6 Tilsyn

I følgje mandatet for utvalet sitt arbeid bør utvalet gjere greie for kva som er meint med eit tilsyn. Føremålet med kapitlet er først å gi ei kort og generell skildring av tilsyn som statleg oppgåve og deretter skildre meir konkret ein mogleg hovud­modell for eit tilsyn avgrensa til veginfrastrukturen, slik utvalet ser det.

6.1 Statleg tilsyn

I dette avsnittet blir det gjort greie for generelle kjenneteikn ved statleg tilsyn 1 . Framstillinga dannar grunnlag for den modellen for eit vegtilsyn for veginfrastruktur som er skildra i avsnitt 6.2.

6.1.1 Kva er tilsyn

Omgrepet tilsyn blir nytta i ulike tydingar, og tilsyn er noko òg andre enn staten kan drive med. Tilsyn kan bety:

• ei organisatorisk eining, dvs. organ, etat eller styresmakt som har tilsyn som si oppgåve

• aktivitet som har som føremål å kontrollere om noko er i samsvar med gitte normer

Her blir ordet tilsyn nytta i den siste tydinga, altså som ein aktivitet eller eit verkemiddel.

Omgrepet tilsyn kan då (i innsnevra forstand) definerast som:

• styresmaktene (staten) si utoverretta verksemd for å sikre at lover og forskrifter blir etterlevde.

Tilsyn dreier seg altså om krava i lover og forskrifter vert oppfylde. Ein annen mogleg definisjon er:

• den enkeltvise faktiske kontrollen av eit konkret pliktsubjekt 2 si etterleving av ein regel i lovgjevinga

6.1.2 Kvifor tilsyn?

Vi finn tilsyn på område der staten vurderer tilsyn som naudsynt for å ivareta viktige samfunnsomsyn Generelt omfattar dette vern av verdiar knytt til personar, miljø og økonomiske forhold. Desse verdiane eller omsyna er så viktige og vesentlege at dei er regulert i lovgjevinga (lover og forskrifter), og statleg tilsyn er heimla i regelverket. Både spørsmålet om det skal vere tilsyn og korleis deler av tilsynet skal innrettast, er på fleire område òg bestemt eller spring ut fra internasjonale avtalar og lovgiving, til dømes EØS-avtalen.

Gjennom regelverket blir det bestemt (avgrensa) kva tilsynet skal rette seg mot, til dømes aktivitetar, infrastruktur og produkt, òg kalla tilsynsobjekt, og kven som har juridisk ansvar for dette, òg kalla pliktsubjekt. Det er oppretta ei rekkje statlege tilsynsorgan som grovt sett har generelle føremål som å sikre tryggleik for liv, helse, miljø og materielle verdiar, fungerande marknader (samferdsel, kommunikasjon og energiforsyning), integritetsvern og ideelle verdiar.

6.1.3 Oppgåvesamansetjinga til tilsyns­organa

Tilsyn er berre eitt av fleire verkemiddel som blir brukt for å følgje opp føremålet til ei lov. Eit tilsynsorgan kan difor forvalte eit ulikt utval av andre verkemiddel i tillegg til dei reine kontroll- og tilsynsoppgåvene. Dei grunnleggjande verkemidla er:

• Tilsyn – kontroll av at den ansvarlege etterlever gjeldande formelle (juridiske) krav, samt reaksjonar ved avvik

• Detaljregulering eller normerande vedtak – å fatte enkeltvedtak eller utarbeide forskrifter

• Informasjon – generell opplysing om føremålet til reguleringa, om krav i regelverket og liknande tema av tyding for dei regelverket rettar seg mot

• Områdeovervaking – å samle inn og systematisere ulike former for kunnskap av tyding for reguleringsområdet

Vektlegginga av eit verkemiddel vil variere over tid, og mellom ulike reguleringsområde.

I tillegg bidreg som regel tilsynsorgan til å fremje eit reguleringsføremål ved bruk av andre verkemiddel. Dette er verkemiddel eller arbeidsmåtar som ikkje like direkte følgjer regelverket som organet forvaltar, og inneber heller ikkje alltid ei like klar oppgåve for tilsynsorganet. Slike verkemiddel kan mellom anna omfatte:

• å gi ut statistikkar, utgreiingar og liknande av interesse for fleire innan området

• å delta med ekspertise i formelle, faglege råd og utval

• å inngå uformelt samarbeid med bransjeorganisasjonar

• å ta initiativ overfor andre offentlege organ

• å yte tilskot til ulike organisasjonar

• å fungere som sekretariat og førestå reine driftsoppgåver for ulike ordningar

• å yte tenester (eventuelt betalte) overfor målgruppa

Desse verkemidla kan vere like viktige for å ivareta føremål i lovgivinga som dei verkemidla som i den første punktlista over er kalla dei grunnleggjande verkemidla. Kjernen i tilsynsrolla er den konkrete kontrollen av om pliktsubjekta etterlever ein norm som allereie er fastsett ved lov, forskrift eller enkeltvedtak, samt reaksjon ved avvik.

Samanhengen mellom oppgåvene og verkemidla gjer det likevel i praksis vanskeleg å skilje mellom dei. Detaljregulering og tilsyn inneber òg informasjon og rettleiing, og denne informasjonen vil vere relativt konkret og situasjonsavhengig. Samstundes genererer tilsyns- og reguleringsarbeid innsikt i problemstillingar på området som i sin tur blir nytta som grunnlag for å utarbeide informasjon.

Ein bør vere merksam på at det kan vere uheldig å kombinere til dømes det å utøve tilsyn overfor eit pliktsubjekt og å yte tenester overfor den same målgruppa. Dette gjeld særleg om tilsynsorganet tar seg betalt for tenestene.

6.1.4 Rolla til tilsynsorgana

Tilsyna skal føre tilsyn med at pliktsubjekta etterlever regelverket. Som oftast er denne funksjonen lagt til forvaltningsorgan som òg har andre viktige oppgåver. Det er i alt 34 forvaltnings­organ med tilsynsfunksjonar. Eit fåtal av dei er organ som ber nemninga «tilsyn». Dei aller fleste er forvaltningsorgan som i tillegg skal ivareta andre oppgåver. Døme på dette er Kystverket, Utdanningsdirektoratet, Direktoratet for naturforvaltning, Sjøfartsdirektoratet, Statens byggtekniske etat som alle har tilsynsfunksjonar i tillegg til andre oppgåver som styresmakt. Dei som ber nemninga «tilsyn» kan òg ha andre oppgåver enn tilsynsoppgåvene, slik som punktlista under 6.1.3 gir døme på. Tanken bak dette har vore at det er fordelar ved å sjå dei ulike funksjonane i samanheng, jf St.meld. nr. 17 (2002-2003) om statlege tilsyn.

Tilsynsorgan har blitt etablert som ei følgje av at staten i større grad må skilje rolla som tenesteprodusent og rolla som utøvar av mynde. Ein har ikkje ynskt at staten sine roller skal blandast på ein uheldig måte slik at det blir uklart kven som tek avgjerder eller kva for føremål som er styrande, eller at eit og same organ både styrer og er målgruppe for tilsynsorganet. Dette gjeld særleg i situasjonar der det kan stillast spørsmål om tilsynsorganet òg har næringsinteresser eller kommersielle interesser innan den same sektoren som tilsynsorganet skal føre tilsyn med.

St.meld. nr. 17 (2002-2003) Om statlege tilsyn slo fast at nokre rollekonfliktar kan vere særleg problematiske:

• Når tilsynsorganet òg driv kommersiell tenesteproduksjon overfor pliktsubjekta, kan det stillast spørsmål om kopling mellom tenestekjøp og tilsynsresultat.

• Når andre forvaltningsoppgåver til tilsynsorganet kan vere i konflikt med føremålet for tilsynsverksemda. Til dømes kan omsynet til tryggleik og omsynet til næringsverksemd eller ressursforvaltning, gi problematiske avvegingar. Slike målkonfliktar bør avgjerast av departementet eller av dei politiske styresmaktene.

Det kan oppstå konflikt mellom mål dersom det skal førast tilsyn etter fleire lovar med motstridande føremål eller dersom det er motstridande føremål i ein og same lov. Eit alternativ til lovendring er at tilsynsansvaret blir flytta slik at føremål som står i konflikt med kvarandre ikkje blir ivaretatt av eitt og same tilsyn. Tilsvarande kan det vere uheldig om same føremål skal ivaretakast av ulike tilsyn. I slike tilfelle krev det god koordinering mellom tilsynsorgana.

I nokre tilfelle har ein valt å skilje ansvaret for dei primære tilsynsoppgåvene frå ansvaret for andre forvaltningsoppgåver eller utøving av anna slags mynde. Eit døme på dette er skiljet mellom Helsedirektoratet og Helsetilsynet.

6.1.5 Nærare om verkemiddelbruken til tilsynsorgana

Tilsyn tek utgangspunkt i det systemet pliktsubjekta har etablert for å etterleve regelverket. Forskrifter med krav om internkontroll og styringssystem gjeld på ei rekkje reguleringsområde, blant anna innanfor tryggleik, miljø, og helse. Desse inneheld generelle krav til leiing, organisering og systematikk i etterlevinga av regelverket. Dette inneber at tilsynet til styresmaktene i stor grad blir retta mot dei ansvars- og styringssystema som er etablerte for internkontroll. Hovudmetoden for tilsyn vil vere såkalla systemrevisjon, dvs. ei systematisk gransking av verksemda for å fastslå om det interne styringssystemet og tilhøyrande resultat stemmer overeins, og om styringssystemet er godt innretta for å oppnå måla. Dei meir tekniske kontrollane kan inngå i en slik revisjon, men har då meir som føremål å avdekke svakheiter ved systemet som heilskap, og kan i den samanhengen meir sjåast på som stikkprøvar.

Det kan skiljast mellom tilsyn som utelukkande tek sikte på å avdekke avvik i forhold til regelverk, og tilsyn som òg i varierande omfang omfattar råd eller rettleiing om korleis avvik skal rettast opp. Tilsynsetatar har som forvaltningsorgan ei rettleiingsplikt etter forvaltningslova. Ei sentral problemstilling er kor langt ein tilsynsetat kan gå i å gi råd om val av løysingar utan at den sjølv blir gjort ansvarleg for å ivareta det regulerte omsynet.

Tilsynsetatane sine formelle reaksjonsformer er fastsett i regelverket. Døme på dette kan vere å påpeike plikter, kome med åtvaring, tvangsmulkt, overtredingsgebyr, tilleggsbetaling, pålegg om retting og stansing, tilbakekalling av løyve/produkt og politimeldingar. Den faktiske bruken av slike verkemiddel er uttrykk for reaksjonsprofilen til tilsynsetatane.

6.1.6 Ulike forventningar til tilsyn

Ulike grupper pliktsubjekt (næringsliv, kommunar og andre), politikarar, borgarar og media vil ha eit vidt spekter av forventningar til tilsynsetatar, f. eks.

• Kvalitet og kompetanse i tilsynsutøvinga

• Rettstryggleik (likebehandling, konkurranselikskap, prosedyrekrav etc.)

• Kontroll over og avgrensing av regelomfang, og forståing for rammevilkåra til pliktsubjektet

• Forståeleg og tydeleg regelverk

• Realistisk regelverk som det er mogleg å etterleve

• Fleksibelt og funksjonsretta regelverk, og «fleksibel» handheving

• Harmonisering og fråver av motstridande krav

• Risikobaserte regler og risikobasert tilsyn

• Harmonisert og koordinert tilsyn

• Fagleg rådgjeving frå tilsynsetatar

• Lite kostnadskrevjande tilsyn

I tillegg til forventningar om kva ein tilsynsetat kan oppnå som handhevar av eit regelverk, møter tilsyna òg forventningar om korleis dei bør opptre som offentleg styresmakt. Det blir forventa at tilsyna følgjer lover og reglar som forvaltningslova og offentlegheitslova, og at dei heller ikkje bryt ikkje-lovfesta prinsipp for god forvaltningsskikk og forsvarleg sakshandsaming. Vedtak må ikkje byggje på utanforliggande omsyn, vere vilkårlege, urimelege eller innebere usakleg skilnadshand­saming.

6.2 Vegtilsyn for infrastruktur – Hovudmodell

I dette avsnittet skildrar utvalet ein hovudmodell for eit eventuelt nytt uavhengig tilsynsorgan for veginfrastrukturen. I det vidare blir omgrepet «vegtilsyn» brukt om eit slikt organ.

Modellen byggjer på den generelle tilsyns­modellen som er skildra i føregåande avsnitt, og er ei konkretisering av dei viktigaste elementa i eit mogleg vegtilsyn. Utvalet tek her ikkje standpunkt til om eit slikt tilsyn bør opprettast, det kjem utvalet attende til i kapittel 8. Føremålet med denne hovudmodellen er å etablere eit grunnlag for å kunne vurdere og ta stilling til spørsmålet om det bør opprettast eit vegtilsyn eller ikkje, jf kapittel 8.

I hovudmodellen for eit vegtilsyn vil utvalet ta for seg følgjande sentrale element nærare:

• Tryggleiksomgrep og føremål

• Tilsynsobjekt – kva tilsynet rettar seg mot

• Pliktsubjekt – kven tilsynet rettar seg mot

• Avgrensing mot køyretøy og trafikant

• Formelt rammeverk

• Oppgåver

• Tilsynsmetodar

• Kompetanse og kapasitet

• Tilhøvet til andre tilsynsstyresmakter

• Tilknyting til departement

6.2.1 Tryggleiksomgrep og føremål (overordna)

Eit eventuelt vegtilsyn skal føre tilsyn med regelverket for tryggleik for liv og helse knytt til veginfrastruktur, og for materielle og økonomiske verdiar som infrastrukturen representerer for samfunnet. Dette omfattar for det første førebygging av skade på liv og helse for trafikantar og andre som kan bli påverka av infrastrukturtryggleik, og for det andre førebygging av skadar på veginfrastrukturen. Omgrepet tryggleik omfattar her ikkje tryggleik mot forureining frå veg og vegtrafikk, branntryggleik i tunnelar, tryggleik for vegarbeidarar og tryggleik i ferjetrafikken. Heller ikkje tryggleik for framkome for trafikantane er omfatta. Omgrepet tryggleik er drøfta nærare i kapittel 7.

6.2.2 Tilsynsobjekt – kva tilsynet rettar seg mot

Tilsynet vil rette seg mot veginfrastruktur. Med veginfrastruktur meines vegar, inkludert bruer, tunnelar og tekniske innretningar som er ein integrert del av infrastrukturen, som til dømes skilt, vegmerking, signalanlegg, ferjekaier og vegbelysning.

Tilsynsobjekta omfattar offentlege veger, det vil seie riksvegar, fylkesvegar og kommunale vegar. Private vegar er i utvalet sin hovudmodell for tilsyn ikkje teke med som eit pliktsubjekt, jamfør utvalet sine vurderingar i kapittel 7.

Tilsynet omfattar drift og vedlikehald av eksisterande infrastruktur, og planlegging og bygging av ny infrastruktur, medrekna endringar av eksisterande infrastruktur.

6.2.3 Pliktsubjekt – kven tilsynet rettar seg mot

Eigar av veginfrastruktur er hovudansvarleg for tryggleiken. Offentlege vegar er i veglova definert som vegar eller gater som er opne for allmenn ferdsel og som blir haldne vedlike av stat, fylkeskommune eller kommune. Staten, fylka og kommunane blir dermed dei primære pliktsubjekta tilsynet rettar seg mot.

Eigar engasjerer normalt andre aktørar som entreprenørar og tekniske konsulentar til å utføre bygging, drift og vedlikehald av infrastruktur. Desse aktørane er direkte og via kontrakt ansvarlege overfor vegeigar/byggherre for kvaliteten på arbeidet og leveransane sine. Vegtilsynet vil få innsyn i desse aktørane si verksemd gjennom tilsyn med dei primære pliktsubjekta (vegeigarane), men vegtilsynet vil ikkje ha heimel i lov eller forskrift til å påleggje entreprenørane og konsulentane tiltak. Eventuelle pålegg om tiltak må rettast til vegeigar.

6.2.4 Avgrensing mot køyretøy og trafikant

Eigenskapar og kvalitet ved veginfrastrukturen har verknad på tryggleiken til trafikantar og køyretøy. Eigaren av infrastrukturen er den som avgjer eigenskapar og kvalitet, og er difor ansvarleg for denne sida av tryggleiken. Vegtilsynet vil vere tilsynsstyresmakt for infrastrukturen/vegeigar.

Eigar av køyretøy er ansvarleg for den tekniske tryggleiken til køyretøyet, og trafikantar er ansvarlege for eigne kvalifikasjonar, eigen bruk av veg, eige køyretøy og eiga åtferd på vegane. Statens vegvesen er tilsynsstyresmakt for køyretøy og trafikantar. Modellen inneber at styresmaktene sitt ansvar for trafikktryggleik blir fordelt på to organ, vegtilsynet og Statens vegvesen.

Tryggleiksvurderingar av veginfrastrukturen vil fagleg sett ofte henge saman med tilhøve ved køyretøya og trafikantane. Risikoreduserande veginfrastrukturtiltak må difor utformast på grunnlag av analysar av samanhengar mellom desse områda. Dette set krav til kompetansen i vegtilsynet og til samarbeid med andre styresmakter og organisasjonar, jamfør punkt 6.2.8.1 og 6.2.9, samt utvalet sine vurderingar i kapittel 7 og tilrådingar i kapittel 8.

6.2.5 Formelt rammeverk

Det er veglova 3 og vegtrafikklova 4 med ei rekkje forskrifter som gjeld infrastruktur som dannar det juridiske grunnlaget for reguleringa til vegtilsynet. Veglova med forskrifter omfattar tryggleik som til dømes gjeld utforming og standard ved planlegging og bygging av offentlege vegar og gater, samt tryggleikskrav til visse vegtunnelar. Vegtrafikklova med forskrifter omfattar tryggleik som til dømes gjeld skilting, vegoppmerking og signalanlegg.

Kva desse to regelverka seier om fordeling av ansvar og mynde vegtilsynet og Statens vegvesen er drøfta i utvalet sine vurderingar i kapittel 7.3.4.

6.2.6 Oppgåver

Eit vegtilsyn vil i prinsippet ha fire hovudoppgåver:

• Tilsyn – kontroll av at staten, fylkeskommunar og kommunar etterlever gjeldande formelle tryggleikskrav, samt reaksjonar ved avvik

• Regulering og normerande vedtak – å fatte enkeltvedtak når det er naudsynt og utarbeide forskrifter

• Informasjon – generell informasjon om føremålet med tryggleiksreguleringa av veginfrastruktur, om krav i regelverket og liknande tema av tryggleiksmessig tyding for dei regelverket rettar seg mot

• Områdeovervaking – å samle inn, systematisere og formidle ulike former for kunnskap knytt til infrastrukturtryggleik

I tillegg vil vegtilsynet generelt ha som oppgåve å fremje reguleringsføremålet infrastrukturtryggleik gjennom mellom anna:

• Å gi ut statistikkar, utgreiingar og liknande av interesse for fleire innanfor området

• Å delta med ekspertise i formelle, faglege råd og utval

• Å inngå uformelt samarbeid med bransjeorganisasjonar

• Å ta initiativ overfor andre offentlege organ, til dømes å sjå til at utdanningsinstitusjonar fyller kompetansebehov som er sentrale for betre måloppnåing på etaten sitt forvaltningsområde

• Internasjonalt arbeid

Oppgåvefordelinga mellom vegtilsynet og Statens vegvesen er drøfta i utvalet sine vurderingar i kapittel 7.

6.2.7 Tilsynsmetodar

Tilsynsmetodikken byggjer på eigaren (pliktsubjektet) sine system for kvalitetssikring og internkontroll, og relasjonen mellom eigar/byggherre og leverandørar. Tilsynet tek såleis utgangspunkt i styringssystemet for tryggleik hos pliktsubjektet og ikkje i detaljar i konkrete tilhøve. Dette føreset at vegeigar organiserer systematiske interne aktivitetar der ansvar, prosedyrar og oppgåver for å etterleve krava i regelverket er klargjort. Arbeidsmåten eller tilsynsmetodikken vil i hovudsak vere systemrevisjonar og målretta verifikasjonsaktivitetar av tekniske/konkrete forhold.

Denne tilsynsmetodikken er tilsvarande som for andre tilsynsstyresmakter, og dreier seg generelt om:

• Gjennom revisjonar å gjennomføre systematisk gransking av styrings- og kontrollsystem hjå vegeigar. Til dømes å sjå til at det er prose­dyrar, reglar, handbøker osv. i organisasjonen, det er etablert system for å fange opp avvik frå desse prosedyrane, reglane, handbøkene osv og at det er eit system for å pløye tilbake læring frå avvika i organisasjonen.

• Ved hjelp av verifikasjonar som måling, testing eller inspeksjon kontrollere om dei faktiske tilhøva er i samsvar med regelverket og krava i styringssystema

Vegtilsynet sine prioriteringar av tilsyn er i hovudsak risikobasert, dvs at risikovurderingar er styrande for kva innsatsen rettar seg mot og når. Risikovurderingar vil setje søkelys på det som er vesentleg for tryggleiken, men vil ikkje åleine avgjere prioriteringar. Tilsyn vil i praksis òg vere bestemt av kapasiteten til vegtilsynet (disponible ressursar: talet på personar og utgiftsramme).

Regelverket angir dei virkemidla vegtilsynet har til rådvelde for sanksjonar. Med eit funksjonelt regelverk, dvs eit regelverk som ikkje går i detalj i tekniske metodar og løysingar, blir det ved avvik frå regelverkskrav normalt gitt pålegg om å rette på manglane, ikkje om korleis dette skal gjerast. Kva slag sanksjonar som er naudsynte og tenlege, er drøfta i vurderingane til utvalet i kapittel 7.

6.2.8 Kompetanse og kapasitet

6.2.8.1 Kompetanse

Kompetansen omfattar ei rekkje ulike kunnskaps- og kompetanseområde. Det kan grovt sett skiljast mellom:

• Fagkompetanse på dei teknikk og andre område som er sentrale for infrastrukturtryggleik og trafikktryggleik, her medrekna noko kompetanse på tryggleik knytt til køyretøy og trafikantar. Det er òg naudsynt med organisasjons- og systemkompetanse på blant anna internkontroll og interne organisatoriske faktorar som påverkar etterlevingsgraden

• Tilsynskompetanse knytt til tilsyns- og kontrollmetodikk, som systemrevisjon, revisjonsleiing, verifikasjon og inspeksjon

• Juridisk kompetanse knytt til regelverket for veginfrastruktur, og i tillegg særleg forvaltningslov, offentleglov og anna regelverk som gjeld for offentlege verksemder, medrekna kompetanse på føresetnader for gjennomføring og etterleving av regelverk

• Administrativ kompetanse – økonomi, personale, IKT

• Sektorkompetanse knytt til den spesifikke samfunnssektoren som reguleringar og tilsyn er retta mot, dvs vegsektoren

I tillegg kjem såkalla forvaltningskompetanse, å ha kunnskap og rolleforståing som gjer at vegtilsynet opptrer i samsvar med dei gjennomgåande krav og forventningar til statsforvaltninga som del av eit demokratisk politisk system. Sentrale verdiar er at normene og reglane skal sikre transparens og likehandsaming, og vere forsvarlege og føreseielege.

6.2.8.2 Kapasitet

Med kapasitet meiner ein storleiken på vegtilsynet målt i årsverk (eller talet på tilsette). Det er vanskeleg på generelt grunnlag å vurdere dette utan å gå nærare inn i kva saker og oppgåver eit vegtilsyn bør engasjere seg i og kva omfang desse har. Ein tilsynsorganisasjon på eit så stort og viktig område som det offentlege vegnettet bør ha ein viss storleik for å ha tilstrekkeleg sterke og dynamiske fagmiljø. Deler av Vegdirektoratet arbeider i dag med nokre av dei oppgåvene som er aktuelle for eit vegtilsyn. Dette vil vere eit utgangspunkt for å vurdere dimensjoneringa av eit vegtilsyn.

Kapasiteten til eksisterande tilsynsstyresmakter innan helse, miljø og tryggleik varierer monaleg, og dei fleste ligg i intervallet frå om lag tretti årsverk til fleire hundre årsverk (til dømes har Jernbanetilsynet om lag 30 årsverk og Mattilsynet om lag 1500 årsverk).

Eit vegtilsyn for infrastrukturtryggleik som driv eit risikobasert systemtilsyn kan i utgangspunktet truleg ligge i intervallet 50 til 100 årsverk. Dette vil mellom anna vere avhengig av kva oppgåvefordelinga blir mellom vegtilsynet og Statens vegvesen. Generelt vil storleiken på eit vegtilsyn vere avhengig av ambisjonsnivået for tilsyn og kontroll. Storleiken er òg avhengig av aktivitetsnivået og kvaliteten på arbeidet i vegsektoren i samband med planlegging, bygging, drift og vedlikehald samt uviklinga i trafikkulukker.

Storleiken til eit vegtilsyn er drøfta i utvalet sine vurderingar og tilrådingar i kapittel 7 og 8.

6.2.9 Vegtilsynet og andre tilsynsstyres­makter

Vegtilsynet vil ha viktige grenseflater til og behov for samarbeid og samordning med fleire reguleringsstyresmakter. Den klart viktigaste samarbeidsparten vil bli Statens vegvesen, Vegdirektoratet.

• Både vegtilsynet og Statens vegvesen vil vere styresmakter for trafikktryggleik: vegtilsynet for infrastruktur og Statens vegvesen for køyretøy og trafikantar. I prinsippet har dei like og sideordna roller.

• Vegtilsynet vil føre tilsyn med verksemda til Statens vegvesen når det gjeld planlegging, bygging, drift og vedlikehald av infrastruktur. I denne samheng er Statens vegvesen eigar / byggherre og pliktsubjekt, medan tilsynet og Statens vegvesen i rolla som styresmakt har ulike oppgåver.

Andre viktige grenseflatar og område for samarbeid, samordning og utveksling av kunnskap:

• Direktoratet for samfunnstryggleik og beredskap – branntryggleik i tunnelar og transport av farleg gods, samt koordineringsansvar for tilsyn med aktivitetar, objekt og verksemder med potensiale for store ulukker

• Sjøfartsdirektoratet – ferjer

• Statens forureiningstilsyn – forureining

• Statens jernbanetilsyn – tilhøvet veg og jern­baneinfrastruktur

• Statens havarikommisjon for transport – veg­trafikkulukker

• Politiet

• Fylkeskommune – reguleringsstyresmakt og vegeigar

• Kommune – reguleringsstyresmakt og veg­eigar

I tillegg til dette er det naudsynt med samarbeid og utveksling av kunnskap med til dømes helsestyresmaktene, forskings- og utdanningsinstitusjonar og frivillige organisasjonar, jf punkt 6.2.8.1 om kompetanse. Forholdet mellom vegtilsynet og andre styresmakter er drøfta i utvalet sine vurderingar og tilrådingar i kapittel 7 og 8.

6.2.10 Tilknyting til departement

I utgangspunktet verkar det nærliggande at vegtilsynet skal vere administrativt og fagleg knytt til Samferdselsdepartementet, fordi Statens vegvesen vil rapportere til Samferdselsdepartementet om tryggleik for køyretøy og trafikantar. Med ei slik løysing vil dette departementet få ansvaret for all trafikktryggleik. Spørsmålet om tilknyting til departementet er omtala i kapittel 8.2.

Vegtilsynet bør vere organisert som eit ordinært forvaltningsorgan og følgje normalordninga i forvaltningslova for klagehandsaming. Det bør vurderast nærare om instruksjonsmynda til statsråden bør vere avskoren i bestemte enkeltsaker.