Samfersdel og reiseliv

NHO reiselivs landsmøte 4. juni 2007

Først vil eg takke for at eg får gleda av å innleie på landsmøtet dykkar.

Det er og flott å få ta del i eit felles opplegg saman med nærings- og handelsministaren. Din og min sektor heng jo nøye saman, og reiselivsnæringa er avhengige av at vi begge gjer ein god jobb.

Her kan du se statsrådens powerpointpresentasjon (pdf)

Reiseliv inn i NTP: Lysbilete 2

Regjeringa bruker transportpolitikken aktivt for å styrkje næringslivet si konkurranseevne. Nasjonal Transportplan (NTP) er den viktigaste reiskapen  for å gje næringslivet heilskaplege og langsiktige rammevilkår. Arbeidet med NTP 2010-2019 går no føre seg i etatane, og regjeringa vil leggje fram Stortingsmeldinga om NTP i desember 2008.

Eg er oppteken av ein open planprosess der alle kan medverke til ein plan som best mogeleg svarar på utfordringane i transportsektoren.  For å styrkje dialogen med næringslivet i høve til tidlegare NTP- prosessar har Samferdselsdepartementet teke initiativ til ein regional møteserie med deltakarer utpeika av ulike næringsorganisasjonar som til dømes NHO Reiseliv. Dei to fyrste møta hadde fokus på Austlandet og Vestlandet. Meldingane eg har fått inn tyder på at reiselivsnæringa har vært aktive for å få fram sine behov i desse ordskifta. Det er veldig bra. Transportutfordringar for næringslivet i Nord-Noreg vil bli drøfta på eit møte i Tromsø 14.juni. Til hausten vert det tilsvarande møte for Midt-Noreg og Sørlandet. Forslag og synspunkt frå møta vil bli tekne med i arbeidet med stortingsmeldinga om Nasjonal Transportplan. Som leggast fram desember - 08.

Reiselivet er eit viktig nasjonalt satsingsområde. For å lukkast er eg er oppteken av å styrke samspelet mellom dei ulike elementa i reiselivet;  mellom sjølve reiselivsprodukta, standarden på transportinfrastrukturen og dei einskilde transportgreinene. Etter mi meining er mellom anna lett og sikker framkomst viktig og avgjerande for å gje turistane dei rette opplevingane for at dei skal få ein enkel tilkomst til ulike attraksjonar. Klimautfordringa er stor for transportsektoren og dermed også for reiselivet. Det er viktig å utvikle bærekraftig reiseliv. Slik er det spennande med det nye kompetansesenter for geoturisme som nettopp er starte opp ved vestlandsforsking i Sogndal. 

Om tilgjengelege reiselivsprodukt (Offentlig transport)

Transporttilbodet er avgjerande for å sikre tilgjenge til det breie spekter av reiselivsprodukt som den norske reiselivsnæringa representerer. For individuelle reisande som ikkje nyttar personbil, dvs. ikkje pakketuristar, er eit godt utvikla offentleg transportilbod avgjerande for både utanlandske og eigne turistar. Eit godt utvikla båt-, buss-, tog- og flyrutenett gjer det mogleg å vitja alle delar av landet tilpassa den einskildes ynskjer og behov.

Tog og fly har tradisjonelt vore den mest effektive måten å transportere seg mellom landsdelar med offentleg transport. I tillegg til komfort på lange reiser har toget også eit innslag av visuell oppleving av landskapet undervegs. Mens flyet raskt og effektivt tilbyr transport frå A til B. På Vestlandet og i Nord-Noreg har statens kjøp av flyrutar og statens kjøp av transportteneste frå Hurtigruta saman med dei fylkeskommunale båtrutene òg ei viktig rolle som regionalt transport tilbod.

Dei seinare åra har dereguleringa av bussmarknaden lagt grunnlaget for etablering av eit stort tal ekspressbussrutar. Ekspressbussrutane er eit viktig supplement til togtilbodet og flytilbodet. Vi har no eit særs godt utvikla rutetilbod som gjer det mogleg å reise med buss eller i kombinasjon med tog og fly til nær einkvar stad i landet. Eg meiner det er grunnlag for å seie at det samla offentlege transportilbodet gir eit viktig bidrag til veksten i den norske reiselivsnæringa både langs kysten og i innlandet.

Om transporttilbodet som reiselivsprodukt

Sjølv om transport er hovudformålet med Samferdselsdepartementets arbeid, finst det fleire døme på at einskilde transporttilbod òg kan vere ein attraksjon i seg sjølve og i nært samspel med lokale reiselivsprodukt. Eg vil nemne nokre døme på slike transporttilbod.

Eg nemnde Hurtigruta. Staten kjøper transporttenester frå Hurtigruta for å oppretthalde eit godt transporttilbod på kysten av Vestlandet og Nord-Noreg. Samstundes er ruta i seg sjølv ei oppleving, noe turistar har nytta seg av i mange år. Hurtigruta fungerer soleis både som eit lokalt og regionalt transporttilbod, og som eit reiselivsprodukt. Og for profileringa av kysten generelt som reiseprodukt, er Hurtigruta eit flaggskip.

”Senjafergene”: Statlig løyvingar sikrar sommerdrift for turistrute

Regjeringa foreslo i revidert nasjonalbudsjett at det over statsbudsjettet for i år skal løyvast eit statlig tilskott på 1,5 millionar kroner til ”Senjafergene”, som trafikkerer to ferjesamband i nordre del av Nordland og i Troms. Rutetilbodet til ”Senjafergene” er avgrensa til sommarsesongen. Tilbodet er spesielt innretta mot turisttrafikk og er viktig for vidare utvikling av turistruta ”på yttersida” av Andøya, Senja og Kvaløya.

 ”Senjafergene” trafikkerer strekningen fra Andenes nord på Andøya til Gryllefjord på Senja og strekningen fra Botnhamn nord på Senja til Brensholmen på Kvaløya.

I forslaget er det lagt til grunn at bevilgningen på 1,5 millioner kroner skal dekke statlig medfinansiering i de to sambandene, og at fylkeskommunene Nordland og Troms til saman skal løyve eit like stort beløp.

Raumabana og Flåmsbana

Innan jernbanen har Bergensbanen i lang tid blitt profilert som ei oppleving for sommar turistar. I tillegg har sidesporet Flåm – Myrdal, Flåmsbana, blitt eit viktig reiselivsprodukt for Vestlandet. Sidan 1998 har Flåmsbana hatt eit meir reindyrka reiselivstilbod utan statlege tilskott. Flåm Utvikling AS står for produktutvekling, medan NSB står for sjølve togdrifta. I dag er det bare vintertilbodet som er ein del av den statlege kjøpsavtala med NSB.

For kort tid sidan gav eg grønt lys til at NSB i samarbeid med Raumabanen utviklingsselskap kan gå vidare med å utvikle ein variant av Flåmsbanakonseptet på Raumabanen. Saka er no til uttale hos lokale aktørar, men om alt går etter planen vil NSB starte eit rutetilbod på Raumabanen som skal auke opplevinga for turistar på Raumabanen. Det sterkt utvida turisttilbodet er planlagt starta opp sommaren 2008, og vil venteleg skape store ringverknader for reiselivsnæringa både i Oppland og Møre og Romsdal.

Det planlagde opplegget for Raumabanen skil seg noe frå Flåmsbana ved at transportfunksjonen har ei større vekt. Det er viktig for meg å streke under at Raumabanen i statleg kjøp samanhang har ein klar transportfunksjon som matestrekning til og frå Dovrebanen. Det har difor vore viktig for meg å sikre at transportfunksjonen framleis blir ivaretatt på ein god måte. Det har òg vore viktig for meg at det nye tilbodet vil vere eit viktig bidrag for utvikling av den lokale og regionale reiselivsnæringa.

Eksempelet med Raumabanen er både ein illustrasjon på potensialet for å sjå transporttilbod i samanheng lokale reiselivstilbod og potensielle konfliktar mellom dei som ynskjer å legge til rette for turistverksemd og vanlege reisande. Særlig der det offentlege kjøper transporttenester, til dømes frå Hurtigruta og NSB, er det viktig at omsynet til transportfunksjonen blir teken vare på. Dette er viktig både av omsyn til dei som nyttar tilbodet til transportformål og for at dei offentlege løyvingane ikkje skal kome i konflikt med regler for offentlege innkjøp.

Noregs omdømme

Ei ny undersøking stadfestar at Noreg står overfor store utfordringar med omsyn til omdømmet vårt blant våre europeiske grannar. Men undersøkinga viser også at Noreg framleis scorar høgt på vakker natur. Vi er stolte av naturen vår og glade for at den vart lagt merke til. Om ikkje norsk natur er sexy, så veit ikkje eg!

Omdømmeutvalet som i mars 2006 la fram sin sluttrapport, presenterte visjonen ”Noreg – nyskapande i samspel med naturen”. Nasjonale turistvegar følgjer opp denne tenkinga fullt ut, og er ei viktig satsing for å ta vare på Noreg sitt omdømme som eitt av dei vakraste landa i verda.

Nasjonale turistvegar – eit samla konsept med 18 strekningar

Konseptet Nasjonale turistvegar med i alt 18 strekningar er retta mot rundreiseturisten i bil. Intensjonen så langt har vore å bygga opp attraksjonen jamt og trutt med tilvekst av eit par nye strekningar i året fram til 2015.

Turistvegprosjektet blir gjennomført i regi av Statens vegvesen. Målet er at nasjonale turistvegar skal bli ein særskilt turistattraksjon som skal auke Noreg sin attraktivitet som reismål for vegfarande turistar – både norske og utanlandske, og derigjennom styrke næringsliv og busetting, ikkje minst i distrikta.

Vi har alt sett gode resultat av engasjement og nytenking. Turistvegprosjektet i Statens vegvesen har vist kor viktig nyskapande arkitektur og design er for Noreg sitt omdømme som reisemål.

Hausten 2006 vart det laga ei utstilling i samarbeid med Norsk Form, som summerte opp satsinga så langt. Utstillinga fekk stor merksemd og har gitt som resultat at det no i samarbeid med Utanriksdepartementet blir laga ei vandreutstilling som har sin første stoppestad i Berlin til hausten. Den faste utstillinga står på Vegmuseet i  to  år. I 2012 planlegg vi ei ny turistvegutstilling som skal vera med å styrka profileringa av Noreg.

Spor i vår tid – turistvegtiltak fullført i 2006 og 2007

For å gjennomføre ei turistvegsatsing som skal vekke internasjonal interesse må det sjølvsagt til ressursar. I 2007 har eg dobla ramma til turistvegsatsinga til 100 millionar kroner sam¬tidig som Turistvegprosjektet har fått løyve til å forsera satsinga med ytterlegare 25 millionar kroner. Dette gir resultat som verkeleg synest til bruk i profileringa av Noreg, til glede for vegturistane og til inspirasjon for lokalt og regionalt engasjement. Denne auka satsinga har medført at vi i år kan opne ein flott ny turistveg i Lofoten samt gjere ferdig ein spennande strekning i Hardanger mellom Utne og Jondal. Den auka satsinga har og medført at det vert bygd fleire mindre tiltak på mange av dei andre turistvegane.  

Felles løft 2002 – 2016

Det er eit mål at utviklinga av dei einskilde strekningane skal stimulere andre aktørar til offensiv satsing.

For å tilby dei vegfarande turistane eit godt totalprodukt frå 2015, er det behov for ein samla offentleg innsats på minst 1,5 milliardar kroner. Eg vil fortsette å arbeide aktivt for høge løyvingar til turistvegane. Eg håper at den store investeringa i infrastruktur skal utløysa ei satsing på lokalt næringsliv tilsvarande minst 600 millionar kroner. NHO Reiseliv og Statens vegvesen vil inngå ein partnarskapsavtale som skal medverka til at norsk reiseliv får eit totalt løft på over 2 milliardar kroner. Vi håper at også Innovasjon Norge sluttar seg til dette samarbeidet.

Nasjonale turistveger som basis for nærings- og bedriftsutvikling

Frå prosjektets oppstart og fram til no er mykje ressursar gått med til planlegging og gjennomføring av tiltak i vegvesenets regi.

No må planlegging av tiltak for nærings- og bedriftsutvikling langs vegane få eit sterkare fokus. På dette området må også andre aktørar ta et ansvar. NHO Reiseliv har allereie påtatt seg et medansvar.  Det må til et langsiktig og forpliktande samarbeid mellom relevante nasjonale og regionale aktørar for å utløyse dei muligheiter nasjonale turistvegar gir for verdiskaping i distrikta.

Atnasjø Kafe i Stor-Elvdal kommune kan stå som eit eksempel på kva turistvegprosjektet kan bety for næringslivet som ligg omkring. Nasjonal Turistveg Rondane er ennå ikkje ferdig utvikla, men utsiktspunktet ”Solbergplassen” vart offisielt opna i august 2006. Den er allereie blitt et attraktivt besøksmål, og har medverka sterkt til den positive utviklinga ved kafeen. Omsetninga ved kafeen auka med 60 % frå juni/juli i 2005 til same periode i 2006. 50% av denne auka tilskriver eigarane ”Solbergplassen” og nasjonal turistveg. Statens satsing på turistvegen har også gitt eigarane forsterka tru på framtida, og til sommaren 2007 står nye 100 m2 kafeteria klar til å ta imot turistane.

Effektar av turistvegsatsinga

Erfaringa viser kor viktig det er at Statens vegvesen med si turistvegsatsing kjem først og viser veg for at andre offentlege og private aktørar skal ta tak innanfor sine ansvarsområde og at dette blir gjort med høge nok ambisjonar når det gjeld kvalitet. Her er nokre fleire eksempel på dette:

• Turtagrø (Sognefjellet) vart i si tid bygd opp att etter brannen med stor tru på turistvegsatsinga og med eit aktivt forhold til nyskapande arkitektur.
• I Nusfjord (Lofoten) blir det satsa stort. Her har Turistvegprosjektet sørga for ei god parkeringsløysing og medverka til å ta vare på viktige kvalitetar i landskapet.
• Naturattraksjonen Gudbrandsjuvet langs Geiranger-Trollstigen blir opprusta i regi av Turistvegprosjektet med spennande arkitektur. Som ein del av konseptet blir det lagt til rette for å bygga eit nytt servicebygg med lokal finansiering.
• For Rondane, Valdresflye, Ryfylke, Gaularfjellet, Sognefjellet og Havøysund er det etablert ulike næringsutviklingsprosjekt der målet er å utvikla aktivitetar og næring i tilknyting til turistvegstrekningane. 
• For ikkje å snakka om dei store spleiselaga, til dømes Trollstigplatået 

Trollstigplatået – eksempel på spleiselag

Trollstigplatået, Vøringsfossen og Gjende er naturskapte nasjonale reiselivsikon langs Nasjonale turistvegar. Desse er særs viktige i marknadsføringa av Noreg som reisemål.

Alle tre er prega av stor forvitring, noko som svekkar Noreg sitt omdømme. Turistvegprosjektet har utvikla planar for å få oppgradert desse tre ikonpunkta, og stiller høge krav til kvalitet i alle ledd. Trollstigplatået er spydspiss og eit godt døme på dette. Utvikling av slike fellesgode er ikkje mogeleg utan brei regional og lokal oppslutning og sterkt statleg engasjement.