisstarij Hadia Tajikaj. Nammadus válljiduváj biehtsemáno 25. biejve 2010.

NOU 2013:1 (girjjedárruj)

Hadia Tajika hålla (girjjedárruj)

- Nammadusá barggo duolvvu mijáv ájnas lávkev lagábuv ienep åbbålasj jáhkko- ja iellemvuojnnopolitihkkaj. Valla ep álge guoros páhppárij. Vuonarijkan le ristagis-humanistalasj árbbe. Dav guoddep vijdábut, javllá kulturminisstar Hadia Tajik.

 

 

- E aktak jáhkko- jali iellemvuojnnosebrudagá besa demokratija spellamnjuolgadusájs. Jáhkkofriddjavuohta ja ájnegattja friddjavuohta manni giehtalakkoj. Diedádus åvdet nágin juorijt. Dájt ságastallamijt vierttip tjadádit, jálot ja balo dagi. Navti gávnnap buoremus tjoavddusijt, javllá kulturminisstar Tajik.

Nammadusá mandáhtta le læhkám tjadádit stáhta jáhkko- ja iellemvuojnnopolitihkav ja åvdedit oajvvadusájt ma máhtti viehkedit gávnnat buoremus tjoavddusijt, javllá kulturminisstar Tajik.

- Tjielggidus åvddånbuvteduvvá ájgen mij le bájneduvvat stuoráp valjesvuodas jáhkko- ja iellemvuojnnosuorgen ja stuoráp dåhkkidimijn valjesvuodas. Åbbålasj politihkka dákkir ájgen viertti liehket nanos, ráhpas, hiebadahtte ja árvojda tjanádum. Vuodo dán tjadádibmáj le ulmusjriektá ja árbbedáhpe dåjmalasj berustallam stáhta bieles jáhkko- ja iellemvuojnnosuorgen. Dáv vuodov joarkkep ådå ájggáj, dettujn sæmmi giehtadallamijn, javllá nammadusnjunnjusj Sturla Stålsett.

Nammadus le analyserim ja oajvvat dåjmajt, moatten sajen d.d. ruhtadårjan, láhkaásadimen, fiesstim, jáhkko- ja iellemvuojnnodievnastibme almulasj institusjåvnåjn, mánáj riektá, guládallam aktan biktasij ja symbåvlåj.

Nammadus le biedjam gáktsa prinsihpajt ma vuododuvvi daj árvustallamijda ja oajvvadusájda majt åvdet.

1. Jáhkko- ja iellemvuojnnofriddjavuohta suoddjiduvvá juohkkahattjaj.
2. Ájnegattja jáhkko- ja iellemvuojnno ij galga illastit iehtjádij riektájt ja friddjavuodav.
3. Ij badjelgæhttjam: Stáhtta ij galga náginijt giehtadallat boasstot jali tjuolldet sijá jáhkko- jali iellemvuojnnodåjma diehti.
4. Aktijvalattjat hiebaduvvá divna viesádij jáhkko- ja iellemvuojnnodoajmmaj.
5. Dássásasj giehtadallam: Stáhtta bierri ratjádit vaj juohkka viesát oadtju – prinsihpaj ja hiebalgis dåjmaj – sæmmi mierev dårjas ietjas jáhkko- ja iellevuojnnodåjmadibmáj.
6. Stáhta aktijvalasj jáhkko- ja iellemvuojnnopolitihkka viertti hábbmimin árvustaláduvvat ájnas aktisasjárvoj vuossti: demokratija, riektástáhtta, ulmusjriektá, ij badjelgæhttjam ja dássádus.
7. Organiseridum jáhkko- ja iellemvuojnnodåjmadimijs ma oadtju stáhtalasj dårjav, vuordeduvvá miella rabásvuohtaj ja vuosedit sæmmi vieledusáv ietjá jáhkko- ja iellemvuojnnodåjmadimijda majt iesj vuorddá ja oadtju.
8. Gájka bierriji dåhkkidit iejvvit ietjá jáhkko- ja iellemvuojnnodåjmajt almulasjvuodan.

Nammadusá oajvvadus rájaduvvá gåbdes guláskuddamij.