3 Om utviklinga i Telenorkonsernet i perioden 1995-97

3.1 Endringar i organisasjons- og styringsmodell

I førre planperiode gjennomførte Telenor vesentlege endringar i konsernet sin organisasjons- og styringsmodell. Bakgrunnen for dette er mellom anna at etablering av alternative og konkurrerande infrastrukturar, saman med den teknologiske utviklinga som gradvis viskar ut grensene mellom ulike typar nett, gir nye konkurransetilhøve mellom tilbydarar av nett og tilbydarar av tenester i telemarknaden. Som totalleverandør av tele-/IT-tenester har Telenor sett det føremålstenleg å gjennomføre ei restrukturering av konsernet for å tilpasse verksemda til denne utviklinga i marknaden, som elles følgjast av internasjonaliseringa av televerksemda og regulatoriske endringar som i seg sjølv har gitt impulsar til endringane i konsernstrukturen, jf. kap. 2.

Organisasjonsmodellen

Konsernet sin organisasjonsmodell er no basert på ei inndeling av verksemda i tre hovudområde som kvar for seg samlar konsernet si operative drift i fleire dotterselskap. Organisasjonsmodellen ser skjematisk slik ut:

* Foreløpig ikke operativ

** Avtalt eierforhold 1999: Telenor 90 %, NRK 10 %

*** Fra 1.1.98 heleid datterselskap av Telenor Installasjon

Nettoperatørområdet, tenesteleverandørområdet og installasjonsområdet dannar det Telenor kaller det primære forretningssystem, fordi dei omfattar dei delar av konsernet som står for den direkte verdiskapinga gjennom produksjon og levering av tenester til kundane i dei ulike marknadsegmenta.

• Nettoperatørområdet har i prinsippet tre kundegrupper; Telenors eigne tenesteleverandørar, andre tilbydarar av nett og andre tenesteleverandørar. Konkurransen på dette området vil ha liknande særtrekk som konkurransen på råvaremarknader med store faste kostnader. Kostnadene må i hovudsak dekkjast inn gjennom sal av kapasitet. Dei viktigaste konkurransefaktorane vil vere nøye knytte til pris, tryggleik og stabilitet og nettet si evne til å danne ein føremålstenleg plattform for tenesteleverandørane.

• Tenesteleverandørområdet samlar dei forretningområda som rettar seg direkte mot sluttbrukarane. Konkurransen mellom tenesteleverandørane vil, utover pris, dreie seg meir om evna til innovasjon og kundeorientering. Dei viktigaste konkurransefaktorane vil difor her vere knytte til evne til å differensiere tenester og produkt i høve til dei ulike kundesegmenta.

• Installasjonsområdet skal sikre at Telenors tilbydarar av nett og tenester til ei kvar tid har tilgang til konkurransedyktige installasjonstenester. Fullføring av digitaliseringprogrammet i 1997 vil likevel medføre ein reduksjon i behovet for interne installasjons- og vedlikehaldsoppdrag. For å unngå innskrenkingar i verksemda og tap av arbeidsplassar blir det difor òg satsa på den eksterne entreprisemarknaden, og tenestespekteret blir utvida til å omfatte sterkstraumområdet.

I tillegg til inndelinga av konsernet si operative verksemd i dei tre nemnte hovudområda, skil den noverande konsernstrukturen seg frå den som blei framstilt i St.meld. nr. 21 (1995-96) om Telenor AS ved at fleire forretningsområde er organiserte som eigne dotterselskap. Forretningsområda Telenor Nett, Telenor RNT (Regulerte nettenester) og Telenor Privat var tidlegare eigne resultateiningar innafor morselskapet, medan dei no er organisert, som ordinære aksjeselskap (Telenor RNT er lagt ned som eige forretningområde og inngår i Telenor Nett AS). Konsernet sine installasjons- og montasjeressursar lå óg tidlegare for ein stor del innafor morselskapet (Telenor Nett og Telenor Privat). Desse er no samla i selskapet Telenor Installasjon AS, som óg har fått overført tilsvarande ressursar frå Telenor Bedrift AS.

Morselskapet Telenor AS omfattar etter dette konsernleiinga med stabar (Konsernsenteret), og det Telenor kaller eit sekundært forretningssystem som har som oppgåve å forsyne det primære forretningssystem med konserntenester som FOU, Kapital og Finans. Sjølv om den nye konsernstrukturen gjennomgåande er basert på selskapsorganiserte verksemder, fungerer morselskapet som eit reelt konsernsenter og dannar den styringsmessige kjerna i forretningssystemet. Dette kjem mellom anna til uttrykk ved at styra i dotterselskapa blir leia av medlemar av konsernleiinga i Telenor AS.

Samferdselsdepartementet slutta seg til omorganiseringa av konsernet gjennom handsaminga av Telenor sin §10-plan for 1996. Overgang til ein situasjon med nettkonkurranse, saman med den teknologiske utviklinga som gradvis viskar ut skilje mellom ulike typar nett, skaper større behov for å samordne nettressursane.

I denne samanheng kan det nemnast at somme har teke til orde for at det beste verkemiddel for å sikre likeverdige konkurransevilkår på teleområdet er å gjennomføre eit gjennomgåande skilje mellom nett og tenester, slik det er gjennomført i elektrisitetssektoren. Samferdselsdepartementet ser det i dag som lite føremåltenleg å gjennomføre eit tilsvarande strukturelt skilje på telesektoren. Det er svært vanskeleg å trekkje eit skilje mellom telenett og teletenester fordi ei rekkje tenester er tett integrerte i telenettet. Grensene mellom kva som mest naturleg kan seiast å tilhøyre nett- eller tenestesida endrar seg stadig og meir og meir av tenesteproduksjonen blir integrert som ein del av nettfunksjonane. Utan tett samarbeid mellom nett- og tenesteområdet vil innovasjonsevna bli vesentleg redusert. På telesida har ein funne grunnlag for å etablere konkurranse på nettinfrastruktur fordi dei naturlege monopoleigenskapane, som i visse tilfelle kan gi best kostnadeffektivitet ved einerett, er i ferd med å forsvinne. Dei sterkaste konkurrentane til Telenor er alle vertikalt integererte. Så langt telestyresmaktene kjenner til, er det heller ikkje gjennomført eit slikt strukturelt skilje mellom nett og tenester i andre land. Dersom ein skulle etablere ei slik ordning i Noreg ville difor Telenor bli påført vesentlege konkurranseulemper.

Departementet fann det føremålstenleg at konsernet si operative verksemd gjennomgåande blei organiserte i eigne dotterselskap. Alle forretningsområde blir dermed likestilte i relasjon til ytre rammevilkår og styringsreglar frå konsernleiinga og konsernstyret si side. Gjennom dette oppnår ein auka forretningsmessig fokus og omstillingsevne. Rammene for makt og ansvar til styra blir dessutan meir tydelege.

Departementet såg likevel at den nye konsernmodellen kunne medføre større avstand mellom eigar og selskapet si operative verksemd, og var oppteken av det ikkje skulle bli vanskelegare å utøve samfunnsmessig styring. Departementet la i si vurdering av dette stor vekt på at konsernleiinga i Telenor AS framleis skal fungere som eit reelt konsernsenter som mellom anna gjennom styreleiarverv vil ha direkte styringsmessig inngrep også med den operative verksemda i dotterselskapa. Sidan det knyter seg særleg samfunnsmessig interesse til nettverksemda, meinte departementet dessutan at styret i morselskapet burde vere generalforsamling og representert i styret for Telenor Nett AS. Dette blei óg fastsett i vedtektene til selskapet.

Etter gjeldande krav skal strategisk forretningsverksemd vere heileigd av statsaksjeselskapet. Utskiljing av verksemd frå morselskapet inneber inga endringar i eigarskapstilhøva.

Endringar på dotterselskapsnivå

Frå 1. juli i år gjennomførte Telenor ei strukturendring på dotterselskapsnivå. På dette tidspunkt blei Telenor si Internettsatsing oppgradert til eit eige forretningsområde gjennom etableringa av Telenor Nextel AS. Selskapet har fått eit samla resultat- og styringsansvar for alle element i verdikjeda, frå infrastruktur over kommunikasjonstenester til påbygde verdiaukande tenester. Dette inneber mellom anna at Telenor Nextel har teke over eigarskapet til nettet frå Telenor Nett og kunde- og marknadsansvaret for massemarknaden frå Telenor Privat.

Internettmarknaden er i kraftig vekst og representerer store utfordringar for Telenor på vegen inn i det nye informasjonssamfunnet. Reorganiseringa av Internettsatsinga tek høgde for sterkare konkurranse frå store internasjonale aktørar og skal bringe Telenor i forkant når det gjeld produktutvikling og synergi i høve til eksisterande produktportefølje i konsernet.

Telenor er òg i ferd med å gjennomføre vesentlege endringar i organisasjonstrukturen til Telenor Nett AS. Mellom anna som følgje av fullføringa av digitaliseringsprogrammet for Telenor sitt telenett og sentralar ved utgangen av 1997, blir det mogleg å drifte telenettet frå færre lokaliseringar og med lågare bemanning enn tidlegare. Telenor reknar med at ein gjennom tiltaka kan oppnå årlege kostnadsreduksjonar på om lag 90 mill. kr. Arbeidsoppgåver tilsvarande ca. 200 årsverk fell bort som følgje av endringane, men Telenor vil setje i verk kompenserande tiltak, mellom anna opprette nye støtteeiningar for nettdrifta, slik at netto reduksjon i bemanninga blir ca. 110 årsverk. Telenor Nett vil dessutan arbeide nært saman med andre einingar i konsernet for å kunne tilby nye stillingar.

Telenor legg vidare opp til å samordne einingane for kundeservice og feilmelding i forretningsområda mellom anna ved å samle verksemda på færre stader.

Departementet meiner generelt at omsynet til effektiv ressursbruk og den nye konkurransesituasjonen på teleområdet tilseier at Telenor kontinuerleg greier ut og set i verk tiltak for oppnå ei meir effektiv drift. Det er likevel grunn til å tru at behovet for omstillingar framover vil kunne bli noko mindre enn tidlegare på 1990-talet. Samtidig vil departementet framleis leggje stor vekt på at effektiviseringstiltaka blir gjennomførte på ein måte som gjer at ein kan unngå oppseiingar, og at ein får til ein god distriktsmessig lokaliseringprofil til trass for at det er nødvendig å konsentrere verksemda til færre stader. Departementet viser elles til kap. 4.2 som omtaler retningslinjer for organisering og lokalisering av Telenor si verksemd.

Oppgåve- og ansvarsfordeling innan konsernleiinga

For å sikre tilstrekkeleg leiar- og styringsmessig fokus på dei viktigaste satsingsområda og eit best mogleg grep om dei utfordringar som følgjer av auka teknologisk og marknadsmessig integrasjon og internasjonaliseringa av konsernet, gjennomførte Telenor frå 1.7.97 ein del endringar i oppgåve- og ansvarfordelinga innan konsernleinga. Endringane inneber at mesteparten av verksemda i Noreg er samordna og definert som eit eige konsernansvarsområde. Tilsvarande er verksemda i utlandet samla i eitt ansvarsområde. Strategisk vidareutvikling og val av teknologiplattformer og nettbaserte tenester krev overordna styring og er difor lagt til eit eige ansvarsområde i konsernleiinga. Telenor har vidare etablert eit nytt konsernansvarsområde for Internettsatsing og generelt innovasjonsarbeid.

Med unntak av Telenor Nett fungerer konsernsjefen som generalforsamling i dei heileigde dotterselskapa. For Telenor Nett er det som nemnt fastsett i selskapsvedtektene at styret i morselskapet skal vere generalforsamling. Konsernsjefen fungerer elles inntil vidare som styreleiar for det nye installasjonselskapet.

3.2 Service- og prisutvikling

Eit hovudmål for telepolitikken er å sikre husstandar og bedrifter over heile landet grunnleggjande teletenester av høg kvalitet og til lågast moglege prisar. Dei siste åra har det vore ei rask teknologiutvikling i telemarknaden som har ført til betre og billigare teletenester. I tillegg til at teknologiutviklinga gjer det mogleg å gjennomføre store prisreduksjonar generelt sett, bidrar den også til å gjere prisane mindre avhengige av avstand.

Regjeringa legg til grunn at effektivisering og omstilling i Telenor skal bidra til å oppnå måla om god service og låge prisar. I ein marknad med konkurranse vil pris og service også vere avgjerande for kor store delar av marknaden dei ulike aktørane vil få. Det er difor svært viktig at Telenor er i stand til å vere leiande på desse områda.

Serviceutvikling

Noreg har ein godt utbygd og moderne teleinfrastruktur. På trass av harde naturgitte forhold har få land betre nettkvalitet enn Noreg. Samferdselsdepartementet legg vekt på at tenestene til Telenor skal tilfredsstille kundane sine krav og forventingar til kvalitet og service i alle regionar. Telenor si evne til å utvikle og levere produkt og tenester med god kvalitet og service vil vere ein avgjerande faktor for konkurranseevna til konsernet i åra som kjem. Departementet legg til grunn at vidare effektivisering av verksemda ikkje skal gå ut over nivået på service og kvalitet på tenestene i nokon region av landet.

Telenor har dei siste åra gjort store investeringar for å betre kvaliteten på telenettet. Ved utgangen av 1997 vil alle abonnentar i det faste jordbundne nettet ha tilknyting til digitalt nett. Digital nettilknyting opnar for bruk av eit breiare spekter av avanserte tenester og aukar kapasiteten og kvaliteten i signaloverføringa. Tilknyting til digitalt nett gjer det også mogleg med tenesteintegrert nettilknyting (ISDN). Telenor kan i dag levere ISDN grunntilknyting til over 90 pst. av alle husstandar og bedrifter i landet.

Departementet mottek kvart kvartal rapportar frå Telenor med spesifikasjonar av nivå og utvikling på kvalitet og service for kvar region. Vurdering av nivået på service og kvalitet blir mellom anna gjort etter desse parametrane; presisjon på levering, kor nøgde kundane er, gjennomsnittleg svartid for kundeservice og opplysningstenesta, leveringskvalitet, brotne samtaler i mobilnettet, framkomst i fastnettet, feilfrekvens og feilrettingstider.

Tal for presisjon på levering viser kor stor del av tingingane som er levert innan avtalt dato for levering. Det er eit mål at presisjonen på levering skal vere 100 pst. i alle regionar. I 1996 har nivået for presisjon på levering av telefoni og leigde samband lege i området 95-98 pst.

Målingar for kor nøgde kundane er viser ein svak nedgang.

Resultatet for svartider på opplysningstenesta er tilfredsstillande og er betre enn måla. Men svartida på kundeservice er ikkje tilfredsstillande. I tillegg til at svartida på kundeservice må forbetrast, er departementet samd med Telenor i at det er vel så viktig at kvaliteten på kundeservice er høg. Det er lagt opp til å betre opplæringa for å heve kompetansen på området for kundeservice.

Det har vore ei negativ utvikling i leveringskvaliteten i 1997. Kundane er misnøgde med tida det tek frå dei tingar ei teneste til oppdraget er utført. Dei er også misnøgde med måten dei blir oppdatert og informert på undervegs.

Nivået på mengda av brotne samtalar i mobilnettet har hatt ei positiv utvikling for alle mobilsystema. Det er små skilnader mellom regionane, med unntak for NMT-900 i Nord-Noreg der dekninga er dårlegare enn resten av landet. Resultatet for framkomst i fastnettet er også tilfredsstillande.

Mengda av feil og tida som går før feila blir retta har ikkje vore tilfredsstillande. I regionane Nord, Øst og Sør har det vore for mange feil i perioden. I Nord heng dette saman med at abonnentnettet er for dårleg mange stader, og departementet er samd med Telenor i at det vil vere ei prioritert oppgåve å forbetre nettet i Nord. Telenor har sett seg som mål å redusere mengda av feil slik at det i gjennomsnitt skal gå meir enn 8 år mellom kvar gong ein kunde melder ein feil. Som følgje av uforutsett høg etterspørsel etter ISDN, har Telenor ikkje hatt tilstrekkeleg tilgang på montørkapasitet, noko som har ført til at for få har fått retta feil innan 8 timar. Problemet har vore størst i Oslo og Nord-Noreg.

Departementet er nøgd med at parametrane indikerer at nivået på service og kvalitet er tilnærma likt over heile landet. Tala syner likevel at nivået på service og kvalitet enno kan forbetrast, mellom anna i høve til kundeservice, leveringskvalitet, feilfrekvens og -retting. Departementet legg difor vekt på at Telenor tek tak i og utbetrar desse områda, og at dei arbeider med å vidareutvikle måleindikatorane for å gi eit meir presist bilete av service og kvalitet. Departementet vil ved hjelp av mellom anna rapportane frå Telenor følgje nøye opp utviklinga av service og kvalitet i tida framover. Departementet vil vidare setje i gang ei eiga utgreiing om mål- og resultat for kvalitet og service.

Prisutvikling

Noreg har sidan 1989 hatt ein nedgang i teleprisane som har ført til at Noreg i dag er eit av dei landa som har lågast prisar på telekommunikasjon. I perioden 1995-1997 har Noreg hatt ein reell reduksjon i teleprisane på 14 pst. Sett i høve til prisnivået i 1989 får husholdningane og bedriftene ei årleg innsparing på over 8 mrd. kr. Prisreduksjonen har vore størst på fjernsamtalar og samtalar til utlandet. Regjeringa vil fremje ei utvikling som kan føre til ytterlegare utjamning av differansen mellom fjern- og lokaltakst.

1 Ved å nytte rabattordninga familie og vener vil ein tilsvarande samtale pr 01.01.97 koste 5 kr. og 12 øre.

Tidlegare prisstrukturar baserte seg i stor grad på kryssubsidiering av teleprisane frå internasjonal- og fjerntrafikk til lokaltrafikk. Dei siste åra er det gjennomført ei rebalansering av prisane, som har ført til at differansen mellom lokal- og fjerntakst er blitt sterkt redusert. Tidlegare var forholdet mellom fjern- og lokaltakst ni til ein, mens forholdet i dag er under tre til ein. Den teknologiske utviklinga vil truleg bidra til å gjere kostnadene enno mindre avstandsavhengige, noko som vil bidra til ytterlegare reduksjon i fjerntaksten.

I 1996 blei det gjennomført ei endring i prisstrukturen for telefoni for å redusere graden av kryssubsidiering, og for å oppnå ei betre tilpassing til etterspørselsmønsteret for hovudgrupper av kundar. I den nye prisstrukturen er det skilt mellom to typar abonnement; abonnement med stor trafikk (her kalla høgtrafikkabonnement) og abonnement med liten trafikk (her kalla lågtrafikkabonnement). Det er lagt opp slik at høgtrafikkabonnementet har ein relativt høg abonnementspris og ein relativt låg trafikkpris. Omvendt har lågtrafikkabonnementet ein relativt låg abonnementspris og ein relativt høg trafikkpris. Med denne strukturen vil høgtrafikkabonnementet i utgangspunktet vere lønsamt for dei fleste bedrifter, og lågtrafikkabonnementet lønsamt for dei aller fleste privatkundar.

Frå 1.1.97 blei prisstrukturen for fasttelefoni lagt om ytterlegare i retning av å fjerne kryssubsidieringa, slik at prisane i større grad skal reflektere dei reelle kostnadene. Kundane har etter dette fått eit enklare takstsystem med berre to takstar, lokaltakst og fjerntakst, i tillegg til lågare prisar. Området for kommune- og nærsamtalar blei slått saman til eit lokalområde med eins pris innafor området. I tillegg blei heile Nord-Noreg omgjort frå nærtakstområde til lokaltakstområdet. Dette siste er ikkje kostnadsriktig, men utgjer lite i den store samanhengen. Samanslåinga av kommune- og nærtaksten gjorde at Noreg fekk dei største områda med lokaltakst i Europa.

I 1996 og 1997 er det blitt gjennomført endringar i prisstrukturen også for leigde samband, med føremål å gjere kostnadsorienteringa og kundetilpassinga betre.

Telenor har i 1997 også investert 100 mill. kr. i nettinfrastruktur for å betre rekkjevidda for Internettbrukarane. Dette har mellom anna ført til at 100 pst. av Internettbrukarane no har tilknyting til Internett til lokaltakst.

Gjeldande prisstruktur for telefoni er for ein stor del tilpassa kostnadsstrukturen. Telenor har likevel ikkje full dekning for kostnadene knytte til abonnentnettet. Med den utviklinga som har skjedd når det gjeld teknologi, etterspørsel og konkurransesituasjon i dei seinare åra, og som venteleg vil halde fram, legg Telenor stor vekt på å sikre ein balansert prisstruktur, som mellom anna krev at prisane er kostnadsorienterte. Dette vil også vere i samsvar med telereguleringa. Det følgjer av dette at prisstrukturen må tilpassast dei endringar som skjer i dei underliggjande teknologiske og produktivitetsmessige forholda. Dersom dette fører til urimelege regionale prisskilnader, vil departementet vurdere å gjennomføre avbøtande tiltak.

Frå og med 1.1.97 blei det innført ei maksimalprisordning på fast taletelefoni og leigde samband. Ordninga for taletelefoni er utforma slik at alle i heile landet skal få ein realprisnedgang over dei nærmaste åra, og slik at alle delar av landet skal nyte godt av kostnadsreduksjonar. Maksimalprisordninga vil vidare sikre alle mot prisauke på leigde samband.

Samferdselsdepartementet vil vurdere å innføre ei ordning for finansiering av grunnleggjande teletenester, som vil gi Telenor ein kompensasjon for meirkostnadene ved betjening av ulønsame kundar/område.

Utviklinga i retning av lågare og mindre avstandsavhengige prisar vil venteleg halde fram i tida framover. Fjerntaksten og lokaltaksten vil nærme seg endå meir, og det same gjeld prisane på fasttelefoni og mobiltelefoni. Dei framskritt som er blitt gjort dei seinare åra på transmisjonsområdet, fører til at eit stadig større trafikkvolum kan bli overført på ulike typar infrastruktur (fiber- eller koparkablar, radiolinje, satellitt). Dette kan føre til reduserte trafikkprisar, under føresetnad av at det større trafikkvolumet utnyttast i marknaden. Lågt folketal, som normalt gir låg trafikk, kan i framtida føre til at telekundar i Noreg ikkje fullt ut får hauste fordelane av den vidare teknologiutviklinga på dette området. Dette er ei ekstra utfordring for nettoperatørar i den norske marknaden og fører til at trafikkvolum i seg sjølv blir ein særleg viktig konkurranseparameter.

3.3 Bemanningsutvikling

Ved inngangen til 1997 hadde Telenor totalt 19 362 tilsette, som sto for til saman 18 227 årsverk. Talet på tilsette i Telenor har med dette auka med rundt 900 sidan førre årsskifte.

Følgjande tabellar viser talet på tilsette fordelt på forretningsområde og utviklinga i den geografiske fordelinga av bemanninga:

Som det framgår av tabell 3.2, har Telenor framleis eit svært desentralisert lokaliseringsmønster. Avgang av personell som følgje av bortfall av arbeidsoppgåver fordeler seg relativt jamnt over heile landet. Det har likevel vist seg vanskeleg å skaffe alternative arbeidsplassar i desentrale strok, slik at nedgangen i bemanninga har vore relativt større her.

Oppkjøp av fleire selskap og nyrekruttering på grunn av auka aktivitet har elles ført til at konsernet totalt har hatt større tilgang enn avgang av personell i den perioden som er referert. Det går òg fram at tilgangen av nytt personell i hovudsak har skjedd i sentrale strok og dei store byområda. Dette har i stor grad samanheng med historisk lokalisering av dei verksemdene Telenor har teke over.

Kjønnsmessig fordeler Telenors tilsette seg med 30 pst. til kvinner og 70 pst. menn. Departementet viser elles kap 4.3 for ein omtale av likestillingsspørsmål.

Avvikling av Televerkets Nye Muligheter (TNM)

I samsvar med føresetnadene blei omstillingseininga TNM, avvikla 1. februar 1997. Over dei 4 åra som TNM eksisterte har om lag 4 700 tilsette vore innom eininga. Avgangen frå TNM fordeler seg slik:

Gjennom TNM har Telenor hausta verdifull erfaring med arbeid som er knytt til omstillingsprosessar. Då styret for Telenor AS vedtok å avvikle TNM, blei det difor samtidig vedteke å vidareføre TNM sin kompetanse og verkemiddel i form av ei mindre ressurseining. I august 1996, då TNM slutta å ta inn nye personar, blei den nye eininga, Telenor Omstilling (TO), operativ med rådgiving og praktisk assistanse til einingar/leiarar med omstillingsbehov. TO fekk og ansvaret for å kvalitetssikre prosess og dokumentasjon i alle saker om venteløn.

Det var i samband med omdanninga av Televerket til statsaksjeselskap pr. 1.11.94 at tilsette i forvaltningsbedrifta fekk behalde visse rettar etter tenestemannslova. Dette gjaldt førerett til anna statstilling og rett til venteløn, som tenestemannslova gir ein tenestemann som blir sagt opp på grunn av forhold tenestemannen sjølv ikkje har herredømme over. Desse rettane blei i første omgang gitt for ein periode på tre år. I lys av utviklinga i aksjeselskapet skulle ein seinare vurdere ei forlenging av overgangsperioden med 1-2 år, jf. Ot.prp. nr. 61 (1993-94) Om lov om omdanning av forvaltningsbedrifta Televerket til aksjeselskap.

Departementet vedtok tidlegare i år å forlengje overgangsperioden til 1.11.98. I departementet si vurdering blei det særleg lagt vekt på at reduksjon av talet på lokaliseringsstader innafor nettdrift og kundeservice -og feilmelding ville medføre bortfall av arbeidsoppgåver, som det i fleire tilfelle vil vere vanskeleg å finne alternativ til på kort sikt.

Samferdselsdepartementet vil gjere merksam på at talet på personar som er innvilga rett til venteløn har auka stort i den tida som har gått sidan TNM blei avvikla. Pr. 16. oktober 1997 var totalt 1072 oppsagt frå Telenor og gitt rett til å motta venteløn. Departementet ser det som uheldig at så mange personar har gått over på venteløn, ei ordning som etter føresetnaden berre skulle nyttast i spesielle tilfelle. Sjølv om det har vist seg vanskelegare enn venta å finne alternative løysingar til venteløn, vil det vere eit viktig mål å få ned talet på ventelønsmottakarar. Får å unngå nye oppseiingar er det viktig å identifisere arbeidstakarar som blir ramma av bortfall av arbeidsoppgåver så tidleg som mogleg, slik at desse kan få aktiv hjelp til å finne nytt arbeid, antan i offentleg sektor eller på den opne arbeidsmarknaden. I den samanheng er det også viktig med eit tett samarbeid med arbeidsmarknadsetaten.

Telenor tek i §10-planen opp ei spesiell sak vedrørande omdanning av ei velferdsordning kalla «Hjelpefondet for Televerkets tjenestemenn». Fondet blei oppretta i 1920 gjennom Stortingets løyving av grunnkapital og godkjenning av vedtekter for fondet. Etter vedtektene skal midlane i fondet, som i dag utgjer om lag 12 mill. kr, mellom anna kunne bli brukte til gjennomgangsbustader og lån eller stønad til tilsette som har kome i økonomiske vanskar.

Telenor foreslår, etter samråd med personalorganisasjonane, å omdanne hjelpefondet til ei stiftelse med føremål å forvalte, drive og vedlikehalde fritidshus som Telenor eig, og som utelukkande blir stilt til disposisjon for tilsette i Telenor.

Samferdselsdepartementet ser at det kan vere føremålstenleg å omdanne fondet til ei stiftelse med nytt føremål som nemnt. I lys av bakgrunnen for etableringa av ordninga har departementet funne det rett å orientere Stortinget om saka.

3.4 Økonomiske nøkkeltal

Konsernet hadde ei positiv utvikling i omsetning og resultat i 1996. Resultatet før skatt blei 2.354 mill. kr., som er ein auke på 251 mill. kr. i høve til 1995. Avkastninga på sysselsett kapital (eigenkapital og renteberande gjeld) blei 14,9 pst. Avkastninga på eigenkapitalen blei 17,8 pst, mot 18,5 pst. i 1995. Departementet meiner dette er tilfredsstillande med tanke på den auka konkurransen innafor telekommunikasjon.

Samla omsetning var i 1996 22.170 mill. kr., som er ein auke på 11,6 pst. i forhold til 1995. Omsetninga fordelte seg slik på dei enkelte forretningsområda (se figur 3.7):

Totale investeringar i konsernet i 1996 utgjorde 5.528 mill. kr. Dette er om lag 1.000 mill. kr. meir enn i 1995. Auken skriv seg i hovudsak frå oppkjøp av bedrifter og auka verksemd i utlandet, i tillegg til intensivert nettutbygging som følgje av forsert digitalisering.

Eigenkapitalen til konsernet utgjorde 49,6 pst. av totalkapitalen ved utgangen av 1996, eller 14.671 mill. kr. Eigenkapitalen i Telenor AS blei utvida med 2.000 mill. kr. 27. juni 1996 jf. St. prp. nr. 64 (1995-96). Kapitalutvidinga blei gjennomført ved at ein konverterte resterande del av renteberande gjeld til Staten.

Konsernbalansen pr. 30.06.97 viser at totale eigedelar utgjer 33.124 mill. kr., der 24.787 mill. kr. er klassifisert som anleggsmidlar. Eigedelane er finansierte ved kortsiktig gjeld på 8.316 mill. kr., langsiktig gjeld på 9.584 mill. kr. og eigenkapital på 15.068 mill. kr. Dette gir ein eigenkapitalprosent på 45,5 pst.

Telenorkonsernet har i dag ein god økonomi med omsyn til drift og finansiering. For 1997 blir det investert for om lag 9,4 mrd. kr. Ein reknar med at investeringane fram til år 2000 vil vere på om lag 28 mrd. kr., der om lag halvparten vil vere investeringar i Noreg jf kap. 4.

Telenor AS må rekne med å tape delar av marknaden innafor dei tradisjonelle regulerte områda i åra framover. Dette som følgje av at ein avviklar resterande einerettar i telesektoren frå og med 1.1.98. Dette vil føre med seg sterkare konkurranse, med auka press på marginar og lønsemd.