Større aktørar har betre utgangspunkt for å hente ut stordriftsfordelar, byggje opp ny kompetanse, drive produktutvikling og gjennomføre langsiktige, kapitalkrevjande og risikofylte investeringar. Med raske endringar i marknaden er finansiell handlefridom ein viktig konkurransefaktor.

Departementet meiner at strategien til Statkraft er rett i høve til føretaket sin posisjon og utviklinga i næringa. Statkraft tek sikte på å styrke posisjonen i marknaden gjennom å fokusere på kjerneverksemda, ein prosess som starta i 1996. Vidare meiner departementet at føretaket har godt grunnlag for å gjennomføre strategien på ein forretningsmessig forsvarleg måte. Dette gjev grunn til å vente at strategien vil gje auka verdi på føretaket.

Departementet sluttar seg til hovudlinene i Statkraft sin strategi. Departementet vil understreke at føretaket må ha fridom innanfor denne hovudramma. Det er styret i Statkraft sitt ansvar å sjå til at strategien vert gjennomført på ein måte som er forretningsmessig forsvarleg. Styret er også ansvarleg for å revurdere strategien, og einskilde faktorar i den, dersom forretningsmessige forhold skulle tilseie det. Når omgivnadene til føretaket endrar seg raskt, er det spesielt viktig å ha eit aktivt forhold til ny informasjon og kunnskap.

I vurderinga av Statkraft sin søknad legg departementet også vekt på at det er ynskjeleg med eit handlekraftig offentleg eigd norsk kraftselskap i den aukande internasjonale konkurransen. Eit sterkt Statkraft vil bidra til å sikre framleis vesentleg offentleg eigarskap i kraftnæringa i Noreg.

Departementet legg til grunn at Konkurransetilsynet vil vurdere dei einskilde oppkjøpa som Statkraft gjer i marknaden, slik tilsynet har gjort når Statkraft tidlegare har erverva eigardelar. Konkurranselova § 3-11 gjev Konkurransetilsynet fullmakt til å gripe inn mot bedriftserverv dersom tilsynet finn at vedkommande erverv vil leie til eller forsterke ei vesentleg avgrensing av konkurransen i strid med føremålet i konkurranselova.

Den finansielle stillinga til Statkraft gjer at føretaket ikkje kan gjere større investeringar på mange år dersom ikkje eigenkapitalen vert styrkt. Låge kraftprisar dei fyrste åra, høge skattar og utbytte gjev Statkraft låg investeringsevne frå drifta.

Ved etableringa av Statkraft vart det lagt til grunn at ein eigenkapitalandel på rundt 40 pst. var rimeleg og forsvarleg. Departementet finn det føremålstenleg at bokført eigenkapitalandel over tid bør vere kring dette nivået. Vesentleg lågare eigenkapitalandel enn dette vil føre til at skiftande prisar og renter vil få ein for stor verknad på føretaket. Pr. 31.12.2000 utgjorde den bokførte eigenkapitalandelen 39,1 pst.

I denne samanhengen legg departementet også vekt på at skatteutbetalinga til føretaket dei nærmaste åra i stor grad vil vere uavhengig av resultata. For åra fram mot 2007 utgjer til dømes utbetaling av naturressursskatt vel 50 pst. av forventa betalbare skattar for Statkraft. Det heng saman med at Statkraft, i ein ekspansjonsfase, må ta opp mykje lån for å finansiere investeringar. Høge finanskostnader fører til låge eller negative skattegrunnlag for overskotsskatten, mens utbetalinga av naturressursskatten er uavhengig av endringar i skattegrunnlaget.

Ved stiftinga av Statkraft vart det oppretta ei låne- og garantiramme. I St.prp. nr. 100 (1990-1991) står det at «Rammen skal fungere som et sikkerhetsnett for å begrense mulig statlig ansvar og ikke være et detaljert styringsinstrument for staten».

Departementet legg til grunn at låne- og garantiramma til Statkraft ikkje er meint til å styre omfanget av føretaket sine investeringar. Staten som eigar har innverknad på omfanget av investeringane ved å ta stilling til tilføring av innskotskapital, fastsette utbyttepolitikk og stille krav til eigenkapitalandelen.

Statkraft hadde pr. 31.12.2000 totale låne- og garantiforpliktingar på om lag 37 mrd. kroner, medan låne- og garantiramma er på 42,5 mrd. kroner. Tilføring av innskotskapital legg til rette for fleire investeringar og dermed også eit behov for auka låneopptak.

Det er ikkje gunstig for føretaket å nå heilt opp til grensa for totale låne- og garantiforpliktingar. Dette har blant anna årsak i at resultatutviklinga og investeringsaktiviteten er usikker. Desse tilhøva kan føre til raske endringar i låne- og garantibehovet.

Departementet tilrår at Statkraft vert tilført 6 mrd. kroner i innskotskapital og at departementet får fullmakt til å auke låne- og garantiramma med inntil 10 mrd. kroner. Dette inneber at innskotskapitalen i Statkraft aukar frå 19,25 mrd. kroner til 25,25 mrd. kroner, og at departementet kan auke låne- og garantiramma frå 42,5 mrd. kroner til 52,5 mrd. kroner.

Tilrådinga om tilføring av innskotskapital skil seg frå det beløp Statkraft søker om grunna endringar i føresetnadene rundt utbyttepolitikken.

Statkraft vil for rekneskapsåret 2000 venteleg betale utbytte som svarar til 75 pst. av årsresultatet til konsernet etter skatt. For rekneskapsåra 2001-2003 er det lagt til grunn eit utbytte på 50 pst. av årsresultatet etter skatt, jf St.prp. nr. 1 (2000-2001). I søknaden la Statkraft til grunn eit utbytte på 30 pst. av årsresultatet. I tilrådinga frå departementet er det teke omsyn til dette ved at tilføringa av innskotskapital er oppjustert med 1 mrd. kroner samanlikna med Statkraft sin søknad. Denne oppjusteringa gjer at Statkraft får om lag den same investeringsevna som det føretaket søkte om.

I dei finansielle framskrivingane som ligg til grunn for Statkraft sin kapitalsøknad er det teke med investeringar i dei tre prosjekta i Saltfjell/Svartisen; Beiarn, Bjøllåga og Melfjord. Det er no mindre truleg at desse prosjekta vert realisert. Isolert sett vil ei skrinlegging av desse prosjekta redusere trongen for ny innskotskapital med om lag 0,5-0,75 mrd. kroner. Departementet tilrår at ein ikkje reduserer tilføringa av innskotskapital på grunn av at desse prosjekta vert lagt til side. Restruktureringa i næringa går no endå raskare enn det føretaket forventa når kapitalsøknaden vart utarbeida. Investeringar knytt til oppkjøp av produksjonskapasitet kan difor verte vesentleg framskunda i høve til det som var lagt til grunn i søknaden, jf. figur 3.1. Det vil vere uheldig dersom avgrensingar på kapitalsida fører til at føretaket må avstå frå lønsame investeringar. Som tidlegare nemnt forutset strategien ny tilføring av innskotskapital seinare, og ein må då vurdere kapitalbehovet på nytt.