Dát lea eahpeformálalaš jorgaleapmi dárogielas davvisámegillii. Jus čuožžila eahpádus lága dulkomis, de gusto láhka dárogillii, nu mo Stuorradiggi dan lea mearridan.

GUOVDDÁŠ LÁHKAÁSAHUSAT

SISDOALLU

Láhka guolástan- ja bivdinvuoigatvuođa birra (oassálastinláhka).

Kapihtal I. Lága ulbmil ja doaibmaguovlu
§ 1. Lága ulbmil
§ 2. Doaibmaguovlu
§ 3. Ealáhusguolásteapmi ja -bivdu – meroštallan

Kapihtal II. Ealáhuslohpi
§ 4. Ealáhuslohpegáibádus
§ 5. Riikiigullevašvuođagáibádus
§ 6. Ovddeš ealáhusguolásteami ja -bivddu gáibádus
§ 7. Ealáhuslobi sierramearrádusat
§ 8. Fanasgáibádusat
§ 9. Ossosiid, eaiggátosiid jna. sirdin
§ 10. Ealáhuslobi massin
§ 11. Ealáhuslobi eretváldin

Kapihtal III. Sierralohpi
§ 12. Dihtolágan guolástusaid ja bivdduid sierralohpegáibádus
§ 13. Čatnaseapmi ealáhuslohpái
§ 14. Spiehkasteapmi sierralobi gáibádusas
§ 15. Sierralobi viidodat
§ 16. Ođđa sierralobiid addin muhtunlágan guolástemiide ja bivdduide
§ 17. Fatnasa rievdadeapmi
§ 18. Sierralobi massin ja eretváldin
§ 19. Olles sierralohpečoahki eretváldin ja gáržžideapmi

Kapihtal IV. Guolásteami ja bivddu jna. erenoamáš gáržžideamit
§ 20. Guolástanlohpi mearraguovlluin Norgga ekonomalaš avádaga olggobealde
§ 21. Gáržžideamit beassat oassálastit muhtun guolástemiin mearriduvvojit jagis jahkái

Kapihtal V. Fatnasiid logahallan ja merken
§ 22. Fatnasiid logahallan
§ 23. Logahallan fanasregistarii
§ 24. Fatnasiid merken
§ 25. Divat
§ 26. Sihkkun mearkaregistaris

Kapihtal VI. Ráŋggáštusat jna.
§ 27. Sállaša duogušteapmi
§ 28. Rihkkundivat
§ 29. Bággensáhkku
§ 30. Čađaheapmi
§ 31. Ráŋggáštus

Kapihtal VII. Fápmuiboahtin ja eará lágaid rievdadeapmi
§ 32. Fápmuiboahtin jna.

Láhka guolástan- ja bivdinvuoigatvuođa birra (oassálastinláhka)

Gč. ovddeš juovlamánu 5. b. 1917-mannosaš lága nr. 1, geassemánu 16. b. 1939-mannosaš lága nr. 7, cuoŋománu 20. b. 1951-mannosaš lága, juovlamánu 14. b. 1951-mannosaš lága nr. 1 ja geassemánu 16. b. 1972-mannosaš lága nr. 57.

Kapihtal I. Lága ulbmil ja doaibmaguovlu

§ 1.Lága ulbmil

Dán lága ulbmil lea:

§ 2.Doaibmaguovlu

Láhka mudde vejolašvuođa čađahit ealáhusguolásteami ja -bivddu fatnasiin, mii lea Norgii gullevaš mearralága paragráfaid vuođul 1 rájes gitta 4 rádjai, ja oanehat go 15 mehtera guhkkosaš fatnasiin, maid Norggas ássi olgoriikkalaš eaiggáduššá. Fanas mii gullá Norgii mearralága § 1 goalmmát lađđasa vuođul, ii adnojuvvo Norgii gullevažžan dán lága vuođul, muđui go fatnasa eaiggáduššá Norggas ássi olmmoš ja fanas lea oanehat go 15 mehtera.

Rievdaduvvon ođđajagimánu 21. b. 2000-mannosaš lágain nr. 8.

§ 3.Ealáhusguolásteapmi ja -bivdu – meroštallan

Guolásteapmi ja bivdu lea gullevaš fidnobargis ealáhussan go sus lea guolásteapmi dahje bivdu áidnaealáhussan dahje lotnolasealáhussan eará ealáhusaiguin.

Dieđalaš iskkadeamit dahje geavatlaš guolástangeahččaladdamat, mat čađahuvvojit Guolástusdirektoráhta lobiin, gč. geassemánu 3. b. 1983-mannosaš lága nr. 40 mearraguolásteami jna. birra § 2 maŋimus lađđasa, eai adnojuvvo ealáhusguolásteapmin ja -bivdun dán lága vuođul.

Gonagas sáhttá láhkaásahusain mearridit dárkileappot goas guolástus ja bivdu galget adnojuvvot ealáhussan, dás maiddái addit njuolggadusaid guolástussii ja bivdui guoski dienasgáibádusaid birra.

Kapihtal II. Ealáhuslohpi

§ 4.Ealáhuslohpegáibádus

Fanas ii sáhte geavahuvvot ealáhusguolásteapmái dahje -bivdui departemeantta ealáhuslobi haga. Dakkár lohpái sáhttet biddjojuvvot eavttut.

Ealáhuslohpi addojuvvo fanaseaiggádii dihto fatnasa nammii. Lohpi ii atte vuoigatvuođa geavahit eará fatnasa. Earát go dat fysihkalaš dahje juridihkalaš persovdna geas lea lohpi, eai sáhte sierra lobi haga guolástit dahje bivdit dáinna fatnasiin.

Ealáhuslohpi addá dušše vuoigatvuođa guolástit dahje bivdit áiggis áigái gustojeaddji mearrádusaid vuođul, mat leat mearriduvvon geassemánu 3. b. 1983-mannosaš lágas nr. 40 mearraguolásteami jna. birra dahje dan vuođul dahje dán lága vuođul.

§ 5.Riikiigullevašvuođagáibádus

Ealáhuslohpi sáhttá addojuvvot dušše Norgga stáhtalahttui dahje sutnje gii lea ovttadásis Norgga stáhtalahtuin geassemánu 17. b. 1966-mannosaš lága nr. 19 Norgga guolástusavádaga birra ja dan gildosa birra ahte olgoriikkalaččat eai oaččo guolástit jna. guolástusavádaga siskkabealde § 2 vuosttas ja nuppi lađđasa vuođul.

§ 6.Ovddeš ealáhusguolásteami ja -bivddu gáibádus

Ealáhuslohpi sáhttá addojuvvot dušše sutnje gii lea guolástan dahje bivdán Norgii gullevaš fatnasis dahje fatnasiin uhcimusat golbma jagi maŋimuš viđa jagis ja geas ain lea čatnaseapmi guolástan- ja bivdofidnui.

Fitnodagat dahje ovttastumit sáhttet oažžut ealáhuslobi dušše dalle go dain olbmuin, geat ollašuhttet vuosttas lađđasa gáibádusa, lea eanet go 50 pst. eaiggátvuođas ja go dát olbmot duođas stivrejit seamma stuorra oasi doaimmas.

Departemeanta sáhttá sierra dilis, ealáhuslaš ja guovllulaš govttolašvuođaid geažil, bođumearrádusain spiehkastit vuosttas ja nuppi lađđasa gáibádusas ovddeš oassálastima birra guolástusas dahje bivddus. Gonagas sáhttá láhkaásahusain spiehkastit ovddeš oassálastingáibádusas, dás maiddái dakkár fatnasiid oktavuođas, mat leat vuollil vissis sturrodaga.

Go lea dárbbašlaš soahpamuša čađaheami olis vieris riikkain, sáhttá Gonagas láhkaásahusain mearridit vel eanet njuolggadusaid lobi birra § 4 vuođul, dás maiddái eará njuolggadusaid go dat, mat leat mearriduvvon vuosttas lađđasis.

§ 7.Ealáhuslobi sierramearrádusat

Ealáhuslohpeohcama sáhttá gieldit go:

Go fanas árbejuvvon njukčamánu 3. b. 1972-mannosaš lága nr. 5 kapihttala I dahje II njuolggadusaid vuođul árbbi jna. birra, de galgá ođđa eaiggádii addojuvvot mearreáigásaš ealáhuslohpi gitta viđa jahkái dassážiigo § 6 vuosttas lađđasa oassálastingáibádus lea ollašuhttojuvvon. Dakkár mearreáigásaš ealáhuslohpi sáhttá maiddái addojuvvot go fatnasa eaiggávuohta buolvamolsumis sirdojuvvo dakkár olbmuide buorrin, geat sáhttet oažžut árbenvuoigatvuođa árbelága kapihttala I vuođul. Maŋisbáhcci leaska juogikeahtes árbeopmodagas, gč. árbelága kapihttala III, sáhttá oažžut ealáhuslobi mearritkeahtes áigái nu guhká go árbeopmodat lea juogikeahttá.

Gonagas sáhttá láhkaásahusain addit dárkilat mearrádusaid ealáhuslobi juohkima birra go giige oažžu fatnasa dakkár dáhpáhusain, mat leat namahuvvon ovddit lađđasis, bággovuovdima ja reastaluvvama oktavuođas, ja guolástusfatnasiid bággovuovdima čađaheami birra go ealáhuslohpi čatnasa fatnasii.

Rievdaduvvon juovlamánu 17. b. 2004-mannosaš lágain nr. 88.

§ 8.Fanasgáibádusat

Ealáhuslohpi ii galgga addojuvvot jus fanas ii leat rustejuvvon dahje dohkálaš guolásteapmái dahje bivdui. Gonagas sáhttá láhkaásahusain addit njuolggadusaid fanasgáibádusaid birra, dás maiddái njuolggadusaid dan birra ahte fatnasa ii sáhte čálihit Norgga guolástusfatnasiid registarii jus fanas ii ollašuhte mearrajohtaluseiseválddiid dahje eará eiseválddiid gáibádusaid.

Rievdaduvvon juovlamánu 17. b. 2004-mannosaš lágain nr. 88.

§ 9.Ossosiid, eaiggátosiid jna. sirdin

Oasus dahje oassi dakkár fitnodagas dahje ovttastusas, mii njuolga dahje eahpenjuolga eaiggáduššá mearkaregistarii logahallojuvvon fatnasa, ii galgga sirdojuvvot eará eaiggádii jus departemeanta ovddalgihtii ii leat addán lobi rievdadit eaiggátčoahkádusa.

Gonagas sáhttá láhkaásahusain addit njuolggadusaid dieđihangeatnegasvuođa birra eaiggátvuođa rievdadeamis. Go dakkár dieđihangeatnegasvuohta lea mearriduvvon, de ii gusto gielddus sirdit eaiggátvuođa lobi haga. Dieđihangeatnegasvuođa njuolggadusain sáhttet dattetge leat gildosat sirdit eaiggátvuođa ovdal dihto áigemeari maŋŋágo dieđáhus lea sáddejuvvon.

Rievdaduvvon juovlamánu 17. b. 2004-mannosaš lágain nr. 88.

§ 10.Ealáhuslobi massin

Ealáhuslohpi massojuvvo go eaiggát massá oamastanvuoigatvuođa fatnasii, dás maiddái fatnasa bággovuovdima, dohkkehuhttima ja vuodjuma geažil.

§ 11.Ealáhuslobi eretváldin

Ealáhuslohpi galgá váldojuvvot eret go fanaseaiggát:

Ealáhuslohpi sáhttá váldojuvvot eret go:

Unnit duođalaš dáhpáhusain sáhttá departemeanta mearridit ahte ealáhuslohpi galgá eretváldojuvvot dihto áigodahkii.

Gonagas sáhttá addit ollisteaddji njuolggadusaid ealáhuslobiid eretváldima várás.

Kapihtal III. Sierralohpi

§ 12.Dihtolágan guolástusaid ja bivdduid sierralohpegáibádus

Ii oktage galgga departemeantta sierralobi haga

Dakkár lohpái sáhttet biddjojuvvot eavttut. §§ 7 ja 8 mearrádusat gustojit seamma láhkai go sierralohpi addojuvvo.

Gonagas sáhttá láhkaásahusain mearridit ahte galgá gáibiduvvot sierralohpi čađahit earalágan guolásteami dahje bivddu go dat mat leat namahuvvon vuosttas lađđasis, go lea dárbu vuhtiiváldit lága ulbmila.

Gonagas sáhttá láhkaásahusain mearridit dárkilat njuolggadusaid sierralobiid addimii. Guolásteami mávssolašvuohta álgoávnnaslágideaddjin dihto guvlui galgá deattuhuvvot.

§ 13.Čatnaseapmi ealáhuslohpái

Galgá leat ealáhuslohpi jus sierralobi galgá sáhttit addit.

§ 14.Spiehkasteapmi sierralobi gáibádusas

Gonagas sáhttá láhkaásahusain spiehkastit sierralohpegáibádusas fatnasiid várás, mat leat dihto sturrodaga uhcibut, ja dihto šlájaid guolásteami ja bivddu várás, dihto bivdosiid várás dahje dihto guovlluid várás.

§ 15.Sierralobi viidodat

Sierralohpi § 12 vuođul addojuvvo fanaseaiggádii ovtta dihto fatnasa ovddas. Lohpi ii atte vuoigatvuođa geavahit eará fatnasa. Earát go dat fysihkalaš dahje juridihkalaš persovdna, geas lea sierralohpi, eai sáhte sierralobi haga guolástit dahje bivdit dáinna fatnasiin.

§ 4 goalmmát lađas ja § 7 goalmmát lađas gustojit seamma láhkai sierralobiid várás.

§ 16.Ođđa sierralobiid addin muhtunlágan guolástemiide ja bivdduide

Go departemeanta lága ulbmila vuođul gávnnaha ahte muhtun guolásteami dahje bivddu sierralobiid logu ollislaččat galgá lasihit, ja ahte departemeanta danne galgá addit ođđa lobiid, de galgá departemeanta dahkat sierra mearrádusa ahte dakkár addin galgá dahkkojuvvot. Ođđa lobit galget almmuhuvvot almmolaččat.

Go erenoamáš dilálašvuođat dahket dan govttolažžan, de sáhttá ođđa lohpi addojuvvot almmolaš almmuheami haga.

Lohpi vuottas lađđasa vuođul galgá addojuvvot go leat ohcciid árvvoštallan ollislaččat lága ulbmila ektui, dás maiddái § 12 goalmmát lađđasa njuolggadusaid ektui.

§ 17.Fatnasa rievdadeapmi

Fanas mas lea sierralohpi, ii galgga rievdaduvvot ođđa sierralobi haga nu ahte bivdonákca stuorru.

§ 18.Sierralobi massin ja eretváldin

Sierralohpi massojuvvo go massá fatnasa ealáhuslobi dahje ealáhuslohpi váldojuvvo eret fatnasis.

§ 10 mearrádusat eáláhuslobi massima birra ja § 11 mearrádusat ealáhuslobi eretváldima birra gustojit seamma láhkai sierralobi várás.

§ 19.Olles sierralohpečoahki eretváldin ja gáržžideapmi

Gonagas sáhttá eretváldit buot sierralobiid mat leat addojuvvon dihtolágan guolásteapmái dahje bivdui. Gonagas sáhttá maiddái ráddjet buot sirralobiid dihtolágan guolásteapmái dahje bivdui gáržžiduvvon geográfalaš guvlui dahje geahpedit guolástus- dahje bivdolágiid addojuvvon lobiid logu ektui.

Kapihtal IV. Guolásteami ja bivddu jna. erenoamáš gáržžideamit

§ 20.Guolástanlohpi mearraguovlluin Norgga ekonomalaš avádaga olggobealde

Departemeanta sáhttá mearridit gáržžidemiid dahje eará muddendoaibmabijuid daid Norgga fatnasiid várás, mat guolásitt mearraguovlluin mat gullet eará riikkaid guolástusduopmováldái dahje mearraguovlluin olggobealde dihto riikka guolástusduopmoválddi.

§ 21.Gáržžideamit beassat oassálastit muhtun guolástemiin mearriduvvojit jagis jahkái

Go lea dárbu vuhtiiváldit resursahálddašeami, guolásteami loahpaheami dahje guolástusa gánnáheami, de sáhttá Gonagas láhkaásahusain ovtta jahkái ovddosguvlui háválassii ásahit mearrádusaid dihto guolásteami oassálastinvejolašvuođaid eavttuid birra. Dás sáhttá gáibiduvvot ahte fanaseaiggát, fatnasa jođiheaddji dahje heavsmánne lea guolásteaddjilogahallamis dahje sáhttá gáibiduvvot ahte son ovdal lea oassálastán guoskevaš guolástusas. Viidáseappot sáhttet biddjojuvvot fágalaš ja teknihkalaš eaktogáibádusat, dás maiddái fatnasiidda ja bivdosiidda, ja muđui ge eaiggáda ja fanasveaga dárbbbuide jus galget sáhttit guolástit. Sáhttá maiddái mearriduvvot daid fatnasiid stuorámus lohku, mat galget beassat guolástit.

Mearrádusat mat leat addojuvvon vuosttas lađđasa vuođul, sáhttet gáržžiduvvot gustot dihto fanassturrodagaide, dihto guolástanvugiide, dihto geográfalaš guovlluide dahje dihto áigodagaide.

Kapihtal V. Fatnasiid logahallan ja merken

§ 22.Fatnasiid logahallan

Fatnasat maidda lea addojuvvon ealáhuslohpi § 4 vuođul, galget logahallojuvvot Norgga guolástusfanasregistarii. Logahallan ii galgga dahkkojuvvot ovdalgo lea addojuvvon ealáhuslohpi.

Departemeanta sáhttá addit mearrádusaid dan birra guđe registarii Norgga guolástusfatnasat galget logahallojuvvot, guđe dieđut galget logahallojuvvot iešguđet fatnasa birra ja vel mearrádusaid dan birra guđe dieđut galget addojuvvot ealáhuslohpe- ja sirralohpeohcama oktavuođas. Departemeanta sáhttá maid addit mearrádusaid registariid hálddašeami birra.

Rievdaduvvon juovlamánu 17. b. 2004-mannosaš lágain nr. 88.

§ 23.Logahallan fanasregistarii

Fatnasat mat galget geavahuvvot ealáhusguolásteamis dahje -bivddus, eai sáhte logahallojuvvot fanasregistarii, gč. geassemánu 24. b. 1994-mannosaš lága nr. 39 mearrajohtalusa birra § 11 rájes ovddosguvlui, ovdalgo lea addojuvvon ealáhuslohpi dán lága vuođul.

§ 24.Fatnasiid merken

Fatnasat mat galget geavahuvvot ealáhusguolásteamis dahje -bivddus, galget merkejuvvot nu mo departemeanta mearrida.

§ 25.Divat

Departemeanta sáhttá mearridit ahte galgá máksojuvvot divat mearkaregistarii logahallama ovddas ja jahkásaš divat nu guhká go fanas lea mearkaregistaris. Divada sáhttá bákkuin mávssihit.

§ 26.Sihkkun mearkaregistaris

Fatnasat galget sihkkojuvvot mearkaregistaris go ealáhuslohpi bistevaččat dahje gaskaboddasaččat váldojuvvo eret dahje massojuvvo.

Kapihtal VI. Ráŋggáštusat jna.

§ 27.Sállaša duogušteapmi

Jus fanas bivdá eanet go dan mii juohke bivdomátkái lea mearriduvvon iešguđet lobis, de gullá lassesálaš dahje dan árvu dan vuovdinorganisašuvdnii, man bokte vuosttamuš gávppašeapmi lea čađahuvvon. Dát gusto beroškeahttá das lea go sáhka ráŋggáštusdilis vai ii.

Departemeanta sáhttá sierra láhkaásahusain addit lobi buktit gáddái stuorát sálašhivvodagaid juohke bivdomátkkis go dan maid ealáhuslohpi diktá.

Vuovdinorganisašuvdna galgá Guolástusdirektoráhtii dieđihit man ollu lassesállašiin dat lea gávppašan. Duogušteami vuosttas lađđasa vuođul mearrida Guolástusdirektoráhta, mii meroštallá lassesállaša ja dan árvvu.

§ 28.Rihkkundivat

Jus giige eaktodáhtolaččat dahje váruhemet rihkku dán lága dahje eará guolástuslágaid mearrádusaid dahje dán lága vuođul dahje eará guolástuslágaid vuođul addojuvvon mearrádusaid, de soaitá fertet máksit rihkkundivada. Divat galgá vástidit dan dietnasa árvui maid rihkku lea dinen rihkkuma geažil. Sáhttet vuhtiiváldit daid lassegoluid maid dárkkistandoaimmat ja ášši meannudeapmi leat dagahan.

Loahpalaš mearrádus rihkkundivada birra galgá leat vuođđun divadiid mávssihit bákkuin.

Gonagas sáhttá láhkaásahusain addit dárkilat njuolggadusaid rihkkundivada mearrideami birra, dás maiddái mearrádusaid reanttu ja lassedivada birra jus rihkkundivat ii máksojuvvo máksináigemearrái.

Lasihuvvon juovlamánu 17. b. 2004-mannosaš lágain nr. 88.

§ 29. Bággensáhkku

Sihkkarastin dihtii ahte njuolggadusat mat leat addojuvvon dán lágas dahje dán lága vuođul, dahje geatnegasvuohta mii lea mearriduvvon dán lágas dahje dán lága vuođul, ollašuhttojuvvojit, de sáhttet sáhkohit bággensáhkuin.

Bággensáhkku mearriduvvo dađistaga lassáneaddji sáhkkun, ja doaibmagoahtá sierra mearriduvvon áigemearis vai gáibádus ollašuhttojuvvo jus áigemearri lea dievvan ja gáibádus ii leat ollašuhttojuvvon.

Loahpalaš mearrádus bággensáhkoheami birra galgá leat vuođđun divadiid mávssihit bákkuin.

Guolástusdepartemeanta sáhttá erenoamáš dáhpáhusain geahpidit dahje sihkkut čoahkkanan sáhku.

Gonagas sáhttá láhkaásahusain addit dárkilat njuolggadusaid bággensáhku mearrideami ja bistima birra, dás maiddái mearrádusaid reanttu ja lassedivada birra jus bággendivat ii máksojuvvo ovdalgo áigemearri dievvá.

Lasihuvvon juovlamánu 17. b. 2004-mannosaš lágain nr. 88.

§ 30.Čađaheapmi

Gonagas sáhttá addit dárkilat láhkaásahusaid dán lága čađaheapmái.

Rievdaduvvon juovlamánu 17. b. 2004-mannosaš lágain nr. 88, paragráfalohku lea rievdaduvvon § 28:s.

§ 31.Ráŋggáštus

Son gii eaktodáhtolaččat dahje váruhemet rihkku dán lága vuođul addojuvvon mearrádusaid, sáhkohallá. Jus áššálaš lea ovdal dubmejuvvon ráŋggáštussii dán lága vuođul, dahje jus leat eará čavgejeaddji dilit, de son sáhttá dubmehallat giddagassii čohkkát gitta 6 mánu rádjai sierranas duopmun dahje oktan sáhkuin.

Seamma láhkai ráŋggáštuvvo son gii lea leamaš mielde rihkkumin lága dahje lea geahččalan rihkkut lága.

Rievdaduvvon juovlamánu 17. b. 2004-mannosaš lágain nr. 88, paragráfalohku lea rievdaduvvon § 29:s.

Kapihtal VII. Fápmuiboahtin ja eará lágaid rievdadeapmi

§ 32.Fápmuiboahtin jna.

Rievdaduvvon juovlamánu 17. b. 2004-mannosaš lágain nr. 88, paragráfalohku lea rievdaduvvon § 30:s.