5 Opplysningsplikt for oljeselskap om sal av naturgass utvunne frå norsk kontinentalsokkel

5.1 Innleiing og samandrag

Oljeselskap er særskattepliktige for inntekt frå gassal frå norsk kontinentalsokkel i følgje petroleumsskattelova § 5. Ved likninga er fakturerte gassalsprisar utgangspunktet for å fastsetje inntekta til skattytar. Med heimel i skattelova § 13-1 kan likningsstellet likevel fråvike dei fakturerte prisane når gassen blir seld til eit nærståande selskap, og inntekta er redusert som følgje av interessefellesskapet (interne sal).

Fram til 2002 blei alt norsk sal av tørrgass samordna gjennom Gassforhandlingsutvalet (GFU), som i hovudsak forhandla fram langsiktige kontraktar med uavhengige kjøparar. Derfor kunne dei avtalte salsprisane leggjast til grunn ved skattleggjinga av dei ulike selskapa.

Etter avviklinga av GFU i 2002 har rettshavarane sjølve hatt ansvaret for å avsetje eigenprodusert gass. Selskapa kan dermed selje gass til nærståande selskap. Mange oljeselskap er integrerte selskap som driv både utvinningsverksemd og nedstraumsverksemd, som inneber ulike formar for industriell foredling og omarbeiding eller distribusjon og sal av naturgass (i Noreg og i utlandet). Inntekt frå nedstraumsverksemd blir skattlagt etter allmenne reglar med lågare skattesats enn utvinning. Selskapa har derfor sterke incentiv til å overføre mest mogleg av inntektene frå norsk sokkel til nedstraumsdelen, ved å avtale låge prisar i interne gassal.

Å vurdere om avtalte prisar mellom nærståande kan leggjast til grunn for skattleggjinga er særs ressurskrevjande for likningsstellet. Skatteinntektene frå sal av gass utgjer ein vesentleg del av skatteprovenyet frå petroleumsverksemda på norsk sokkel. På grunn av stort salsvolum, kan sjølv mindre avvik frå marknadsprisen avtalt mellom nærståande ha stor betyding for skatteinntektene. For å sikre riktige likningsavgjerder, er det viktig at likningsstellet har eit breitt faktagrunnlag for vurderingane deira, som også omfattar marknadsinformasjon.

Departementet meiner at gjeldande føresegner i likningslova og petroleumsskattelova ikkje gir tilstrekkeleg heimel for systematisk å hente inn relevante opplysningar om gassal, som er naudsynt for ein så god likningskontroll som ønskjeleg. Departementet foreslår derfor ein regel i petroleumsskattelova § 6 nytt nr. 6 som pålegg oljeselskap å gi likningsstellet opplysningar om gassal frå norsk kontinentalsokkel. Utfyllande reglar om innhaldet i opplysningsplikta blir foreslått fastsett i forskrift.

5.2 Bakgrunn

Fram til 2002 blei alt norsk sal av tørrgass samordna gjennom Gassforhandlingsutvalet (GFU). Statoil, Norsk Hydro og Saga Petroleum (fusjonert med Hydro i 1999) var faste medlem i GFU. Oljeselskap kunne ikkje selje eigen gass, og deltakarane i GFU måtte tre ut av utvalet når dei hadde interesser på kjøparsida i forhandlingane. GFU forhandla oftast fram langsiktige, feltnøytrale kontraktar, som blei lagt fram for styresmaktene for godkjenning. Ordninga innebar eit klårt skilje mellom seljar og kjøpar av norsk gass, og medlemmene i GFU hadde klåre bedriftsøkonomiske interesser i å maksimere inntektene frå sal av norsk gass. Derfor kunne også dei avtalte salsprisane leggjast til grunn ved skattleggjinga av dei ulike selskapa.

GFU blei avvikla frå 1. januar 2002. Etter avviklinga har selskapa sjølve hatt ansvaret for å avsetje eigenprodusert gass. Selskapa kan dermed selje gass til nærståande selskap. Bakgrunnen er at oljeselskap ofte er integrerte selskap som driv både utvinningsverksemd og nedstraumsverksemd, som inneber ulike former for industriell foredling og omarbeiding eller distribusjon og sal av naturgass (i Noreg og i utlandet). Gasskjeda er også meir integrert dei seinare åra på grunn av fusjonar mellom oljeselskapa, auka internasjonalisering blant dei norske selskapa, og ved at europeiske nedstraumsselskap har etablert seg på norsk sokkel.

Selskap som driv utvinning av gass har ein høgre skattesats enn selskap som driv nedstraumsaktivitet. Staten eig petroleumsressursane på norsk sokkel. Petroleum er ei avgrensa naturressurs, og produksjon av petroleum gir opphav til ekstraordinær avkastning. Derfor betaler oljeselskapa ein særskatt på 50 prosent i tillegg til ordinær selskapsskatt på 28 prosent, dvs. ein samla skattesats på 78 prosent. Inntekt frå nedstraumsverksemd blir skattlagt etter allmenne reglar med lågare skattesats enn utvinning. Selskapa har derfor sterke incentiv til å overføre mest mogleg av inntektene frå norsk sokkel til nedstraumsdelen, ved å avtale låge prisar i interne gassal.

Å vurdere om avtalte prisar mellom nærståande kan leggjast til grunn for skattleggjinga er særs ressurskrevjande for likningsstellet. Skatteinntektene frå sal av gass utgjer ein vesentleg del av skatteprovenyet frå petroleumsverksemda på norsk sokkel. Dei siste åra har produksjonen av gass auka, mens produksjonen av olje minkar. På grunn av stort salsvolum, kan små avvik frå marknadsprisen avtalt mellom nærståande ha stor betyding for skatteinntektene (i inntektsåret 2008 hadde særskattepliktige selskap brutto salsinntekter for tørrgass, inkludert LNG på om lag 163 mrd. kroner, der om lag 62 mrd. kroner gjaldt sal til nærståande selskap). For å sikre riktige likningsavgjerder, er det særs viktig at likningsstellet har eit breitt faktagrunnlag for vurderingane deira, som også omfattar marknadsinformasjon.

Etter gjeldande reglar har oljeselskapa plikt til å gi opplysningar om sal av petroleum for skatteføremål mellom anna i følgje reglar i likningslova og petroleumsskattelova. I avsnitt 5.4 nedanfor er ei framstilling av gjeldande reglar om opplysnings- og dokumentasjonsplikt.

Departementet meiner at gjeldande føresegner i likningslova og petroleumsskattelova ikkje gir tilstrekkeleg heimel for systematisk å hente inn relevante opplysningar om gassal, som er naudsynt for ein så god likningskontroll som ønskjeleg. Departementet foreslår derfor ein regel i petroleumsskattelova § 6 nytt nr. 6 som pålegg oljeselskap å gi likningsstellet opplysningar om gassal frå norsk kontinentalsokkel. Vurderingane og forslaget frå departementet er gjort greie for under avsnitt 5.6.

I avsnitt 5.3 er marknaden for sal av norsk tørrgass, inkludert LNG (Liquid Natural Gas) omtala.

5.3 Sal av norsk tørrgass, inkludert LNG

Då GFU blei avvikla blei størsteparten av tørrgassen frå norsk sokkel levert under langsiktige kontraktar til store gasskjøparar på kontinentet. Kontraktane var i stor grad avtala mellom uavhengige partar og såleis på marknadsvilkår. Etter overgangen til at selskapa sjølve sel gass, har det vore ei gradvis utvikling der ein aukande del av gassen blir overdratt til nærståande selskap. Dette gjeld spesielt gass som ikkje var bunden opp i eksisterande avtaler, men det har også skjedd overdragingar av partsstillinga i tidlegare avtaler inngått av GFU, sånn at avtaler som opphavleg var mellom uavhengige partar no er mellom nærståande. Føresegner om prisrevisjon har vore vanleg i langsiktige avtaler, sånn at prismekanismen kan bli justert når føresetnadene for revisjon er oppfylte. Dersom det skjer prisrevisjon eller reforhandling av avtalevilkår mellom nærståande selskap i ein tidlegare GFU-kontrakt, kan ikkje utan vidare vilkåra leggjast til grunn som marknadsvilkår. Det same gjeld avtaler inngått direkte mellom nærståande.

Norsk gass blir i hovudsak selt til kontinentet på langsiktige avtaler med 10-30 års lengd. Sjølv om dei konkrete utformingane og prisinga i dei langsiktige kontraktane ikkje er allment kjend, er framgangsmåten for å fastsetje dei langsiktige kontraktsprisane kjend. Det har vore vanleg å fastsetje prisen som ein fast basispris og eit variabelt ledd, som knyter gassprisen opp mot prisutviklinga på alternative energikjelder som gassolje, fyringsolje, kol og elektrisitet. Dette skal sikre kjøpar og seljar at gassprisen blir tilpassa over tid, sånn at den er konkurransedyktig samanlikna med andre energikjelder. Størsteparten av salet av gass i desse avtalane skjer ved direkte kontakt mellom seljar og kjøpar, sånn at det er relativt lite open marknadsinformasjon om salsverdien av gassen. For desse kontraktane fører forskjellar mellom kontraktsvilkåra til store variasjonar i marknadsverdien av gassen. Det er liten open marknadsinformasjon om prisane for gass i ulike kontraktar, noko som fører til store utfordringar ved vurdering av interne sal.

I tillegg til dei langsiktige salsavtalane har det gradvis utvikla seg europeiske spotmarknader for kjøp og sal av gass. I ein spotmarknad blir prisen fastsett jamleg ut frå kjøp- og salstilbod. Den britiske salsmarknaden er den klart mest likvide marknaden i Europa. Størsteparten av spothandelen på marknadsknutepunktet (National Balancing Point) er konfidensiell, men estimat av marknadsprisen for ulike grupper av spothandlar blir publisert av byrå. Anslaga blir brukt som grunnlag for prisindeksering i andre kontraktar. Det finst også ein velfungerande framtidsmarknad (futures). Prisinga av både kortsiktige og meir langsiktige kontraktar i Storbritannia blir dermed i større grad knytt opp mot utviklinga i marknadsnoterte gassprisindeksar. Storbritannia var tidlegare sjølvforsynt med gass, men er i dei siste åra blitt ein stadig viktigare marknad for sal av norsk gass. Norsk gass står for om lag 20 prosent av den britiske gassforsyninga.

Det skjer også organisert spothandel av gass i dei kontinentale gassmarknadene. Zeebrugge i Belgia var lenge den viktigaste marknaden for handel med gass på kontinentet, men posisjonen er seinare teke over av Title Transfer Facility i Nederland. Også i Tyskland og Frankrike går det i retning av auka omsetning av gass i spotmarknader. Spotmarknadsprisane i Storbritannia og dei ulike marknadene på kontinentet følgjer kvarandre i stor grad, men likviditeten varierer mye.

I Storbritannia og på kontinentet er det bygt fleire anlegg for mottak av LNG. LNG fører til at gassprisane i dei ulike regionale marknadene vil nærme seg kvarandre. Dersom forskjellane i prisar mellom til dømes Europa og USA opnar for arbitrasje (med omsyn til forskjellar i transportutgifter o.a.) vil ledig LNG gå til den marknaden som betaler mest og bidra til utjamning av prisar.

Samla interne sal av tørrgass, inkludert LNG har auka frå 4,2 mrd. kroner i 2002 til 61,8 mrd. kroner i 2008. Auken skuldast både auka volum og prisauke på gassen. Interne sal som del av samla gassal auka frå 9 pst. i 2002 til 38 pst. i 2008. Sjølv om gassprisane var særleg høge i 2008 samanlikna med tidlegare år, utgjer interne sal av tørrgass, inkludert LNG etter kvart særs store verdiar. Sal av gass til nærståande skjer til dels basert på spotmarknadsprisar for gass (direkte eller indirekte), dels basert på oljeprisindeksering og dels basert på vidaresalsprisar.

Ein stor del av norsk gassal (eksternt og internt) skjer på langsiktige kontraktar med oljeprisindeksering. For sånne kontraktar fører forskjellar i kontraktsvilkåra til store variasjonar i marknadsverdien av gassen. Det er lite open marknadsinformasjon om prisane for gass i ulike kontraktar, noko som fører til store utfordringar ved vurdering av interne sal. Når det gjeld interne sal som byggjer på marknadsnoteringar eller vidaresalsprisar, er det vanleg med justering av prisen for å ta omsyn til forskjellar mellom vilkåra i avtalen som er inngått og den avtalen marknadsnoteringa eller vidaresalsprisen har som føresetnad. Det kan vere ei utfordrande oppgåve å vurdere storleiken på slike justeringar.

Norsk oljeproduksjon er redusert med om lag 30 prosent i perioden 2002 til 2008. I same perioden har produksjonen av gass auka med om lag 50 prosent. I følgje tal frå Oljedirektoratet var samla gassal for 2009 om lag 103 mrd. Sm³. Det er venta at salet av gass vil auke vidare til om lag 112 mrd. Sm³ i 2012 og halde seg på det nivået til 2014.

Størsteparten av eksporten av norsk gass går til Storbritannia, Tyskland og Frankrike. Norske gassprodusentar har også gassalsavtaler med kjøpare i Nederland, Belgia, Italia, Spania, Tsjekkia, Østerrike, Danmark o.a. I tillegg blir det selt LNG til Nord-Amerika, Europa og Asia.

5.4 Gjeldande rett

Etter likningslova § 4-1 har skattytar ei allmenn plikt til utan oppmoding å gi opplysningar om eigne forhold, og bidra til at skatteplikta blir riktig fastsett og oppfylt til rett tid. Skattytar må sjølv skaffe og melde frå om dei naudsynte opplysningane, slik at likninga blir fullstendig og riktig. Likningslova § 4-3 seier at sjølvmeldinga skal innehalde ei spesifisert oversikt over brutto formue og inntekt, frådragspostar og andre opplysningar med betyding for likninga til skattytaren. I følgje likningslova § 4-8 kan likningsstellet oppmode skattytar om å gi opplysningar om særskilte økonomiske og andre forhold av betyding for kontrollen eller vurderinga av skatteplikta, og å leggje fram legitimasjonar og utskrifter av regnskap o.a. Det same gjeld opplysningar som skattytar ikkje har sjølv, men som utan urimelege kostnadar kan hentast frå tredjepart. Styresmaktene kan påleggje skattytar å gi dei naudsynte opplysningane viss han ikkje leverer dei av fri vilje, jf. likningslova § 4-10.

Frå 2007 har det gjeldt reglar om oppgåve- og dokumentasjonsplikt for transaksjonar mellom nærståande selskap (internprising), jf. likningslova § 4-12. Desse reglane gjeld også for sal av gass frå oljeselskap. Oppgåveplikta betyr at selskapa i sjølvmeldinga må levere ei oppgåve over art og omfang av transaksjonar mellom nærståande, og disposisjonar mellom fast driftsstad og andre delar av føretaket. Dokumentasjonsplikta inneber i utgangspunktet at skattytar skal utarbeide og oppbevare lovpålagt dokumentasjon, og at informasjonen berre skal leverast etter pålegg frå styresmaktene, sjå Ot.prp. nr. 62 (2006-2007), forskrift av 7. desember 2007 og fastsette retningsliner.

Likningslova kapittel 6 har reglar om kontrollopplysningar og likningsoppgåver frå tredjepartar. Mellom anna kan likningsstellet krevje at ein som driv ei næringsverksemd gir opplysningar om eitkvart økonomisk uteståande med ein namngitt næringsdrivande når det har tilknyting til verksemdene til begge partane. Oppgåvene kan gjelde varelevering og -kjøp, tenester, vederlag og andre forhold som gjeld det uteståande og oppgjøret for dette.

I 2005 blei det innført ei føresegn i petroleumsskattelova § 6 nr. 5 som gir oljeselskapa tilgang til å få bindande førehandsutsegn om kva som skal reknast som skattepliktig inntekt ved sal av naturgass, jf. Ot.prp. nr. 1 (2005-2006). Føresegna gjeld berre for transaksjonar mellom nærståande partar. Bakgrunnen for ordninga var at det er ressurskrevjande å vurdere om avtalte prisar ved sal av naturgass til nærståande selskap kan leggjast til grunn for skatteformål. Dessutan inneber skjønnsmessig fastsetjing av gassprisar ved likninga uvisse for selskapa. Ei ordning med bindande førehandsutsegn er sikrare for selskapa, samstundes som likningsstellet får god tilgang til informasjon om omstende som betyr noko for marknadsverdet av gassen. For å få fastsett eit bindande førehandsutsegn føresett forarbeida at selskapa må sende inn utkast til gassalsavtale i tillegg til

«annen informasjon som er relevant for ligningsmyndighetenes vurdering av den anmodede pris. Det må redegjøres for alle forhold som kan tenkes å påvirke prisen (leveringssted og leveringstidspunkt, risiko- og funksjonsdeling, fordeling av kostnader og rabatter osv., jf. blant annet OECDs retningslinjer for internprising). Relevant dokumentasjon kan for eksempel være sammenlignbare priser i det uavhengige markedet, videresalgspris til tredjepart, faktisk noterte priser osv».

Ordninga med bindande førehandsutsegn er valfri for oljeselskapa, og har blitt brukt i særs liten grad (pr. i dag er det berre gitt eit sånt utsegn.)

I følgje petroleumsskattelova § 4 kan Olje- og energidepartementet (delegert til Petroleumsprisrådet), fastsetje normprisar for petroleum som blir utvunne på norsk kontinentalsokkel. Normprisen skal svare til det petroleum kunne blitt omsett for mellom uavhengige partar på den frie marknaden. Ved likninga blir fastsette normprisar lagt til grunn i staden for prisen seljar faktisk har oppnådd, både i transaksjonar mellom nærståande og uavhengige partar. Grunngjevinga for at normprissystemet blei innført, jf. Ot.prp. nr. 26 (1974-1975), var dei store problema med internprising som finst i oljeindustrien. Reglane blei gitt for å unngå at skattegrunnlaget blei redusert som følgje av internprising, og for å minke ressurskrevjande arbeid ved verdsettinga av petroleum for skatteføremål.

Petroleumsskattelova § 4 gir heimel til å fastsetje normpris for alle typar petroleum, dvs. også naturgass, men det har hittil berre blitt fastsett normpris for råolje.

Oljeselskap er pålagt ei særskild opplysningsplikt knytt til normprissystemet. Etter § 9 i forskrift 25. juni 1976 nr. 5 om fastsetjing av normprisar er kvar ein

«som ved utligning av inntekts- og formuesskatt, herunder særskatt i henhold til Petroleumsskatteloven § 5, vil få normpris lagt til grunn ved ligningen, ... pliktig til å gi alle opplysninger som kreves for fastsettelse av normpris. Vedkommende skal også av eget tiltak gi ytterligere opplysninger dersom disse må antas å være av betydning for verdsetting av petroleum utvunnet i de områder som er nevnt i Petroleumsskattelovens § 1, a-b.».

Vidare fastsett føresegna at styresmaktene kan krevje opplysningar om sal o.a. av petroleum produsert på norsk kontinentalsokkel på særskilde prisoppgåveskjema fastsett av departementet. Olje- og energidepartementet har utarbeida eit rapporteringsskjema for råolje og våtgass som skal bli brukt for all produksjon frå norsk sokkel, og som inneber at selskapa kvar månad skal sende departementet skjema for alle råolje- og våtgassleveransar.

Dei nemnde reglane gjeld plikta oljeselskapa har til å gi opplysningar for skatteføremål. Petroleumslova med forskrifter inneheld reglar som pålegg rettshavarane å gi opplysningar til Olje- og energidepartementet som forvaltar av petroleumsressursane.

I følgje forskrift 27. juni 1997 til lov om petroleumsverksemd (petroleumsforskrifta) § 49 skal rettshavarane gi opplysningar til Olje- og energidepartementet om sal av petroleum, inkludert opplysningar om mengda som er avhenda siste kvartalet, kven petroleumen er avhenda til og kva prisar som er oppnådd. Rettshavar skal også gi fullstendige opplysningar om andre særskilde omstende som kan ha verka inn på prisar eller betalingsvilkår. Rapporteringa skjer etter ein fastsett mal. Det følgjer av føresegna at rettshavarane ikkje har plikt til å gi opplysningar etter petroleumsforskrifta § 49 i den grad dei same opplysningane blir gitt etter petroleumsskattelova.

Petroleumsforskrifta § 19 fastsett dessutan at rettshavar skal gi Olje- og energidepartementet opplysningar om framtidige leveransar av gass, inkludert ei overordna volumprofil for plikter til å levere rik- og tørrgass, og ei framstilling av hovudføresetnadene for pliktene inngått i førre kvartal.

5.5 Merknader frå høyringsinstansane

I januar 2010 sendte departementet ut til høyring eit forslag om opplysningsplikt for oljeselskap om gassal frå norsk kontinentalsokkel.

Sju av høyringsinstansane har sendt svar til departementet. Oljeindustriens Landsforening, Olje- og energidepartementet, Oljeskattekontoret og Skattedirektoratet har realitetsmerknader til forslaget. Oljeskattekontoret støttar forslaget. Olje- og energidepartementet meiner at det er tenleg med ei felles rapporteringsordning som både dekkjer deira behov og behovet likningsstellet har for opplysningar, og dermed unngå unødig dobbeltrapportering. Berre Oljeindustriens Landsforening har innvendingar mot forslaget.

Oljeindustriens Landsforening (OLF) uttalar mellom anna:

«Oppsummeringsvis har OLF følgende kommentarer til forslaget:

• Forslaget legger opp til systematisk bruk av informasjon som skattyterne ikke selv har tilgjengelige ved vurdering av internprisingen herunder bruk av «secret comparables» i strid med anbefalingene i OECDs Transfer Pricing Guidelines

• Det vil etter OLFs oppfatning ikke være mulig å oppnå den uttalte intensjonen og forespeilede nytte med forslaget

• Forslaget drøfter ikke de konkurranserettslige aspekter av informasjonsinnhentingen og bruken av de innsamlede data. I vedlagte notat [...] konkluderes det med at lovforslaget kan eksponere både utvinningsselskapene og Staten for risiko for overtredelse av konkurransereglene. Dersom en nærmere vurdering av de konkurranserettslige aspekter bekrefter en slik mulig eksponering vil OLF åpenbart sterkt fraråde introduksjon av de foreslåtte regler.

• De eksisterende regler om rapportering og dokumentasjon av internsalg er etter OLFs mening tilstrekkelige og hensiktsmessige for at ligningsmyndighetene skal kunne vurdere armlengdemessigheten av selskapenes konserninterne priser.

OLFs vurdering er at forslaget i sin helhet bør skrinlegges.»

Skattedirektoratets Seksjon for skatteforvaltning opplyser om at:

«ligningsloven kapittel 6 systematisk benytter betegnelsen 'ukrevet' om opplysninger oppgavegiver skal gi uten særskilt pålegg. Finansdepartementet bør vurdere om det er hensiktsmessig å ta inn en tilsvarende presisering i forslaget til ny petroleumsskattelov § 6 nr. 6 andre ledd, første punktum.»

Departementet vurderar vesentlege merknadar i høyringsrunden under kapittel 5.6 Vurderingar og forslag frå departementet.

5.6 Vurderingar og forslag frå departementet

5.6.1 Generelt

I dag sel utvinningsselskap sjølve sin eigen gass. Ein aukande del blir selt til nærståande selskap. Det er store forskjellar i kontraktsvilkår for ulike gasskontraktar, og marknadsverdet kan variere stort som følgje av dette. I tillegg skjer framleis hovuddelen av salet gjennom langsiktige avtalar med direkte kontakt mellom kjøpar og seljer. Dette fører til relativt lite open marknadsinformasjon om salsverdet av gassen.

Ved likninga skal som eit utgangspunkt skattytars fakturerte prisar ved sal av gass bli lagt til grunn ved fastsettinga av inntekta. Likningsstellet kan likevel fråvike dei fakturerte prisane med heimel i skattelova § 13-1 dersom gassen blir selt til nærståande selskap, og inntekta er redusert som følgje av tilknytinga. Dersom vilkåra for å fråvike avtalt pris er oppfylte, skal inntekta bli fastsett som om tilknytinga mellom selskapa ikkje fanst (armlengdeprinsipp). I tilfeller med skatteavtale med eit anna land som inneheld ei føresegn lik som artikkel 9 i mønsteravtala til OECD, skal det takast omsyn til retningslinene for internprising for fleirnasjonale føretak og skattestyresmakter ved vurderinga av om inntekta er redusert, og ved fastsettinga av den skjønsmessige inntekta. Også i andre tilfelle bør retningslinene takast omsyn til så langt som dei passer. Sjå skattelova § 13-1, jf. fjerde ledd, og meir omtale av regelen i Ot.prp. nr. 62 (2006-2007).

For likningsstellet er det særs krevjande å vurdere om prisen for sal av gass frå oljeselskap til nærståande skal bli lagt til grunn ved likninga, og eventuelt fastsetje armlengdeprisen ved skjøn. Petroleumsskattelova § 4 har heimel for å fastsetje normpris også for gass, men heimelen er ikkje brukt så langt. Då det blei innført ei ordning med bindande førehandsutsegn for gassal frå oljeselskap til nærståande selskap, jf. avsnitt 5.4 ovanfor, vurderte departementet eit alternativ med normpris for sal av tørrgass. Den gongen kom departementet fram til at det ikkje var tenleg med ei slik løysing. Grunngjevinga var at vilkåra i kontraktane var relativt ulike, og at det ikkje fanst ein likvid og transparent gassmarknad. Sjå utfyllande omtale i Ot.prp. nr. 1 (2005-2006) avsnitt 23.5.2.

Likningsstellet er avhengig av eit breitt faktagrunnlag og best mogleg informasjon om relevante forhold i gassmarknaden for å kunne treffe riktige avgjerder ved handsaminga av likninga. Samanlikning av prisar og vilkår i transaksjonar mellom uavhengige partar og mellom nærståande selskap, er eit viktig element ved vurderinga av om vilkåra for å justere inntekta ved skjøn er oppfylt og for å fastsetje armlengdeprisen for nærståande selskap, jf. retningslinene til OECD om internprising. Kjennskap til marknaden er nødvendig for å finne fram til det beste grunnlaget for samanlikning, og for å justere forskjellar mellom den aktuelle transaksjonen og transaksjonen den blir samanlikna med. Manglande tilgang til relevante grunnlag for samanlikning er derfor eit problem ved fastsettinga av prisar for skatteføremål.

Grunna den høge skattesatsen på inntekt frå utvinningsverksemd, har oljeselskapa sterke incentiv til å redusere inntekta i særskatteregimet ved sal til nærståande selskap. Omsynet til å få riktig likning, og unngå reduksjon av skattegrunnlaget frå utvinningsverksemda, tilseier at faktagrunnlaget som den enkelte avgjerda byggjer på, er så breitt som mogleg.

Når det gjeld sal av olje (og våtgass) produsert på norsk sokkel, mottek styresmaktene nærmare informasjon om transaksjonar i samanheng med fastsetting av normprisar, jf. avsnitt 5.4 ovanfor. Departementet meiner at likningsstellet har same behovet for opplysningar om pris og andre vilkår for å fastsette inntekta for sal av gass ved likninga. Mellom anna er marknadane for sal av gass mindre likvide enn for råolje. Vidare må det ved likninga takast stilling til kva som er riktig pris for gassen basert på dei ulike vilkåra i kvar enkelt transaksjon.

Oljeselskapa har allereie plikt til å automatisk sende inn visse opplysningar om gassal ved likninga, og eventuelt ved etterfølgjande førespurnad frå likningsstellet, jf. avsnitt 5.4. Departementet meiner at gjeldande regler ikkje gir tilstrekkeleg heimel for systematisk innhenting av all relevant marknadsinformasjon for gassal som er naudsynt for ein så god likningskontroll som ønskja. Mellom anna gjeld føresegna i likningslova § 4-12 om oppgåve- og dokumentasjonsplikt berre transaksjonar o.a. mellom nærståande, og ikkje sal mellom uavhengige partar. Reglane er dessutan delt inn i respektive ei oppgåve- og ei dokumentasjonsplikt, der dokumentasjonsplikta berre gjeld på oppfordring frå likningsstellet. Oppgåveplikta inneber at ei oppgåve med summariske opplysningar skal bli levert saman med sjølvmeldinga. Likningslova § 6-3 gjeld også transaksjonar med uavhengige næringsdrivande, men krev at avtaleparten er namngitt. Føresegna er såleis ikkje nok i forhold til eit behov for ei generell opplysningsplikt om avtale- og salsvilkår for gass for skatteføremål.

Departementet meiner derfor at ein bør innføre ein ny regel i petroleumsskattelova om at særskattepliktige selskap har plikt til å gi opplysningar om sal av gass til likningsstellet.

Opplysningar om avtale- og salsvilkår må i tilfelle hentast inn frå selskapa for kvar avtale og det einskilde salet. Innsend informasjon skal bli samla i ein database, som vil vere til stor nytte for likningsstellet i arbeidet med å sikre at gass blir verdsett til marknadspris ved interne sal. Departementet meiner det er ein føresetnad for eit godt faktagrunnlag at databasen omfattar det meste av avtalar og transaksjonar som gjeld sal av gass frå norsk kontinentalsokkel.

OLF skriv i høyringsmerknaden at forslaget inneber noko prinsipielt nytt fordi innsendte opplysningar også skal bli brukt som grunnlag for å fråvike prisen i kontraktar som andre selskap har inngått med nærståande selskap. På denne måten blir det lagt opp til systematisk bruk av opplysningar som skattytar ikkje har tilgang til, inkludert bruk av skjulte samanlikningsgrunnlag («secret comparables») i strid med tilrådingar frå OECD, jf. prinsippet om kontradiksjon.

Departementet viser til at føremålet med opplysningsplikta er å gi likningsstellet betre kjennskap om gassmarknaden, inkludert kva som er vanlege, kommersielle vilkår i kontraktar. Likningsstellet har tilgang til tilsvarande opplysningar i dag også, men forslaget legg opp til ein meir systematisk og obligatorisk innsending av opplysningane. Forslaget inneber derimot inga endring når det gjeld bruk av opplysningane i konkrete likningssaker. Dersom prisinga i interne sal skal fråvikast, skal likningsstellet framleis vere bunden av dei allmenne reglane i skatte- og likningslova, inkludert retningslinene til OECD om internprising, som ikkje stengjer for bruken av informasjon som skattytaren ikkje kjenner til, men som oppmodar til varsemd med korleis den brukast sånn at skattytaren får eit rimeleg høve til å forsvare seg og tryggje rettsleg kontroll ved domstolane. Omsyna til løyndom og innsyn i grunnlaget for eiga likning, skal framleis i samsvar med OECD-retningslinene bli tryggja gjennom anonymisert bruk av opplysningar der det er naudsynt. Forslaget inneber derfor ingen endringar i forvaltningsprinsippa som ligg til grunn for handsaminga av likninga.

OLF skriv vidare at høyringsnotatet ikkje drøftar dei konkurranserettslege sidene ved innsamling og bruk av dei innhenta opplysningane. OLF peikar på at forslaget gir risiko for at konkurransereglar blir brote. Grunngjevinga er at opplysningsplikta kan føre til (indirekte) utveksling av informasjon mellom selskapa via likningsstellet, ved at det gjennom fråvik ved likninga veks fram ein referansepris. Det kan gjere det lettare for selskapa å drive ulovleg koordinert framferd.

Departementet viser til at forslaget som nemnt ikkje fører til nokon endring av dei allmenne reglane for å fråvike likninga, jf. særleg skattelova § 13-1. Vurderinga etter denne føresegna byggjer på konkret skjøn basert på forholda i den einskilde avtalen. Departementet legg til grunn at det er lite truleg at eventuelle avvik ved likninga skal føre til at det blir danna ein referansepris for gassal. I tillegg skal omsynet til innsyn i grunnlaget for eiga likning framleis tryggjast gjennom anonymisert bruk av opplysningar underlagt teieplikt. Ein føresetnad for brot på konkurransereglane er dessutan at selskapa ved ulovleg framferd søkjer å hindre konkurransen. Departementet meiner at det ikkje er grunnlag for å seie at ein regel som pålegg oljeselskap å gi opplysningar til likningsstellet vil vere i strid med konkurransereglane.

I tillegg hevdar OLF at det ikkje er mogleg å oppnå føremålet med forslaget. OLF viser til at forslaget undervurderer kompleksiteten og variasjonane i avtalane som er inngått mellom uavhengige partar, og at prisane ofte ikkje kan samanliknast direkte. Vidare blir det peika på at dei gjeldande reglane om rapportering og dokumentasjon av interne sal er høvelege og strekk til for at likningsstellet skal kunne vurdere om dei interne sala er fastsett etter armlengdeprinsippet.

Departementet peiker på at det er særs krevjande for likningsstellet å kontrollere at prisen på interne sal av gass er riktige, sjå avsnitt 5.2 og vurderinga ovanfor om dei særskilde omsyna som gjeld på dette området. Sjølv om det er forskjellar mellom vilkåra i gasskontraktar, som må takast omsyn til ved samanlikning av avtalene, er opplysningar om marknadsvilkår naudsynte og verdefulle for likningsstellet. Departementet er ikkje einig med OLF i at gjeldande reglar om opplysningsplikt og dokumentasjon er gode nok for at likningsstellet kan gjere naudsynte kontrollar av internprising. Departementet viser også til at tilsvarande reglar om opplysningsplikt gjeld for olje etter normprisordninga.

Departementet foreslår derfor å innføre ein ny regel i petroleumsskattelova om at særskattepliktige selskap har plikt til å gi opplysningar om sal av gass til likningsstellet. I avsnitt 5.6.2 nedanfor blir utforminga av regelen omtala.

Departementet viser til forslag til § 6 nytt nr. 6 i petroleumsskattelova.

5.6.2 Meir om forslaget

5.6.2.1 Transaksjonar som skal vere omfatta av opplysningsplikta

Føremålet med ei særskild opplysningsplikt er å bidra til at likningsstellet kan fastsettje riktig inntekt for skatteføremål når utvinningsselskap sel gass til nærståande, og salet fell inn under særskatteplikta i petroleumsskattelova § 5.

Det må bli fastlagt kva for transaksjonar, og eventuelt disposisjonar, som skal falle innanfor opplysningsplikta.

Departementet legg til grunn at sal av eigenprodusert gass frå utvinningsselskap skal vere omfatta. Det same gjeld eit selskap som byter eigen gass med andre selskap, og eit selskap som sel gass som er kjøpt inn for å dekkje eigne leveringsplikter frå eit felt. Desse transaksjonane fell etter gjeldande reglar innanfor særskatteplikta.

Viss eit utvinningsselskap har kjøpt gass med sikte på vidaresal, vil derimot vidaresalet normalt ikkje bli sett på som ein del av den særskattepliktige verksemda. Det gjeld sjølv om gassen blir selt til eit selskap som også er rettshavar på norsk kontinentalsokkel. Opplysningar om pris o.a. ved vidaresal ville også vere nyttig for likningsstellet å ha ved handsaminga av likninga når prisen på gass selt mellom nærståande selskap skal bli kontrollert. Eit alternativ kunne derfor vere å påleggje ei plikt til å gi opplysningar om alle sal av gass produsert på norsk kontinentalsokkel frå eit særskattepliktig selskap, uavhengig av om den einskilde transaksjonen skal reknast til særskatteregimet eller ikkje. Eit sånt alternativ ville på den andre sida føre til ei omfattande opplysningsplikt dersom det blir drevet stor tradingverksemd, dvs. gasshandel utover den direkte avsetninga av produksjonen frå selskapet på kontinentalsokkelen. Departementet foreslår derfor at opplysningsplikta blir avgrensa til sal av gass som er særskattepliktig etter petroleumsskattelova § 5, dvs. at vidaresal som hovudregel fell utanfor.

I følgje retningslinene frå OECD om internprising er det transaksjonar mellom uavhengige tredjepartar som skal bli brukt som grunnlag for samanlikning, og ikkje prisar og vilkår som er avtalt mellom nærståande partar. Departementet meiner likevel at opplysningar om sal av gass frå norsk sokkel frå ein rettshavar til eit nærståande selskap vil ha informasjonsverdi for likningsstellet. Derfor foreslår departementet at opplysningsplikta skal gjelde transaksjonar både mellom uavhengige og nærståande partar. Ein sånn regel inneber at det ikkje er naudsynt å ta stilling til om det føreligg interessefellesskap mellom partane ved vurderinga av om opplysningsplikta gjeld.

Einskilde selskap driv utvinningsverksemd på norsk sokkel gjennom filial av utanlandsk selskap. I følgje § 12 i forskrift 30. april 1993 nr. 316 om skattleggjing av inntekt vunne ved utvinning og rørleidningstransport av petroleum (petroleumsskatteforskrifta) skal inntekt og frådrag i desse tilfella bli fordelt slik at «inntekt av utvinning og rørledningstransport, ansettes som om denne virksomheten var drevet av frittstående foretak». Dersom det føreligg skatteavtale med staten der verksemda høyrer heime, og som inneheld ei føresegn som svarar til artikkel 7 i mønsterskatteavtala frå OECD, skal det i følgje skatteavtalen på same måten skje ei tilordning av forteneste til den faste driftsstaden som om verksemda der var driven av eit særskild og sjølvstendig føretak. Departementet viser også til føresegna i skattelova § 9-14 om plikt til å skattleggje gevinst når eigedelar blir teke ut av norsk skattleggjingsområde. Viss ein særskattepliktig filial overfører gass utvunne på norsk kontinentalsokkel til andre delar av føretaket, skal det derfor bli fastsett ein verdi ved uttak frå særskattepliktig verksemd (eventuelt norsk skattleggjingsområde) ved fastsettinga av særskattepliktig inntekt. Verdien skal fastsettast etter dei same prinsippa som gjeld for transaksjonar mellom nærståande, jf. armlengdeprinsippet. Departementet foreslår ei plikt til å opplyse om marknadsverdien av gassen når den blir teke ut frå fast driftsstad som driv særskattepliktig verksemd på norsk sokkel, på same måten som for transaksjonar mellom nærståande selskap.

Staten deltar i petroleumsverksemda på norsk kontinentalsokkel gjennom SDØE (Statens direkte økonomiske engasjement). Etter Avsetnadsinstruksen for Statoil ASA skal selskapet stå for avsetnaden av petroleum som blir produsert frå deltakardelane til staten. For tørrgassen til staten forhandlar og inngår Statoil avtalar i Statoil sitt namn, men for rekninga og risikoen til staten. Departementet meiner at også gassen Statoil avsett på vegner av staten skal vere omfatta av opplysningsplikta. Staten er generelt unnteke frå (sær)skatteplikt, jf. skattelova § 2-30 første ledd bokstav b. Det må derfor seiast uttrykkeleg i lova at opplysningsplikta også gjeld denne avsetninga.

Når det gjeld kva slags gass opplysningsplikta skal omfatte, reknar departementet med at likningsstellet i første omgang har særskilt bruk for informasjon om sal av tørrgass, jf. ovanfor om avviklinga av GFU. Det kan likevel vere aktuelt å innhente fleire opplysningar også om sal av annan slags gass, som våtgass og eventuelt rikgass. I dag rapporterer utvinningsselskapa opplysningar om våtgass under normprisordninga, jf. forskrift 25. juni 1976 nr. 5 om fastsetting av normprisar. Det kan i framtida vere føremålstenleg at denne informasjonen heller blir sendt til Oljeskattekontoret.

Departementet foreslår at heimelen skal dekkje realisasjon av all naturgass. Omgrepet «naturgass» omfattar tørrgass, inkludert LNG, rikgass og våtgass, inkludert kondensat. Samstundes blir det foreslått at departementet kan avgjere at opplysningsplikta ikkje skal gjelde for einskilde typar gass. Same typen løysing er valt for ordninga med bindande førehandsutsegn, jf. petroleumsskattelova § 6 nr. 5 tredje ledd.

Departementet viser til forslag til § 6 nytt nr. 6 første og fjerde ledd i petroleumsskattelova.

5.6.2.2 Opplysningar som skal bli gitt

Departementet har vurdert kva slags informasjon selskapa skal måtte gje.

For å ha eit godt faktagrunnlag for å fastsettje riktig inntekt ved gassal ved transaksjonar og disposisjonar mellom nærståande, har likningsstellet bruk for konkret avtale- og salsinformasjon, i tillegg til generell marknadsinformasjon. Avtale- og salsinformasjon må bli henta inn frå selskapa.

Avtaleinformasjon er opplysningar om avtalepartane (namn på seljer og kjøpar), datoen avtalen blei inngått, leveringsperiode, leveringsstad, kontraktskvantum, fordeling av risiko, fleksibilitet, ev. mogleg avbryting, pris/prismekanisme o.a. Det er ganske vanleg at faktisk pris ikkje kjem direkte fram av avtalen, men at det er fastsett ein indeks eller prisformel som skal bli brukt når prisen blir fastsett. Det er også vanleg at leveringsplikta (energimengd) ikkje kjem direkte fram av avtalen, men at for eksempel kjøpar kan nominere kor stor mengd som skal bli levert dagleg innanfor nokre skrankar som er fastsett i avtalen. Det vil derfor vere bruk for opplysningar om faktiske prisar og mengder for ein periode frå faktura/fakturagrunnlag (salsinformasjon). Dersom avtalen fastsett at det skal skje frådrag for ulike typar kostnadar, rabattar o.a. er det også aktuelt med ei spesifisering av beløpa det gjeld. Utgangspunktet er elles at opplysningsplikta gjeld faktaopplysningar, og ikkje vurderingar som byggjer på skjøn. Ukast til forskrifter om opplysningsplikta vil bli sendt på høyring, sjå nedanfor.

Ved uttak av gass frå fast driftsstad finst ikkje avtaler o.a. på same måten som ved sal til eit anna selskap. Opplysningsplikta må derfor bli tilpassa desse tilfella.

Departementet foreslår at utfyllande reglar om innhaldet av opplysningsplikta blir fastsett i forskrift. Det er også tenleg å utarbeide eigne skjema for innsending av opplysningane.

I følgje petroleumsskattelova § 8 tredje ledd kan departementet gi forskrifter til gjennomføring og utfylling av lova. Departementet legg til grunn at denne føresegna heimlar dei omtalte forskriftsføresegnene. Utkast til forskrift om meir inngåande innhald i opplysningsplikta o.a. blir sendt på høyring.

Opplysningane som blir sendt inn skal inngå i ein database, som etter kvart vil innehalde stort materiale. For å lette handteringa av innsend informasjon og oppbygginga av databasen, foreslår departementet at likningsstellet kan krevje at opplysningane blir sendt elektronisk.

I tillegg til sals- og avtaleopplysningar gitt i fastsett oppgåveskjema, jf. ovanfor, kan likningsstellet ha bruk for å sjå sjølve avtalene inngått mellom partane. I dei fleste tilfelle vil likningsstellet ha heimel i dei allmenne reglane i likningslova til å påleggje skattytar å sende inn slik dokumentasjon. For å unngå tvil om dette, foreslår departementet at det blir fastsett utrykkeleg at Oljeskattekontoret kan påleggje selskapet å sende inn kopi av avtale om særskattepliktig realisasjon av naturgass.

Departementet viser til forslag til petroleumsskattelova § 6 nytt nr. 6 første og andre ledd.

5.6.2.3 Mottakande organ og rapporteringsfrist

Oljeselskapa blir likna av Oljeskattenemnda i første instans, medan Klagenemnda for petroleumsskatt er klageinstans. Oljeskattekontoret er sekretariat for og førebur sakene for nemndene. Departementet foreslår at opplysningane skal bli sendt til Oljeskattekontoret.

Oljeselskap sel gass jamleg i løpet av året. Eit spørsmål er på kva tidspunkt selskapa skal ha plikt til å gi opplysningar, inkludert kor ofte rapportering av gassal skal skje.

Føremålet med opplysningsplikta er at likningsstellet skal ha eit breit og mest mogleg oppdatert faktagrunnlag for å gjere riktige verdsettingar av gassal ved handsaminga av likninga, og i endrings- og klagesaker, jf. også avsnitt 5.6.2.4 nedanfor om innrapportering av gassal til Olje- og energidepartementet. Dette kan tale for at opplysningane bør bli sendt inn jamleg etter kvart som dei einskilde sala skjer. På den andre sida vil ei så hyppig rapportering vere ressurskrevjande for selskap med mange transaksjonar.

I høyringsnotatet foreslo departementet at innrapporteringa skulle skje kvart kvartal. OLF meiner at rapporteringa heller bør skje årleg (dvs. innan 1. desember for det foregåande gassår).

Departementet viser til at rapportering til Olje- og energidepartementet etter reglane i petroleumsforskrifta § 49 skal skje kvart kvartal. Dersom opplysningar om gassal etter petroleumsskattelova § 6 nr. 6 skal bli rapportert så sjeldan som kvart år, vil ordninga ikkje dekkje behovet Olje- og energidepartementet har for informasjon frå selskapa om sal av gass. Viss det skal skje ei samordning av opplysningspliktene etter petroleumslova og forslaget her, må opplysningane derfor bli rapportert kvartalsvis.

Ei avveging av dei ulike omsyna tilseier at opplysningar om gassal som eit utgangspunkt bør bli sendt inn kvart kvartal. Departementet foreslår at pliktige avtale- og salsopplysningar for gass som er realisert i løpet av eit kvartal, skal sendast til Oljeskattekontoret innan ein månad etter utløpet av kvartalet. Departementet foreslår likevel at ein heimel for i forskrift å fastsetje ein annen rapporteringsfrist, blir teke inn i lovføresegna. På den måten kan departementet fastsetje ein annen rapporteringsfrist dersom det er grunnlag for det. Opplysningsplikta vil bli sett i verk først etter at forskrifter er fastsett, og utkast til forskrifter har vore på høyring.

Departementet viser til forslag til petroleumsskattelova § 6 nytt nr. 6 andre ledd.

5.6.2.4 Samordning med opplysningsplikt for rettshavarar etter petroleumsforskrifta § 49

I følgje petroleumsforskrifta § 49 skal rettshavar gi Olje- og energidepartementet opplysningar om sal av petroleum, inkludert opplysningar om kvanta som er avhenda siste kvartalet, kven dei er selt til og kva prisar som er oppnådd o.a. Vidare skal rettshavar gi fullstendige opplysningar om andre særskilde omstende som kan ha verka inn på prisar eller betalingsvilkår. Rapporteringa skjer etter eit fastsett skjema. Petroleumsskatteforskrifta § 19 seier at rettshavar mellom anna skal gi Olje- og energidepartementet ei framstilling av hovudvilkåra for kontraktar inngått i førre kvartal.

Rapporteringsordninga som er etablert i samsvar med petroleumsforskrifta omfattar opplysningar som er dekkja av forslaget her. For å unngå unødig dobbeltrapportering for rettshavarane, er det tenleg med ei felles rapporteringsløysing som gir opplysningane som trengst både for å handsame likninga og som ledd i ressursforvaltinga til Olje- og energidepartementet. Departementet foreslår derfor at rettshavarane skal rapportere til likningsstellet, og at Olje- og energidepartementet får tilgang til opplysningane som er sendt til Oljeskattekontoret. Vidare foreslår departementet at Olje- og energidepartementet får tilgang til databasen som blir oppretta, og til bruken av databasen som er relevant for ressursforvaltinga.

OLF meiner det «er betenkelig med en slik vid informasjonsutveksling, og mener det må vurderes mer konkret hvilken informasjon OED skal ha tilgang til og hvilken bruk departementet kan gjøre av informasjonen i databasen.» Finansdepartementet viser til at opplysningane Olje- og energidepartementet skal få tilgang til, er informasjon som departementet i utgangspunktet allereie har heimel til å hente inn etter gjeldande reglar i petroleumslova med forskrifter. Departementet føresett dessutan at opplysningane blir nytta for å ta hand om forvaltningsoppgåvene til Olje- og energidepartementet, under her ressursforvaltning og administrering av normprisordninga. Finansdepartementet meiner at det ikkje er bruk for ein meir konkret utgreiing om kva dei innsendte opplysningane kan bli brukt til, utover dei allmenne rammene som gjeld for Olje- og energidepartementet for bruk av informasjon.

Petroleumsforskrifta § 49 fastsett allereie i dag at rettshavarane ikkje plikter å gi opplysningar som blir gitt etter petroleumsskattelova. Rapporteringsplikta etter § 49 vil derfor falle bort når den foreslåtte opplysningsplikta i petroleumsskattelova blir sett i kraft. Departementet foreslår å lovfeste uttrykkeleg at føresegnene i likningslova om teieplikt ikkje hindrar at opplysningane blir gitt vidare til Olje- og energidepartementet.

Olje- og energidepartementet vil framleis ha behov for opplysningar om framtidige leveransar av gass, jf. petroleumsforskrifta § 19. Forslaget her inneber ikkje endringar av dette.

Departementet viser til forslag til petroleumsskattelova § 6 nytt nr. 6 andre ledd.

5.6.2.5 Sanksjonar ved brot på opplysningsplikta

I følgje dei allmenne reglane i likningslova kan det ha ulike følgjer for skattytar at opplysningsplikta ikkje er innfridd ved likninga. Nokre døme er reglane i likningslova §§ 8-1 og 8-2 om skjønslikning, fristreglane for endring av likning i § 9-6 og føresegnene om tilleggsskatt i § 10-2.

Felles for dei nemnde reglane er at det å ikkje følgje den underliggjande opplysningsplikta først og fremst har konsekvensar for likninga av den opplysningspliktige. Grunngjevinga for forslaget om å påleggje utvinningsselskapa opplysningsplikt, er at likningsstellet skal få eit breiare faktagrunnlag for å verdsette gassen for skatteføremål ved transaksjonar mellom nærståande partar. Manglande innsending av opplysningar treng ikkje ha noko å seie for likninga av den opplysningspliktige. Dei allmenne reglane i likningslova inneheld derfor følgjer og sanksjonar som i liten grad er tilpassa brot på opplysningsplikta som er foreslått her.

I følgje § 9 i forskrift 25. juni 1976 nr. 5 om fastsetting av normprisar plikter einkvar som ved utlikning av inntekts- og formuesskatt, inkludert særskatt etter petroleumsskattelova § 5, vil få normpris lagt til grunn ved likninga å gi alle opplysningar som trengst for å fastsette normpris. Selskapet skal også av eige tiltak gi ytterlegare opplysningar dersom desse må reknast å påverke verdsetting av petroleum utvunne på norsk sokkel, jf. avsnitt 5.4 ovanfor. Å bryte denne føresegna blir straffa med bøter, jf. straffelova § 339 nr. 2, dersom ikkje det gjeld ei strengare føresegn om straff.

Departementet har kome fram til at det ikkje bør gjelde ein tilsvarande straffereaksjon når opplysningsplikta som er foreslått ikkje blir følgt, men at det er meir føremålstenleg med eit gebyr som blir gitt administrativt. Gebyret bør bli fastsett til ein fast sum kvar dag for kvar oppgåve, og eventuelt avtale, som ikkje blir sendt inn. Departementet foreslår å sjølv fastsette størrelsen på gebyret. Forslag om størrelsen på gebyret vil bli sendt på høyring saman med forslag om det nærmare innhaldet av opplysningsplikta o.a., jf. ovanfor.

Viss den oppgåvepliktige godtgjer at feilen kjem av grunnar som han ikkje kan lastast for, kan gebyret falle bort.

Departementet foreslår også at gebyret skal bli skrive ut av Oljeskattekontoret. Vedtak om gebyr skrive ut av Oljeskattekontoret kan bli klaga inn for Skattedirektoratet.

Departementet viser til forslag til petroleumsskattelova § 6 nr. 6 nytt tredje ledd.

5.7 Økonomiske og administrative følgjer

Forslaget fører til noko meir arbeid for oljeselskapa fordi dei jamleg må sende inn informasjon om avtale- og salsvilkår. Fordi selskapa slepp å sende informasjon om gassal til Olje- og energidepartementet med dei nye reglane, blir det ekstra arbeidet mindre. På den andre sida vil informasjonen gjere det enklare for likningsstellet å kontrollere prisen som er avtalt mellom nærståande partar, og å fastsetje riktig inntekt for sal av gass frå norsk sokkel. Likningsstellet har middel til å utvikle ein database med opplysningar om gassal frå oljeselskap.

Føremålet med opplysningsplikta er å bidra til at likningsstellet kan fastsetje riktig inntekt for skatteføremål ved sal av gass som fell innanfor særskatteplikta i petroleumsskattelova § 5. Informasjonen som blir sendt inn blir samla i ein database, som vil vere til stor nytte for likningsstellet i arbeidet med å sikre at gassen blir verdsett til marknadspris. Forslaget vil synleggjere avvik mellom oppnådde prisar for selskapa, og såleis avgrense moglegheita selskapa har til å redusere særskattepliktig inntekt gjennom internprising ved sal til nærståande. Dersom skattemotivert internprising skjer, vil forslaget føre til auka skatteinntekter frå utvinningsselskapa. Verknaden for provenyet er særs usikker sidan det ikkje føreligg informasjon om omfanget av feilprising ved interne sal av gass.

5.8 Iverksetjing

Departementet føreset at det skal fastsetjast føresegner i forskrift før opplysningsplikta blir sett i verk. Utkast til forskrift vil bli sendt på høyring når lovheimelen føreligg. Tidspunktet for iverksetjing av ordninga blir derfor ikkje endeleg fastsett.

Opplysningsplikta gjeld for gass som blir realisert etter tidspunktet for iverksetjing. Viss sal av gass skjer under ein avtale som er inngått tidlegare, vil oljeselskapa ha plikt til å gi opplysningar om avtalevilkåra utan samanheng med om avtalen er inngått før eller etter tidspunktet for iverksetjing av den nye regelen om opplysningsplikt.

Departementet foreslår at petroleumsskattelova § 6 nytt nr. 6 skal gjelde frå det tidspunktet departementet avgjer.