2.8.1 Kulturmuitosuodjaleapmi

2.8.1 Kulturmuitosuodjaleapmi

Danne lea politihka ovddideapmi mii váldá vuhtii sihke sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasa ja muđui sámi kultuvrra, dan seammás go nana ceavzilis ovdáneapmi lea guovddážis, deaŧalaš oassi dan barggus maid Sámediggi lea čađahan 2004:s.

Báikkálaš sámi birrasiiguin, eanaeaiggádiiguin, doaibmabiddjooamasteaddjiiguin ja eará beroštumiiguin ja searválaččaiguin kulturmuitobarggus lea ovddiduvvon buorre oktavuohta. Dat lea addán buori vuođu sámi kulturmuittuid registreremii ja oppalaččat viiddis áddejumi kulturmuitosuodjaleapmái. Dát leat várra dat deaŧaleamos oasit sámi kulturmuitogáhttemis.

Sámediggi lea áigodagas 2001–2003 ráhkadan hálddašanplánaid Ceavccageađggi kulturmuitoguovllu ja Njávdáma nuortasámi gili váste. Hálddašanplána barggu čuovvoleapmin lea ovddasvástádus Ceavccageađggi kulturmuitoguovllu seailluheames sirdojuvvon Várjjaga Sámi Museai ja Njávdáma nuortasámi gili seailluheames fas Nuortasámi museai. Museaide leat maiddái juhkkojuvvon ruđat dáid doaimmaid goziheapmái. Dát leat buorrin ovdamearkan dasa ahte guovddáš eiseválddit leat dohkkehišgoahtán sámi kulturmuittuid ja kulturbirrasiid, ja ahte sámi kulturmuitohálddašeapmi lea ovdnánan ákkastallamiinnisguin.

Jagi 2004 áigge lea Sámediggi ráhkadan ollu plánaid doaibmabijuid birra bassi sámi váriin dahje eará báikkiin maidda čatnasa dološ sámi árbevierru dahje osku. Dovdoseamos ášši lei plána geavahit Sálašoaivvi čierastanluohkkán Romssa 2014 dálveolympia gilvvuid áigge. Min iskkadeamit čájehit ahte Sálašoaivi ferte áddejuvvot automáhtalaččat ráfáidahttojuvvon sámi kulturmuitun kulturmuitolága mielde. Go vejolaččat bohtet konkrehta plánat vári geavaheames, de ferte addojuvvot fágalaš árvvoštallan ja spiehkastatmeannudeapmi kulturmuitolága mielde. Vástesaš árvvoštallamat leat dahkkojuvvon eará lokalitehtaide maidda čatnasa dološ sámi árbevierru ja osku.

Sámediggi lea jagi 2004 addán doarjaga iešguđet doaibmabijuide sámi kulturmuitogáhttemis. Sámediggi hálddaša sámi kulturmuitosuodjaleami doarjjaortnega maid Birasgáhttendepartemeanta (BD) ruhtada. 2 000 000 ruvdnosaš fievrrideapmi BD:s ii leat rievdan 2002 rájes. Doarjjaortnet lea deaŧaleamos váikkuhangaskaoapmi mii Sámedikkis lea mainna háhkat báikkálaš áŋgiruššama sámi kulturmuittuid ektui. Doarjja dán lágan prošeavttaide váikkuha ovddidit máhtolašvuođa sámi kulturhistorjjá, kulturmuittuid ja kulturbirrasa birra.

Birasgáhttendepartemeanta lea fápmudan Sámediggái válddi kulturmuitolága mielde, ja dát lea geahččalanáigodat mii bistá jagi 2004 lohppii. Sámediggi háliida ortnega mas váldi kulturmuitolága mielde fápmuduvvo láhkaásahusa bokte, almmá ahte Birasgáhttendepartemeanta/Riikaantikváras lea njuolggo instruksaváldi Sámediggái beaivválaš barggus. Sámedikki, Birasgáhttendepartemeantta, Gielda- ja guovludepartemeantta ja Riikaantikvára gaskka galgá ásahuvvot bargojoavku mii galgá čielggadit dán.