1 Álgu

Sámelága mearrádusaid mielde galgá Sámedikki jahkedieđáhus sáddejuvvot ráđđehussii. Justiskomitea ráva sámelága dohkkeheami oktavuođas (O. nr. 79 (1986–87) lea ahte jahkedieđáhus sáddejuvvo Stuoradiggái. Dát dieđáhus čuovvu dan rávvaga. Jahkásaš Stuoradiggedieđáhusain Sámedikki doaimma birra ovddida ráđđehus maiddái mearkkašumiid daidda áššiide maid Sámediggi gieđahallá.

Sámepolitihka váldoprinsihpat leat St.dieđ.nr. 55:s (2000–2001) Sámepolitihka birra ja St.dieđ. nr. 33:s (2001–2002) LassidieđáhusSt. dieđáhussii nr. 55’ (2000–2001 Sámepolitihka birra) . Dieđáhusat gieđahallojuvvojedje Stuoradikkis njukčamánu 1.b. 2003:s Árv. S.nr. 110 (2002–2003) Gielddakomitea árvalus sámepolitihka birra , vuođul. Gieđahallan čájehii ahte Sámepolitihka váldoáššiin lea viddis, muhto ii jur dievaslaš doarjja.

Sámedikki 2002’ jahkedieđáhus dohkkehuvvui miessemánu 20.b. 2003 (ášši 20/03 ja dat lea mielddusin dán Stuoradiggedieđáhussii. Dán dieđáhusas leat maiddái komemteren gielddakomitea mearkkašumiid (Evtt. S. nr. 110 (2002–2003) Gielddakomitea árvalus sámepolitihka birra), ja eará áigeguovdilis áššiid mat leat ovddiduvvon maŋŋel go Sámedikki jahkedieđáhus dohkkehuvvui.

Dákkár stuoradiggedieđáhusain láve maiddái leat erenoamáš kapihtal ráđđehusa ja Sámedikki ovttasbarggu birra. Dat čilgejuvvo dás baicca iešguđet áššiin, danne go ii leat vuogas sirret ovttasbarggu Sámedikkiin eret dain konkrehta áššiin mat čilgejuvvojit.

Čujuhuvvo maiddái Váldečielggadeapmái (Maktutredingen), mas Sámedikki ja sámi beroštumiid almmolaš ja demokráhtalaš sadji lea erenoamážit čilgejuvvon 1 . Čielggadeamit dahket oasi dan máhtolašvuođas mainna galgá ovddidit boahttevaš politihka sámiid guovdu eamiálbmogin ja minoritehtan, ja leat máiddái oassin Sámedikki ja guovddáš eiseváldiid oktavuođas.

1.1 Ekonomalaš ja hálddahuslaš váikkuhusat

Dieđáhusas eai leat makkárge ođđa doaibmabijut mat dagahit hálddahuslaš dahje ekonomalaš váikkuhusaid. Doaibmabijuid gokčet guoskevaš departementtaid gustojeaddji bušeahttarámmat.