4 Nærmare om utviklinga dei seinare åra

I 1990-åra har auken i grunnbeløpet vore noko svakare enn lønsveksten for yrkesaktive (Jf. tabell 4.1). Minstepensjonen både for einslege og for ektepar har imidlertid auka sterkare enn lønene. Utviklinga i minstepensjonane vert bestemt av utviklinga i grunnbeløpet og i satsane for særtillegg.

Grunnbeløpet i folketrygda auka med kr 1 500 frå 1. mai 1997 og med kr 2 870 frå 1. mai 1998. Den ordinære satsen for særtillegget i folketrygda auka frå 1. mai 1997 til 63,2 pst av grunnbeløpet og frå 1. mai 1998 til 79,33 pst. Minstesatsen for særtillegget vart auka på same tid til 57,5 og 74 pst.

Frå 1997 til 1998 auka grunnbeløpet og tilleggspensjonane med 5,75 pst medan minstepensjonen for einslege auka med 13,2 pst og for ektepar med 14,6 pst. Med ein prisstigning på 2,3 pst vart det ein sterk realvekst i pensjonane.

Det tekniske berekningsutvalet for inntektsoppgjera rekna på grunnlag av førebels materiale med ein lønsvekst frå 1997 til 1998 på om lag 6½ pst. for alle grupper under eit (jf NOU 1999:12).

Seinare statistikk visar at lønsveksten for arbeidarar i LO/NHO-området var 6,2 pst, for statsansette 6,4 pst og for kommuneansette 5,9 pst. For alle ansette under eit er lønsveksten fra 1997 til 1998 berekna til 6,2 pst.

I Revidert nasjonalbudsjett 1999 er det lagt til grunn ein gjennomsnittleg vekst i lønene frå 1998 til 1999 på om lag 4,5 pst for alle grupper under eit. Dette er i samsvar med opplegget i Arntsen-utvalet som partane i inntektsoppjera har lagt til grunn i år.

I oppgjeret i LO/NHO-området i år vil lønsoverhenget og dei sentrale tillegga gje eit bidrag til veksten i årsløna på om lag 3¼ prosent for arbeidarar i alt. I varehandelen vil dei sentrale tillegga, garantitillegget og eit overheng i lønene inn i 1999 på i underkant av 2 pst. gje ein vekst i årsløna frå 1998 til 1999 på om lag 3 pst. I tillegg kjem bidrag frå gliding i lønene.

I det statlege tariffområdet vart partane samde om ein avtale. Saman med overhenget inn 1999 på om lag 3,6 pst. gjev dei sentrale tillegga ein auke i lønene på knapt 4¼ pst. frå 1998 til 1999.

I kommunal sektor gjekk oppgjeret mellom LO, YS og AF på den eine sida, og KS på den andre til mekling. Den 20. mai vart det semje om eit tilrådd meklingsforslag som saman med overhengjet til 1999 på 4,4 pst. vil gje ein vekst i årsløna på om lag 4½ pst. før gliding.

Årsgjennomsnittet for grunnbeløpet og tilleggspensjonane i folketrygda vil som følgje av reguleringane i fjor og i år auke med 4,52 pst frå 1998 til 1999. Satsane i minstepensjonen vil auke med 7,6 pst. frå 1998 til 1999 for einslege og med 8,1 pst. frå 1998 til 1999 for ektepar.

I Revidert nasjonalbudsjett er det lagt til grunn ein prisvekst frå 1998 til 1999 på 2,4 pst. Ei slik utvikling vil gi ein klar realvekst i pensjonane i år.

Tabell 4.2. viser pensjonen etter skatt i prosent av disponibel inntekt som yrkesaktiv (nettopensjonsdekningsprosent). Lavinntektsgruppene får høgare disponibel pensjon som andel av tidlegare yrkesinntekt enn høginntektsgruppene.

I vedlegg til denne proposisjonen framgår den historiske utviklinga av pensjonane m.v. Tabellane i vedlegget viser m.a. utviklinga i minstepensjon frå 1970 i både nominell og reell verdi. Det framgår at minstepensjonen har hatt ein særleg sterk realvekst som må sjåast i samanheng med opptrapping av særtilleggsatsane.