8 Endringar i reglane om renter på restskatt

8.1 Innleiing og samandrag

Skattebetalingsloven har ei fråsegn om at skattytaren kan unngå restskatt med rentetillegg om han eller ho betaler inn tilleggsforskot innan 31. mai i skattefastsetjingsåret. Fråsegna byggjer på ein føresetnad om at skatteoppgjeret er ferdigstilt etter denne datoen, sidan det ikkje er mogleg å betale forskot på skatt etter at skatteoppgjeret ligg føre.

Frå og med våren 2020 vil dei fleste skattytarane få skatteoppgjeret før 31. mai. Fristen for å betale tilleggsforskot vert då kortare enn i dag. Etter Finansdepartementet sitt syn bør det likevel framleis vere slik at skattytaren kan sleppe rentetillegg om han eller ho betaler skatten innan 31. mai. Departementet foreslår difor at det ikkje vert berekna rentetillegg når skattytaren betaler innan 31. mai i skattefastsetjingsåret.

Framlegget har ikkje verknader for provenyet, og høyringsinstansane har gjennomgåande vore positive til endringane.

Departementet syner til framlegg om endringar i skattebetalingsloven §§ 4-7 og 11-5.

Departementet foreslår at endringane tek til å gjelde frå 1. januar 2020 med verknad for skatteoppgjeret for inntektsåret 2019.

8.2 Bakgrunn og gjeldande rett

Personlege skattytarar får i dag den førehandsutfylte skattemeldinga for formues- og inntektsskatt i april i skattefastsetjingsåret, altså i året etter inntektsåret. Skattemeldinga gjev skattytarane ein førebels oversikt over inntekter, frådrag, formue og gjeld. Det følgjer òg med ei førebels berekning av skatt som viser om skattytarane vil få skatt til gode eller om det vert fastsett restskatt.

Fristen for å levere skattemeldinga er innan utgangen av april for lønstakare mv., og innan utgangen av mai for sjølvstendig næringsdrivande. Når skattytarane leverer skattemeldinga, fastset dei òg grunnlaget for berekning av formues- og inntektsskatt.

Dei fleste skattytarane får skatteoppgjeret i juni. Skatteoppgjeret gjev skattytaren ein endeleg oversikt over om han eller ho får til gode skatt eller restskatt. Forut for skatteoppgjeret har skattestyresmaktene gjennomført ei avrekning der det beløp skattytaren har betalt i forskot på skatt, har kome til frådrag i skatten som er fastsett. Dersom avrekninga viser at forskotet overstig den fastsetje skatten, får skattytaren utbetalt det overskytande beløpet (til gode skatt). Beløpet vert utbetalt eit par veker seinare. Dersom forskotet er lavere enn den fastsetje skatten, får skattytaren restskatt.

Eit rentetillegg vert lagt til restskatten, jf. skattebetalingsloven § 11-5. For personlege skattytare vert rentetillegget berekna frå 1. juli i inntektsåret og fram til forfallsfristen for fyrste termin av restskatten. Rentetillegget vert lagt til fordi skattytaren har hatt ein økonomisk fordel ved å disponere over beløpet i tida fram til betalinga. Rentetillegget vert berekna med ein rentesats tilsvarande Norges Banks pengepolitiske styringsrente per 1. januar det aktuelle året, redusert med 22 pst.

Som nemnt skal beløpet som er betalt som forskot på skatt, inngå i avrekninga som vert gjennomført før skatteoppgjeret. Forskotet består av fleire delar.

For det fyrste består forskotet av forskotstrekk og forskotsskatt som skattytarane har plikt til å betale. Arbeidsgjevarane skal utføre forskotstrekk i lønsutbetalingar mv. til skattytarane. Skattytarane skal sjølv betale inn forskot av ytingar som det ikkje vert utført forskotstrekk i. Reglane om forskotstrekk og forskotsskatt er basert på eit prinsipp om at forskotet skal betalast fortlaupande utover i inntektsåret, og at forskotet skal svare til den skatten som vert fastsett.

For det andre består forskotet av tilleggsforskot. Med tilleggsforskot meiner ein forskot på skatt som skattytaren betaler inn frivillig dersom det ordinære forskotet ikkje er tilstrekkjeleg til å dekkje skatten som vert fastsett. Høvet til å betale tilleggsforskot er regulert i skattebetalingsloven § 4-7 som lyder:

«Forskudd på skatt kan innbetales med høyere beløp enn det som er utskrevet når det utskrevne forskudd må antas å bli utilstrekkelig til dekning av den skatt som vil bli fastsatt. Slik innbetaling kan foretas også etter utløpet av inntektsåret, men ikke senere enn 31. mai i skattefastsettingsåret.»

Tilleggsforskotsordninga nyttes typisk av skattytarar som får skattemelding med ein førebels berekning som viser at dei vil få restskatt. Desse skattytarane kan unngå at det vert berekna rente om dei betaler beløpet som tilleggsforskot innan 31. mai i staden for som restskatt etter at skatteoppgjeret er ferdig.

For skattestyresmaktene er tilleggsforskotsordninga eit viktig og effektivt innkrevjingstiltak. Det er betre at skattytarane betaler skatten frivilleg enn at skattestyresmaktene må bruke ressursar på å krevje den inn.

Statistikk for årene 2010 til 2017 viser at det kvart år vert betalt inn eit relativt stort beløp via tilleggsforskotsordninga, og at ordninga nyttes av mange skattytarar:

8.3 Høyringa

Eit framlegg om at det ikkje skal reknast renter på restskatt som skattytaren betaler innan 31. mai i skattefastsetjingsåret, vart sendt på høyring 10. desember 2018. Frist for å kome med innspel vart sett til 10. mars 2019.

Høyringsframlegga vart sende til 41 instansar. 13 høyringsinstansar har gitt tilbakemelding. Høyringsinstansane er gjennomgåande positive til framleggjet.

8.4 Vurderingar og framlegg

Finansdepartementet har som mål at skattytarane skal få skatteoppgjeret sitt så tidleg som mogleg. Det vil mellom anna føre til at skattytare som har skatt til gode, vil få dette beløpet utbetalt tidlegare enn i dag.

Skatteetaten arbeider for tida med eit IT-prosjekt (SIRIUS-prosjektet). Prosjektet vil føre til at den førehandsutfylte skattemeldinga vert tilgjengeleg for skattytarane på eit tidlegare tidspunkt enn i dag. Etter at skattemeldinga er tilgjengeleg, vil skattytarane fortlaupande ha høve til å levere skattemeldinga, og skatteoppgjeret vil som hovudregel vere ferdig rett etter leveringa. I praksis tyder dette at mange skattytarar i framtida vil få skatteoppgjeret langt tidlegare enn i dag. Som i dag vil tilgodebeløpet verte utbetalt eit par veker etter at skatteoppgjeret er ferdigstilt.

SIRIUS-prosjektet skal etter planen gjennomførast i perioden 2018–2021. Skatteetaten vil likevel vere i stand til å gi skattytarane eit tidlegare skatteoppgjer allereie før SIRIUS-prosjektet er fullført. Frå og med våren 2020 vil dei fleste skattytarane få skatteoppgjeret før 31. mai i skattefastsetjingsåret.

Dagens regel om at skattytarane kan betale tilleggsforskot frem til 31. mai tek ikkje høgde for at skatteoppgjeret er ferdigstilt før dette tidspunktet. Skatt som i framtida vert betalt inn i perioden frå skatteoppgjeret er ferdigstilt og fram til 31. mai, vil ikkje vere tilleggsforskot i lovens forstand, men betaling av restskatt. Betaling av restskatt gjev ikkje skattytarane den positive renteverknaden som dei får ved å betale tilleggsforskot.

I praksis tyder dette at skattytare som får skatteoppgjeret før 31. mai, vil få innskrenka tilgjenget til å betale tilleggsforskot samanlikna med det som gjeld i dag. Dette er ein utilsikta verknad av ordninga med tidleg skatteoppgjer. Det kan òg føre til at skattytarane ikkje nytter seg av tilgjenget til å levere skattemeldinga tidleg i så stor grad som ynskjeleg.

Omsynet til skattytarane tilseier etter departementet si vurdering at dei bør sleppe rentetillegg dersom dei betaler skatten innan 31. mai, sjølv om skatteoppgjeret er ferdigstilt før denne datoen. Som nemnt i punkt 8.2 er det òg ein fordel for skattestyresmaktene at skatten vert betalt frivilleg i staden for at dei må krevje den inn ved tvang. Departementet foreslår difor ei fråsegn i skattebetalingsloven § 11-5 fyrste ledd nytt fjerde punktum, om at det ikkje skal bereknes rentetillegg av restskatt som vert betalt innan 31. mai i skattefastsetjingsåret.

Fråsegna i skattebetalingsloven § 11-5 fyrste ledd nytt fjerde punktum må sjåast i samanheng med fråsegna om tilleggsforskot i skattebetalingsloven § 4-7. Til saman inneber dei to fråsegna at all betaling av skatt før 31. mai i skattefastsetjingsåret, fører til at skattytaren slepper rentetillegg. Dersom betalinga skjer før skatteoppgjeret er ferdig, er betalinga eit tilleggsforskot etter § 4-7. Dersom betalinga skjer etter at skatteoppgjeret er ferdig, er betalinga betaling av restskatt etter § 11-5 fyrste ledd nytt fjerde punktum.

Departementet foreslår i tillegg ei endring i ordlyden i § 4-7 andre punktum fordi skatteoppgjeret i fremtida kan vere ferdig før 31. mai. Endringa går ut på å presisere at tilleggsforskot berre kan verte betalt før skatteoppgjeret er ferdigstilt. Det vil dermed vere den hendinga som finn stad fyrst, enten at skatteoppgjeret er ferdigstilt, eller at den endelege fristen 31. mai utløpar, som setjer grense for kor lenge skattytaren kan betale tilleggsforskot.

Departementet vil presisere at reglane om tilleggsforskot og rentefri betaling av restskatt ikkje fritek den skattepliktige og andre frå å følgje dei ordinære reglane om forskot på skatt. Både skattytarane og arbeidsgjevarar har plikt til fortlaupande å betale forskotsskatt og gjennomføre forskotstrekk. Reglene om rentefri betaling av restskatt og tilleggsforskot får fyrst tyding om det viser seg at det ordinære forskotet ikkje er tilstrekkjeleg til å dekkje skatten som er eller vert fastsett.

Departementet syner til framlegg til endringar i skattebetalingsloven § 4-7 annet punktum og § 11-5 fyrste ledd nytt fjerde punktum.

8.5 Administrative og økonomiske følgjer

Framlegget har etter departementet si vurdering ingen verknader for provenyet. Vurderinga er basert på ein føresetnad om at skattytarane i fremtida vil betale tilleggsforskot og restskatt som er fritekne frå renteplikt i same omfang som dei ville betalt tilleggsforskot etter dagens ordning.

Skatteetaten må setje i verk nokre systemtekniske endringar for å gjennomføre framlegget. Når skattytarane tek imot skatteoppgjeret, er rentetillegget på restskatt spesifisert. I fremtida må det gå fram at skattytar ikkje skal betale rentetillegget dersom restskatten vert betalt innan 31. mai. Dersom skattytar betaler før fristen, må rentetillegget annulleres. Departementet legg til grunn at det ikkje vil medføre store kostnader å gjennomføre desse endringane. Framlegget gjev difor ingen endringar i løyvingane til Skatteetaten.

Framlegget har ingen administrative eller økonomiske følgjer for skattytarane.

8.6 Iverksetjing

Departementet foreslår at lovendringane tek til å gjelde frå 1. januar 2020 med verknad for skatteoppgjeret for inntektsåret 2019.