5 Fisket etter avtalane i 2013 og 2014

Dette kapitlet gjer greie for hovudtrekka i fisket etter fiskeriavtalane Noreg hadde med andre land i 2013 og 2014. Hovudvekta er lagt på norsk utnytting av avtalene og i kva grad partane som får tildelt kvotar i norske område, faktisk utnyttar desse kvotane.

Norske fiskarar utnyttar generelt kvotane godt, og for dei kommersielt viktigaste bestandane blir kvotane nytta så godt som fullt ut, jf. tabell 5.1

Noreg utnyttar godt kvotane på dei bestandane som vi deler med Russland. Noreg har god tilgang på desse bestandane i eiga sone, og vi nyttar difor lite av sonetilgangen vi har i russiske sone. Russland fiskar store deler av sine kvotar i norsk økonomisk sone (NØS).

Forhandlingane med EU var seint ferdige, både i 2013 og 2014. Dette påverka i særleg grad EU sitt fiske i Nordsjøen i 2014. Noreg nytta heile den norske sildekvoten, i tillegg var torske- og seikvoten brukbart nytta begge åra. I følgje offisiell fangststatistikk har EU i dei seinare åra hatt relativt god utnytting av fellesbestandane i Nordsjøen.

I EU-farvatna vart dei norske kvotene av dei pelagiske artane kolmule og brisling, i tillegg til blåkveite, godt nytta. Norske linefartøy fiska ein god del av botnfiskkvotane av blålange, lange og brosme både i 2013 og 2014.

Det norske fisket i Skagerrak har dei siste åra i hovudsak vore konsentrert om reke og sild. EU har fiska mest av artane torsk, hyse, raudspette og reker i Skagerrak. Sverige fiska store deler av kvotane sine i NØS.

Noreg hadde ingen tosidig avtale med Færøyane i 2013. Avtalen for 2014, med omsyn til botnfisk, vart først inngått i mars 2014. Dette er truleg noko av årsaka til låg kvoteutnytting fordi lineflåten bruker å fiske i færøysk sone tidleg på året. Færøyane har fiska mesteparten av kvotane sine på torsk, hyse og sei i NØS.

Med unntak av kveite har Noreg hatt godt utbytte av kvotane i Grønlands sone i 2013 og 2014. Det same har Grønland i NØS nord om 62°N. Noreg har også utnytta botnfiskkvotane ved Island godt begge åra. Det same har Island i NØS nord om 62°N.

Alle kyststatane har nytta kvotane sine av dei pelagiske artane norsk vårgytande sild, kolmule og makrell. Med unntak av det norske fisket har fisket på desse kvotane langt på veg skjedd i andre farvatn enn dei norske.

I loddefisket ved Island, Grønland og Jan Mayen sesongen, 2012/2013, var det ikkje grunnlag for å opne for sommarfiske. Vinterfisket var svært dårleg, norske fartøy nytta 13 pst. av den norske kvoten. For sesongen 2014/2015 har det vore opna både for sommar- og vinterfiske, og dette har ført til at Noreg har nytta heile kvoten sin.

5.1 Tosidige avtalar

5.1.1 Noreg – Russland

Noreg har ei høg utnytting av kvotane på dei fiskebestandane vi forvaltar saman med Russland. Også Russland utnyttar sine kvotar godt. Russland fiskar store deler av sine kvotar i norsk økonomisk sone (NØS). Noreg nyttar lite av sonetilgangen vi har i russisk sone, fordi vi har god tilgang på desse bestandane i eiga sone.

5.1.2 Noreg – EU

Forhandlingane med EU for 2013 og 2014 gjekk treigt, og vart ferdige høvesvis 18. januar 2013 og 12. mars 2014. Dette gjorde det noko vanskelegare for fiskarane frå EU og Noreg å fiske i kvarandre sine soner. Tradisjonelt har EU-flåten fiska i norsk sone heile året, medan den norske flåten ikkje har vore avhengig av å kunne fiske i EU-sona dei første vekene. At avtalene kom seint i 2013 og 2014 har difor truleg hatt mest å seie for EU-flåten. Lysingfangstar i Nordsjøen har auka dei siste åra. Noreg har fått større blåkveitekvote i EU-sona i ICES-område IIa, og kvoten er godt utnytta. Tabellane 5.6 til og med 5.9 viser at Noreg og EU i stor grad fiskar kvotane i Nordsjøen i sine eigne soner.

Tabell 5.8 syner fangstmoglegheitene for norske fartøy i EU-sona. For fleire artar kan kvoten også fiskast i NØS eller i internasjonalt område. Slike fangstar reduserer høvet til å fiske tilsvarande i EU-sona. Det er til dømes tilfellet med makrellen. Avvik kan elles komme av at fisken er vanskeleg tilgjengeleg eller at det er liten interesse for å fiske denne arten.

Noreg får også kvotar i grønlandske farvatn gjennom forhandlingane med EU. Tradisjonelt har kvoten på blåkveite på Vest-Grønland vore godt nytta, men i 2014 vart også kvoten på Aust-Grønland nytta. Dei siste åra har det vore liten interesse for å fiske reker.

Noreg – EU: fisket i Skagerrak og Kattegat

Det norske fisket i Skagerrak har dei siste åra i hovudsak vore konsentrert om reker og sild. EU nyttar best ut kvotane på torsk, hyse, nordsjøsild og raudspette. Det er i hovudsak Danmark og Sverige som fiskar på desse kvotane, men for enkelte artar har òg andre EU-land mindre kvotar. På eige grunnlag kvoteregulerer EU òg andre bestandar enn dei det er fastsett kvotar på gjennom avtalen om regulering av fiskebestandane i Skagerrak/Kattegat. Tabellane 5.10 og 5.11 viser kvotane og fangstane i Skagerrak og Kattegat i 2013 og 2014.

Noreg – EU: Sverige

Noreg har ein såkalla nabolandsavtale med Sverige om fiskeri, som gjev svenske fiskarar retten til å fiske i norsk sone i Nordsjøen. Svenske fiskarar får tildelt kvotar på torsk, hyse, kviting, lyr, sei, sild, makrell, reker og industrifisk. Svenske kvotar og fangstar i norske havområde i 2013 og 2014 er vist i tabell 5.12.

5.1.3 Noreg – Færøyane

Noreg hadde ingen tosidig avtale med Færøyane i 2013. Avtalen for 2014 med omsyn til botnfisk, vart først inngått i mars 2014, og det er truleg noko av årsaka til låg kvoteutnytting då lineflåten bruker å fiske i færøysk sone tidleg på året.

Færøyane har utnytta botnfiskkvotane godt. Færøyske fartøy har i hovudsak fiska kvoten på kolmule og makrell i si eiga sone, i EU-sona og i internasjonalt farvatn dei siste åra. Dei har difor ikkje fiska makrell og kolmule i NØS nord for 62°N eller i fiskerisona ved Jan Mayen i 2014.

5.1.4 Noreg – Grønland

Noreg sine kvotar og fangstar i grønlandsk sone i 2013 og 2014 går fram av tabell 5.15. I tillegg kan norske fartøy fiske i grønlandsk sone på kvote tildelt av EU (sjå tabell 5.8).

Kvotane på torsk og blåkveite var godt nytta, medan kvoten på kveite tradisjonelt er vanskeleg å nytte.

Kvoten på uer er delt i botnlevande og pelagisk uer. Den pelagiske uerkvoten frå Grønland og EU kan fiskast i internasjonalt farvatn. Desse kvotane var godt nytta.

5.1.5 Noreg – Island

Norske fartøy har utnytta kvotane på botnfisk ved Island godt dei seinaste åra. Island har også tradisjonelt fiska opp torskekvoten som dei er tildelt, samstundes som dei i stor grad utnyttar det kvantum som kan fiskast som bifangst. Islandske fartøy har i hovudsak fiska kvoten på norsk vårgytande sild i si eiga sone og i færøysk sone dei siste åra. Dei har difor ikkje fiska norsk vårgytande sild i NØS nord for 62°N eller i fiskerisona ved Jan Mayen i 2013 og 2014.

5.2 Kyststatsavtalar og andre fleirsidige avtalar

5.2.1 Norsk vårgytande sild

I 2007 var kyststatane einige om å innføre kvotefleksibilitet over årsskiftet for 2008. Denne ordninga er seinare ført vidare. Tabell 5.19 og 5.20 viser kvotane før og etter overføringar mellom partane, og overføringar over år.

Færøyane har i 2013 og 2014 ikkje skrive under avtalen fordi dei er misnøgde med deira del av totalkvoten. Dei andre partane har desse to åra inngått firepartsavtale der dei sette av eit kvantum til Færøyane i samsvar med deira del av kvoten tidlegare år. Partane har nytta kvotane sine godt i 2013, alle er innanfor kvotefleksibiliteten. Færøyane og Island har dei siste åra fiska store delar av kvoten sin i eiga sone. I 2014 har EU og Island igjen eit større kvantum enn dei har høve til å føre over til 2015. EU har informert kyststatane om at dei har utvida deira kvotefleksibilitet til 20 pst. På grunn av problem i eksportmarknaden. Dette er førebelse tal.

5.2.2 Lodde ved Island, Grønland og Jan Mayen

For sesongen 2013/2014 vart førebels totalkvote (TAC) fastsett til 160 000 tonn i oktober 2013. Noreg hadde då ikkje høve til å nytte kvoten knytt til Grønland eller Jan Mayen fordi lodde ikkje er tilgjengeleg i desse farvatna om hausten og vinteren. Det var eit svært dårleg fiske i Islands økonomiske sone (IØS) denne vinteren. Berre 6 fartøy fekk fangst og dei fiska totalt 6 175 tonn.

For sesongen 2014/2015 vart førebels TAC fastsett til 450 000 tonn i juni 2014. Fisket i IØS vart ikkje opna før 1. oktober. Norske fartøy starta difor fisket i juli i Grønlands fiskerisone og fiska 30 486 tonn. I januar starta dei fisket i IØS på resten av kvoten. 31. januar vart TAC auka, norsk kvote i IØS auka då til 50 909 tonn. Det var eit godt fiske i IØS og Noreg nytta heile kvoten i sesongen 2014/2015. Noreg har ikkje fått fangsttal frå dei andre partane om deira fiske etter lodde.

Fisket etter lodde varierer frå sesong til sesong. Dersom TAC blir fastsett tidleg er det mogleg for norske fartøy å nytte kvoten knytt til Grønlands fiskerisone. Dersom TAC blir fastsett seint, kan dei norske fartøya berre nytte kvoten som er knytt til IØS.

Foto: ©Scanfishphoto.com

5.2.3 Kolmule

Noreg byter tradisjonelt til seg kolmule frå EU samstundes som vi byter frå oss kolmule til Russland. Frå og med 2013 vart det innført kvotefleksibilitet over årsskiftet i fisket etter kolmule. Noreg fiska både i 2013 og 2014 på forskot på neste års kvote. Tabell 5.22 og 5.23 viser kvotane før og etter overføringar mellom partane, og overføringar over år. Dei fleste partane utnyttar kvotane godt.

5.2.4 Makrell

Frå og med 2011 vart det innført kvotefleksibilitet over årsskiftet i fisket etter makrell. Tabell 5.24 og 5.25 viser kvotane før og etter overføringar mellom partane, og overføringar over år. Noreg fiska både i 2013 og 2014 på forskot på neste års kvote. Noreg fiska storparten av kvoten i 2014 i eiga sone. Dei fleste partane utnyttar kvotane godt.

5.2.5 Norsk fiske i Irmingerhavet

Deltakinga i dette fisket har variert frå år til år. I 2014 deltok seks norske fartøy, mot berre to fartøy i 2013. Sjølv om deltakinga i 2014 var relativt høg og kvoten var låg, stod det likevel att 355 tonn av den norske kvoten.

5.2.6 Norsk fiske i det nordvestlege Atlanterhavet

Dei siste åra har det vore auka interesse for fiske etter torsk i det nordvestlege Atlanterhavet. I 2013 deltok eitt norsk fartøy i dette fisket, medan to norske fartøy deltok i 2014. I begge åra er kvoten fullt utnytta. Rekekvoten har vore låg dei siste åra og norske fartøy har ikkje fiska reker i det nordvestlege Atlanterhavet sidan 2010.

5.2.7 Rekefisket ved Svalbard

I 1996 vart rekefisket ved Svalbard regulert ved å setje grenser for innsatsen i fisket. Etter forskriftene kan berre nasjonar som har drive eit tradisjonelt fiske etter reker ved Svalbard delta i dette fisket med eit avgrensa tal på fartøy (Canada, Færøyane, Grønland, Island, EU, Noreg og Russland). For å motverke at rekefisket ekspanderer, vart rekefisket frå 1997 for dei aktuelle landa òg regulert med fiskedøgn. Av same grunn vart maksimalt tal tilletne fiskedøgn redusert med 30 prosent frå 1. januar 2006.