2 Budsjettkonsekvensar knytt til restruktureringa av det statlege engasjementet i petroleumsverksemda og endring av løyvingar for SDØE

2.1 Budsjettkonsekvensar knytt til restruktureringa av det statlege engasjementet i petroleumsverksemda

Bakgrunn

Gjennom behandlinga av St.prp. nr. 36 (2000-2001) Eierskap i Statoil og fremtidig forvaltning av SDØE, vedtok Stortinget å selje SDØE-eigardelar tilsvarande 21,5 pst. av verdien av SDØE til Statoil, Norsk Hydro og andre selskap, jf. Innst. S. nr. 198 (2000-2001).

I St.prp. nr. 40 (2000-2001) Om løyving for 2001 knytt til førebuing av tilrådde tiltak i St.prp. nr. 36 (2000-2001), vart det gjort greie for behovet for bistand og utgifter knytt til førebuing av tilrådde tiltak i St.prp. nr. 36 (2000-2001). Stortinget løyvde 135 mill. kroner på kap. 1801 Omstrukturering av statens petroleumsengasjement, post 21 Spesielle driftsutgifter, jf. Innst. S. nr. 118 (2000-2001). Utgifter knytt til førebuing og sal av SDØE-eigardelar var estimerte til 60 mill. kroner av løyvinga på 135 mill. kroner.

I St.prp. nr. 24 (2001-2002) vart det informert om budsjettkonsekvensar knytt til restruktureringa av det statlege engasjement i petroleumsverksemda, under dette inntekter og førebelse utgifter knytt til sal av 15 pst. SDØE-eigardelar til Statoil, og behovet for bistand og utgifter knytt til førebuing og sal av om lag 6,5 pst. SDØE-eigardelar til Norsk Hydro og andre selskap. Behovet for bistand og utgifter knytt til førebuing og sal av SDØE-eigardelar til Norsk Hydro og andre selskap vart også omtala i St.prp. nr. 1 Tillegg nr. 4 (2001-2002).

Generelt om status

Olje- og energidepartementet har i 2001 på vegne av staten selt utvalde SDØE-eigardelar til Statoil, og staten har kjøpt nokre eigardelar frå Statoil. Nettosalet tilsvarer om lag 15 pst. av verdien av opphavleg SDØE-portefølje. Vidare har Olje- og energidepartementet i 2002 selt utvalde SDØE-eigardelar tilsvarande om lag 6,5 pst. av verdien av SDØE-porteføljen til Norsk Hydro og andre selskap. Samla er det selt eigardelar tilsvarande om lag 21,5 pst. av verdien av opphavleg SDØE-portefølje.

Sal av SDØE-eigardelar tilsvarande 6,5 pst. av verdien av SDØE-porteføljen

SDØE-eigardelane som vart lagt ut for sal vart valde med utgangspunkt i kriteria frå St.prp. nr. 36 (2000-2001) og behandlinga i Stortinget. Kriteria gjaldt m.a. områdeeffektiviseringar, styrking av operatørane, styrking av mangfaldet og konsentrasjon av SDØE-porteføljen.

Stortinget la vekt på at transaksjonane skulle skje til marknadsverdi og at dei berre skulle gjennomførast dersom staten oppnådde tilfredsstillande vilkår.

Prosess og gjennomføring

Ved utforminga av salsprosessen vart det lagt vekt på at prosessen ikkje skulle vere i konflikt med EØS-avtala.

Salet vart gjennomført etter ein bodprosess. Departementet mottok tilfredsstillande bod på og selde eigardelar tilsvarande om lag 6,5 pst. av SDØE.

Som ein del av bodprosessen vart det lagt opp til at selskapa skulle indikere den meirverdien dei meinte ville kunne bli utløyst dersom dei vart kjøpar av ein eigardel. Oljedirektoratet og andre la mykje arbeid i vurderinga av desse elementa. Meirverdien sto sentralt i vurderinga, men vart ikkje tillagt avgjerande vekt. Alle sala skjedde til kvalifiserte selskap som gav det høgaste bodet. Det vil seie at den bodgivaren som var ønskt frå eit meirverdisynspunkt også gav det høgaste bodet.

Boda vart samanlikna med ei verdivurdering av eigardelane utført av departementet sine finansielle rådgjevarar. I verdivurderinga vart det lagt til grunn dei same prinsippa som ved salet til Statoil, korrigert for skatteforhold og produksjonsutvikling. Vidare vart overslaga for framtidig oljepris oppdaterte.

Ein føresetnad for dette salet var at ein skulle oppnå prisar tilsvarande salet av 15 pst. av SDØE til Statoil. Basert på utrekningar gjort av departementet sine finansielle rådgjevarar, oppfyller salsprisen for dei selde eigardelane dette kravet.

For å sikre nøytral behandling av skattesituasjonen til dei ulike kjøparane, vart det lagt til grunn eit anna skatteopplegg enn ved salet til Statoil. Dette er reflektert i den oppnådde prisen på 8 456 mill. kroner. Når ein tek omsyn til skilnader i rammevilkåra mellom dei to transaksjonane, er prisane som vart oppnådde ved dette salet på nivå med det som vart oppnådd ved salet til Statoil.

Resultatet av salet

Eit resultat av salsprosessen er ei harmonisering av eigarforholda i Osebergområdet. Norsk Hydro og TotalFinaElf vil som følgje av den delvise harmoniseringa ha gjennomgåande eigardelar på respektive 34 pst. og 10 pst. i dei fire utvinningsløyva som inngår i Oseberg unit og Oseberg sør unit. Vidare har Statoil og Conoco no gjennomgåande eigardelar i dei fire utvinningsløyva på respektive 15,3 pst. og 2,4 pst. Harmoniseringa er eit godt tiltak for å oppnå meir effektiv utnytting av dei store olje- og gassressursane i området, og er i tråd med måla for prosessen.

Det er venta at selskapa som fekk tilslaget på dei delane som vart selde hjelper positivt til med ressursutnyttinga og verdiskapinga i desse utvinningsløyva.

Staten sin del i Gyda, Tambar og eit nærliggjande utvinningsløyve vart selt til det danske oljeselskapet DONG. DONG har kjøpt Pelican og ønskjer å arbeide for vidare utvikling av området.

Salet av 10 pst. i Draugen til Shell og salet av 13,6 pst. i Grane til Norsk Hydro styrkjer operatørane av desse viktige felta.

Marathon kjøpte staten sine eigardelar i fire nærliggjande utvinningsløyve i Heimdalområdet. Dette vil styrkje selskapet sin posisjon i området, og gjere det meir sannsynleg at ressursane blir utvikla.

Paladin sitt kjøp av delar i Brage og Njord vil venteleg medverke til auka utvinning i desse modne felta. Conoco kjøpte ytterlegare delar på Heidrunfeltet. Dette vil venteleg medverke til å utnytte potensialet som finst i feltet. Gaz de France og Idemitsu kjøpte begge eigardelar i Framområdet.

Oppsummering

Salsprosessen er gjennomført i tråd med Stortinget sitt vedtak og forutsetningar. Prosessen har medverka til harmonisering av eigarsamansetjinga i eit viktig område, operatørar er blitt styrkte og det har blitt selt eigardelar til selskap som venteleg vil medverke positivt til ressursutnyttinga i nye og eksisterande felt. Vidare har ein gjennom prosessen medverka til ein konsentrasjon av SDØE-porteføljen.

Interessa frå selskapa si side har vore god, og for dei delane som vart selde vart det oppnådd prisar ein er nøgd med.

Inntekter og utgifter i samband med sal av SDØE-eigardelar

Salsoppgjer knytt til nedsal av 6,5 pst. av SDØE-porteføljen

Sal av SDØE-eigardelar til ni kjøparar og kjøp av nokre eigardelar frå to selskap, som også var kjøparar, vart gjennomført ved eit netto oppgjer mellom staten og kvar einskild kjøpar. Netto vederlag frå kjøparane til staten var 8 456 mill. kroner. Kjøparane betalte i norske kroner. Netto salsoppgjer er inntektsført på kap. 5440, ny post 31 Salg av SDØE-andeler. I tillegg vart det innbetalt renter på kontantvederlaget som følgje av at sala hadde økonomisk verknad frå 1. januar 2002, men det vart gjort opp på ulike datoar seinare i 2002. Renteinntekter på om lag 244 mill. kroner er førte på kap. 5440, ny post 81 Renter, salg av SDØE-andeler.

Samla nettoinntekter frå sal/kjøp av eigardelar mellom staten og kjøparane er dermed om lag 8 700 mill. kroner.

Pro et contra-oppgjer knytt til nedsal av 6,5 pst. av SDØE-porteføljen

Sal av SDØE-eigardelar til kjøparane vart sluttført over ein periode frå mai til oktober 2002, men det hadde juridisk og økonomisk verknad frå 1. januar 2002. Rekneskapen for SDØE vart derfor ført etter gammal SDØE-portefølje fram til sluttføringsdato. Dette inneber at innbetalingar og utbetalingar knytt til SDØE i denne perioden er for høge. Dette blir gjort opp ved eit netto pro et contra-oppgjer mellom staten og kvar einskild kjøpar. Det er rekna ut at staten netto vil utbetale om lag 1 750 mill. kroner før skatt til kjøparane for å korrigere innbetalingar og utbetalingar i perioden 1. januar 2002 til dato for sluttføring. Utbetalingar blir utgiftsførte under kap. 2440, ny post 25 Pro et contra-oppgjør med om lag 1 850 mill. kroner og innbetalingar blir førte under kap. 5440, ny post 01 med om lag 105 mill. kroner, jf. omtale under kap. 2440/5440.

Det kan bli korreksjonar av dette oppgjeret seinare i år og neste år fordi alle pro et contra-oppgjera enno ikkje er gjennomførte. Dei kan dessutan reviderast av kjøparane.

Samla utgifter til førebuing og gjennomføring av salet, inkludert eksterne rådgjevarar

Over budsjetta for 2001 og 2002 har Olje- og energidepartementet så langt totalt utgiftsført om lag 87,5 mill. kroner under kap. 1801, post 21 Omstrukturering av statens petroleumsengasjement i samband med førebuing og gjennomføring av sal av SDØE-eigardelar. Når det gjelder salet av 15 pst. av SDØE til Statoil vart delar av arbeidet gjort av rådgjevarane knytt til delprivatiseringa av Statoil. Kostnadene knytt til delprivatiseringa er omtalt i St.prp. nr. 24 (2001-2002), men kostnadene knytt til sal av SDØE er ikkje spesifisert.

Ovannemnde har dekt departementet sine utgifter, inkludert eksterne rådgjevarar. Departementet har nytta juridisk, finansiell, geofagleg og revisjonsfagleg ekspertise til dette arbeidet. I tillegg har departementet hatt utgifter til datasystem og hjelp knytt til innhenting og behandling av informasjon om dei tilbydde eigardelane.

Finansielle rådgjevarar/tilretteleggjarar

Olje- og energidepartementet nytta to investeringsbankar med kompetanse, ressursar og erfaring frå liknande prosjekt som finansielle rådgjevarar og tilretteleggjarar av salet. Desse bankane gav råd knytt til førebuing og gjennomføring av salet. Stortinget har gitt OED fullmakt til å utgiftsføre, utan løyving, utgifter knytt til provisjon av sal av SDØE-eigardelar under kap. 1801, post 21 jf. St.prp. nr. 1 Tillegg nr. 4 og Budsjett-innst. S. nr. 9 (2001-2002). Utgiftene til provisjon til finansielle rådgjevarar/tilretteleggjarar har vore på om lag 38,7 mill. kroner.

Juridisk og strategisk ekspertise, revisjonsfagleg ekspertise og geofagleg ekspertise

Olje- og energidepartementet nytta juridisk og strategisk ekspertise i førebuingane og gjennomføringa av salet av SDØE-eigardelar. Desse rådgjevarane har hjelpt departementet med gjennomgang av informasjon som gjaldt dei eigardelane som vart lagt ut for sal. Vidare vart det ytt bistand i samband med utarbeiding av avtaleverk for gjennomføringa av salet og generell strategisk rådgjeving.

Vidare nytta Olje- og energidepartementet eit revisjonsfirma med erfaring frå tilsvarande transaksjonar. Dette firmaet gav revisjonsfaglege råd i samband med utforming av avtaleverk, slik at dette vart utforma på ein føremålstenleg måte. Firmaet har òg vore engasjert som departementet sin revisor for pro et contra-oppgjeret i samband med sal av eigardelar til Statoil.

Det var naudsynt å innhente råd frå internasjonal geofagleg ekspertise, med god kjennskap til norsk kontinentalsokkel, i samband med førebuingane av sal av SDØE-eigardelar. Det vart mellom anna gjennomført sertifisering av SDØE-eigardelane som vart tilbydde for sal. Geofagleg ekspertise var òg viktig for å synleggjere verdien av eigardelane som vart lagt ut for sal for dei aktuelle kjøparane. Oljedirektoratet koordinerte dette arbeidet saman med ekstern geofagleg ekspertise.

Utgiftene til juridisk og strategisk ekspertise, revisjonsfagleg ekspertise og geofagleg ekspertise utgjer om lag 27,1 mill. kroner.

Andre utgifter, mellom anna utgifter til datarom

Utgifter til datarom utgjer hovuddelen av dei andre utgiftene. Operatørane i dei utvinningsløyva og interessentskapa der staten la ut eigardelar for sal, måtte leggje fram relevant informasjon knytt til desse. Det er tale om ei mengd informasjon av både teknisk, geologisk, kommersiell og juridisk karakter. Kostnadene dei relevante operatørane hadde ved dette arbeidet vart dels dekte av staten. Det meste av den informasjonen operatørane la fram vart gjort tilgjengeleg for aktuelle kjøparar av eigardelar i eit internettbasert datarom. Departementet engasjerte IT-fagleg ekspertise for dette oppdraget. Vidare kravde presentasjon av seismiske data innkjøp av programvare og rettar til slik programvare. Andre utgifter utgjer om lag 21,6 mill. kroner.

Oppsummering

Utgifter til førebuing og sal av SDØE-eigardelar var estimert til 60 mill. kroner. I tillegg kjem utgifter til provisjon. Gjennomgangen over viser at utgiftene ut over provisjon har vore på 48,7 mill. kroner. For 2002 er det samla utgiftsført om lag 57 mill. kroner så langt, inkludert provisjon. Olje- og energidepartementet rår over overførte midlar frå 2001 på om lag 44,7 mill. kroner under kap. 1801, post 21. På bakgrunn av ovannemnde ber Olje- og energidepartementet difor om ei tilleggsløyving på 13 mill. kroner på kap. 1801 Omstrukturering av statens petroleumsengasjement, post 21 Spesielle driftsutgifter.

2.2 Budsjettkonsekvensar for SDØE og informasjon om bruk av fullmakter